موسوی خلخالی، سید مرتضی؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. سید مرتضی خلخالی فرزند سید جواد در سال ۱۲۸۵ ش به دنیا آمد. پس از فراگیری نوشتن و خواندن، ادبیات فارسی و عربی و قرآن کریم در مکتب‌خانه‌های آن زمان، جهت فراگیری علوم حوزوی وارد حوزه نجف اشرف شد و با عزم و جدیت و همت والای خود کتب متداول مقدمات و سطح را نزد استادان فرزانه به اتمام رساند (امینی، ۱۶۲). سید حمید روحانی و باقری بیدهندی از او به‌عنوان یکی از شاگردان امام خمینی نام برده‌اند (روحانی، ج ۱، ۶۴؛ باقری بیدهندی، ۱۳۲)، ولی درباره سال حضور او در درس امام خمینی گزارشی در دست نیست. با استناد به اقامت او در نجف اشرف می‌توان گفت که در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی که از سال ۱۳۴۴ ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. او پس از اخراج ایرانیان از عراق در سال ۱۳۵۵ ش، به عضویت در هیئت استفتای آیت‌الله سید ابوالقاسم موسوی خویی درآمد (انصاری قمی، ۹۳). سید مرتضی خلخالی در طول حیات پربرکت خویش همواره دچار فشارها و تحقیقات رژیم سفاک صدام بود و در این راه مشکلات و سختی‌های فروانی را متحمل شد. وی در جریان اعتراضات شیعیان در قیام معروف به انتفاضه ۱۵ شعبان علیه رژیم صدام، به جرم همکاری علمی و عملی به همراه فرزند بزرگوارش حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی خلخالی و سه نفر از نوادگانش و به همراه جمعی از علما و مجتهدین دستگیر و روانه زندان‌های مخوف رژیم بعث شد. پس از ۱۲ سال صبر و انتظار و بعد از سقوط رژیم، وقتی در زندان‌های بغداد گشوده شد، اثری از آنان یافت نشد و معلوم نشد صدام بعد از به شهادت رساندن آنان، اجساد مطهرشان را در کدام نقطه مدفون ساخته است. او از استادان حوزه علمیه نجف اشرف در فقه و اصول بود و کتاب‌ها و تعلیقاتی بر برخی از کتاب‌ها نوشته است که از آن جمله می‌توان به کتاب تحقیق و تعلیقه بر تذکره الفقهاء علامه حلی اشاره کرد (امینی، ۱۶۲) منابع: امینی، محمدهادی (۱۳۸۴ ق)، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، نجف اشرف، مطبعه الادب)؛ باقری بیدهندی، ناصر (۱۳۶۸)، «نجوم امت ۲۸: بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج‌آقا روح‌الله خمینی»، ماهنامه نور علم، دوره سوم، شماره ۳۱، تیر؛ انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۷۱)، «نجوم امت ـ حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج سید ابوالقاسم خویی»، دوماهنامه نور علم، شماره ۴۷، مهر و آبان؛ روحانی، سید حمید (۱۳۸۹)، نهضت امام خمینی، ج ۱، تهران، انتشارات راه امام.