پایان‌نامه‌های درباره امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''پایان‌نامه‌ها'''، پایان‌نامه‌های [[مراکز آموزش عالی]] و [[حوزه‌های علمیه]] درباره [[امام‌خمینی]].

==مقدمه==

[[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] و نقش رهبری امام‌خمینی در آن، که توجه بسیاری از پژوهشگران جهان را به خود جلب کرد، موجب مطالعات و پژوهش‌های متنوع و متعدد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی و غیر دانشگاهی در [[ایران]] و دیگر کشورهای جهان شد <ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی، هفت</ref>. حجم فراوان آثار علمی، کتاب‌ها، مقاله‌ها و پژوهش‌های گوناگون در این موضوع، نشانه اهمیت آن در محافل سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی جهان است. این تلاش‌ها را می‌توان به دو دسته عمده «آثار علمی و آکادمیک» و «آثار مطبوعاتی و تبلیغاتی» تقسیم کرد <ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی، دو</ref>. در این میان اهمیت [[پایان‌نامه‌نویسی]] که پژوهشی آکادمیک و علمی و محصول دستاوردهای علمی پژوهشگران است و معمولاً مبتنی بر شیوه علمی و ضوابط مقبول تألیف می‌شوند بر کسی پوشیده نیست <ref>دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی، نه</ref>. [[پایان‌نامه]] نوعا، کار تحقیقی پایان دوره کارشناسی ارشد و دکتری یا [[سطح ۳ حوزه علمیه|سطح ۳]] و [[سطح ۴ حوزه علمیه|۴]] [[حوزه علمیه]] است، اما از آنجا که در برخی دانشگاه‌های ایران، در پایان دوره کارشناسی همچنین تکلیفی از دانشجویان مطالبه می‌شود، در این گزارش به پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی هم توجه شده است.

گستردگی و تنوع مراکز علمی به‌خصوص در دو دهه اخیر و نبود بانک اطلاعاتی یا فهرست جامع از پایان‌نامه‌های تألیف‌شده، ارائه تحقیقی جامع و دقیق از پایان‌نامه‌های تدوین‌شده درباره شخصیت و اندیشه [[امام‌خمینی]] را بسیار دشوار کرده است. اطلاعات این مقاله بر پایه بررسیِ فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در [[کتابخانه تخصصی امام‌خمینی]] (قم) <ref>← مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی</ref>، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و [[انقلاب اسلامی]] <ref>← مؤسسه تنظیم، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی</ref>، فهرست اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶ <ref>← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها</ref>، فهرست موجود از [[پایان‌نامه‌های حوزه‌های علمیه]] تا سال ۱۳۹۳، همچنین جستجوی اینترنتی در [[وب‌گاه ایران داک]]، و حوزه‌های علمیه دیگر مانند [[جامعة الزهرا(س)]] و [[حوزه علمیه خراسان]] فراهم آمده و به بررسی و ارائه مهم‌ترین ویژگی‌های این پایان‌نامه‌ها بر اساس دانشگاه مبدأ، موضوعات انتخابی، شیوه تألیف، پایان‌نامه‌های حوزوی و پایان‌نامه‌های خارجی می‌پردازد.

ویژگی منحصر به فرد [[امام‌خمینی]] در رهبری انقلاب اسلامی و اداره [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، همچنین دیدگاه‌های جدید اجتماعی و سیاسی ایشان، توجه بسیاری از پژوهشگران را عمدتاً پس از رحلت ایشان، به تدوین رساله‌های دانشگاهی و حوزوی دراین‌باره جلب کرد <ref>← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها</ref>؛ چنان‌که از میان پایان‌نامه‌های به دست‌آمده، تنها یک مورد پایان‌نامه کارشناسی ارشد درباره امام‌خمینی وجود دارد که تاریخ تدوین آن، سال ۱۳۶۰ و زمان حیات امام‌خمینی است <ref>← سجادپور، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی درباره مفهوم دولت</ref> و دیگر موارد متعلق به پس از سال ۱۳۶۸ شمسی می‌باشند.

پایان‌نامه‌هایی که در موضوعات مختلف زندگی، عمل و اندیشه امام‌خمینی نگاشته شده‌اند، به زبان‌های مختلف ازجمله فارسی، لاتین و به‌ندرت عربی‌اند. این پایان‌نامه‌ها در ایران (دانشگاه و [[حوزه علمیه]])، در سه مقطع [[کارشناسی]]، [[کارشناسی ارشد]] و [[دکتری]] و در خارج از ایران در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده‌اند. از نظر تعداد، در ایران بیشترین پایان‌نامه‌ها در دوره کارشناسی ارشد و در خارج از کشور، در مقطع دکتری ارائه شده است <ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی، دوازده-سیزده</ref>. در میان استادان راهنما یا مشاور این پایان‌نامه‌ها، بزرگانی از حوزه‏های علمیه و دانشگاه‌ها وجود دارند <ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی</ref>.

==دانشگاه‌ها==

در مقطع کارشناسی، [[دانشگاه باقرالعلوم(ع)]] [[قم]]، در رتبه نخست نگارش پایان‌نامه قرار دارد و پس از آن، [[مرکز آموزش عالی تربیت مربی]] [[سپاه پاسداران]] و با فاصله نسبتاً زیاد [[دانشگاه تهران]] و [[دانشکده روابط بین‌الملل]] [[وزارت امور خارجه]] و دیگر دانشگاه‌ها در رتبه‌های بعدی هستند. در مقطع کارشناسی ارشد، بیشترین تعداد متعلق به [[پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی]] است که از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۴، ۴۵۶ پایان‌نامه کارشناسی ارشد با موضوع امام‌خمینی داشته است. [[دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و علوم و تحقیقات]]، و دانشگاه‌های تهران، باقرالعلوم(ع) قم، [[دانشگاه مفید|مفید]]، [[دانشگاه تربیت مدرس|تربیت مدرس]]، [[دانشگاه شهید بهشتی|شهید بهشتی]]، [[دانشگاه امام‌صادق|امام‌صادق(ع)]]، [[دانشگاه علامه طباطبایی|علامه طباطبایی]]، [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی]] و دیگر دانشگاه‌های دولتی و آزاد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در مقطع دکتری، نیز پس از [[پژوهشگاه امام‌خمینی]] و انقلاب اسلامی، دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و آزاد (واحد علوم و تحقیقات) بیشترین پایان‌نامه درباره اندیشه امام‌خمینی را داشته‌اند. به طور کلی در مقطع کارشناسی، حدوداً ۱۴۵ پایان‌نامه، مقطع کارشناسی ارشد، ۹۳۰ پایان‌نامه و در مقطع دکتری ۵۴ پایان‌نامه دفاع شده و تا تاریخ این بررسی، حدود بیست طرحِ تصویب‌شده (در شرف دفاع) وجود داشته. حدود نیمی از این پایان‌نامه‌ها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، متعلق به دانشجویان پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است که در پنج رشته [[جامعه‌شناسی]]، [[فقه]]، اندیشه اسلامی، [[عرفان اسلامی]] و تاریخ انقلاب نوشته شده است.

==موضوع==

یکی از موضوع‌های مهم در نظر اندیشمندان در تدوین رساله‌های دانشگاهی، [[نظریات سیاسی امام‌خمینی]] و تحولاتی است که بر پایه این نظریات رخ داده است <ref>زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور درباره امام‌خمینی، ۳۱؛ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی، چهارده</ref>. محوریت اندیشه سیاسی امام‌خمینی در وقوع [[انقلاب اسلامی]] و تأسیس و مدیریت [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، موجب فراوانی موضوع [[علوم سیاسی]]، نسبت به دیگر موضوعات انتخابی در همه مقاطع شده است. پس از علوم سیاسی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به‌ترتیب موضوع فقه و مبانی [[حقوق اسلامی]]، [[فلسفه]] و حکمت یا فلسفه و [[کلام اسلامی]]، [[علوم قرآن و حدیث]]، [[جامعه‌شناسی]] و [[حقوق عمومی]] بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و در مقطع کارشناسی، پس از موضوعات علوم سیاسی به موضوعات متفرقه مانند [[امور تربیتی]]، [[روابط سیاسی]] (دیپلماتیک) و عقیدتی-سیاسی بیشتر توجه شده است <ref>← دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی؛ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی</ref>. به موضوعات مرجع‏شناسی و تاریخی کمتر توجه شده است.

==شیوه نگارش==

روش گردآوری اطلاعات در تحقیقات پایان‌نامه‌ها، بیشتر [[تحقیق کتابخانه‌ای|شیوه کتابخانه‌ای]] با رویکرد توصیفی-تحلیلی است <ref>← نعلبندی، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی</ref>؛ البته شیوه [[تحقیق میدانی]] نیز در برخی از آنها به چشم می‌خورد <ref>← علی‌اکبری، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی</ref>. اغلب پایان‌نامه‌ها به شرح بُعدی از [[شخصیت]] و اندیشه امام‌خمینی پرداخته <ref>← شیرین، تعلیم و تربیت در نگاه عرفانی امام‌خمینی؛ گواهی، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی</ref> یا اثری از ایشان را شرح کرده است، مانند شرح نامه‌های عرفانی ایشان <ref>← طباطبایی، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی</ref>، شرح [[وصیت‌نامه امام‌خمینی]] <ref>← دقیقیان، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی</ref> یا بررسی دیدگاه امام‌خمینی درباره [[نفس]] و [[تناسخ]] در [[تقریرات فلسفه امام‌خمینی|تقریرات فلسفه]] و درس‌های [[اسفار]] <ref>← قاسمی، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ</ref>؛ البته گاهی تطبیق و مقایسه یا نقد و بررسی اندیشه ایشان موضوع بحث و بررسی بوده است، ازجمله مقایسه [[دیدگاه‌های عرفانی امام‌خمینی]] با [[محی‌الدین ابن‌عربی]] در مسئله [[عشق]] و محبت <ref>← طباطبایی، همراه با امام در فتوحات و فصوص</ref>، مقایسه [[فضیلت]] و [[رذیلت]] در اندیشه [[امام‌خمینی]] و [[ارسطو]] <ref>← داوودی، بررسی تطبیقی فضائل و رذائل از دیدگاه ارسطو و امام‌خمینی</ref>، مضامین مشترک عرفانی در دیوان‌های [[حافظ شیرازی|حافظ]] و امام‌خمینی <ref>← فرشبافیان، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی</ref>، اختلاف دیدگاه‌های امام‌خمینی با [[شیخ‌مرتضی انصاری]] در چند مسئله اصولی <ref>← مؤمنی، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه</ref>، تطبیق و مقایسه اندیشه‌های امام‌خمینی و [[علی شریعتی]] <ref>← قدسی، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی درباره نابرابری اجتماعی</ref>، [[سیدجمال‌الدین اسدآبادی]] <ref>← گودرزی، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی</ref> و متفکران غربی مانند [[ژاک الول]] <ref>← همایون، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاه‌های الهی امام‌خمینی</ref> یا [[پورتر]]، [[چندلر|چَنْدِلر]]، [[ایچ انسف ایگور]] <ref>← شفیعی، استراتژی رهبری امام‌خمینی</ref>.

برخی از پایان‌نامه‌ها به بازسازی موضوعی خاص، مانند تئوری انقلاب در آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی پرداخته‌اند <ref>← دوران، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی</ref> یا تلاش کرده‌اند با توجه به نظریات امام‌خمینی، به معرفی، تبیین و تحلیل یکی از موضوعات علمی روز بپردازند <ref>← هادوی، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن</ref>. پایان‌نامه‏ها به‌ندرت به حیطه ترجمه وارد شده‌اند؛ مانند برگردان بخشی از کتاب [[مکاسب محرمه]] امام‌خمینی به فارسی <ref>← حیدری، ترجمه و تحقیق مبحث حرمت غیبت از کتاب مکاسب محرمه امام‌خمینی</ref> یا تحلیل موضوعی آثار، مانند بررسی آثار عرفانی امام‌خمینی <ref>← اخوان زنجانی، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی</ref>. همچنین برخی با هدف دستیابی به خط مشی امام‌خمینی در موضوعی خاص، مثل [[راهبرد دفاعی]] ایشان، به تحقیق و تدوین رساله پرداخته‌اند. تدوین این نوع رساله‌ها بیشتر در نهادهای نظامی مانند [[ارتش]] و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] معمول بوده است <ref>← علیان، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی</ref>. پراکندگی موضوعات انتخابی، دامنه موضوعات را به علومی مانند [[مدیریت]] نیز کشانده است <ref>← باقری، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو</ref>. برخی از پایان‌نامه‌ها نیز تحلیل و تبیین پایان‌نامه‌های نگاشته‌شده درباره امام‌خمینی را موضوع خود قرار داده‌اند <ref>← کریمی، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی</ref>.

==حوزه‌های علمیه==

در میان پایان‌نامه‌های حوزوی تا سال ۱۳۹۴، ۲۸ مورد از [[حوزه علمیه قم]]، ۶۲ مورد از [[جامعة الزهرا(س)]]، ۲۰ مورد از مرکز [[حوزه علمیه خراسان]] و ۴۶ مورد نیز از دیگر حوزه‌های علمیه در سراسر کشور، با موضوع امام‌خمینی به دست آمد. این پایان‌نامه‌ها غالبًا در [[سطح دو حوزه علمیه|سطح دو]] و [[سطح سه حوزه علمیه|سه]] حوزه که نوعاً با مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سنجیده می‌شود، تألیف شده‌اند؛ اما تعدادی از آنها به [[سطح چهار حوزه علمیه|سطح چهار]] تعلق دارد که برابر با مقطع دکتری است. بیشترین توجه طلاب، به موضوعات [[فقه]] و [[اصول فقه]] <ref>← جلالی‌فر، حجیت عرف در اجتهاد از منظر شیخ مفید؛ محمودی، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر</ref>، [[فلسفه]] و [[کلام اسلامی]] <ref>← کشاورز، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی</ref>، [[اخلاق و تربیت]] <ref>← داوری، سیره اخلاقی امام‌خمینی؛ میرزا، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی</ref> بوده و برخلاف پایان‌نامه‌های دانشگاهی که مؤلفان بیشترِ آنها دانشجویان مرداند، بیشترِ نویسندگان پایان‌نامه‌های حوزوی، طلاب زن‌اند.

==پایان‌نامه‌های خارج از ایران==

آمار پایان‌نامه‌های خارجی از سال ۱۹۸۰-۱۹۹۸م/ ۱۳۵۹-۱۳۷۷ش (با موضوع امام‌خمینی)، ۲۵۲ عنوان است و از میان آنها نام [[امام‌خمینی]] تنها در عنوان پانزده رساله درج شده است <ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی</ref>. این آمار نشان می‌دهد پایان‌نامه‌نویسی در خارج از ایران، تا سال ۱۹۹۸م/ ۱۳۷۷ش، بیش از دو برابر ایران بوده است. در [[امریکا]] بیشتر پایان‌نامه‌ها در دانشگاه‌های امریکن، تگزاس، جورج واشنگتن، کالیفرنیا، و نیویورک و در کانادا در دانشگاه مک‌گیل تألیف شده است <ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی، ۳۲۷-۳۲۹</ref>. به دلیل نبود منابع آماری جدید یا در دسترس‌نبودن، تعداد دقیقی از پایان‌نامه‌های خارجی پس از سال ۱۹۹۹م/ ۱۳۷۸ش به دست نیامد. تاکنون از جهان عرب هیچ پایان‌نامه‌ای گزارش نشده است و تعداد اندکی نیز که به [[زبان عربی]] در این موضوع موجود است در دانشگاه‌های ایران تألیف شده است <ref>← سلامی، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه</ref>. پایان‌نامه‌های خارج از کشور را می‌توان در پنج موضوع طبقه‌بندی کرد: تحلیل ریشه‌های اصلی وقوع انقلاب اسلامی، بررسی فرایند شکل‌گیری و تحقق انقلاب اسلامی، آثار و نتایج آن، تأثیرات داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی آن، نقش‌آفرینان و رهبران، بررسی تطبیقی انقلاب ایران با دیگر انقلاب‌ها <ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی، دو</ref>. در اغلب این پایان‌نامه‌ها، شخصیت یا نظریات امام‌خمینی، ضمن موضوعاتی مانند [[خاورمیانه]]، [[بنیادگرایی]] و [[انقلاب اسلامی]]، بررسی شده است <ref>مرکز اسناد، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، ۱ و ۲؛ مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین</ref>.

فهرست پایان‌نامه‌های تألیف‌شده در خارج از کشور درباره امام‌خمینی، برای نخستین بار در سال ۱۳۷۵ در لندن تألیف و منتشر شد <ref>مرکز اسلامی، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶-۱۹۸۰)</ref>. پس از آن، ترجمه فارسی همان فهرست در سال ۱۳۷۸ (سال امام‌خمینی)، در ایران انتشار یافت <ref>← عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی</ref> و در پی آن، سه فهرست دیگر از پایان‌نامه‌های داخل و خارج ایران، تدوین و در همان سال چاپ شد <ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی؛ زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور درباره امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی</ref>. قلمرو این فهرست‌ها شامل دانشگاه‌های ایران، امریکای شمالی، کانادا، [[اروپا]] و [[هند]] است؛ از این‌رو این فهرست‌ها نیز فاقد گزارش جامعی از پایان‌نامه‌نگاری درباره امام‌خمینی در دانشگاه‌های جهان‌اند.

برخی پایان‌نامه‌های خارجی، به ضعف مستندات، عدم درک فضای فرهنگی و سیاسی جامعه ایران، سوء برداشت، غرض‌ورزی و فقدان قدرت تبیین رویدادها متصف شده‌اند <ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی، دو</ref>. تا سال ۱۳۷۸، از مجموع ۲۹ نویسنده رساله دکتری پایان‌نامه‌های خارج از کشور، حدود ۵۱ درصد ایرانی و بقیه غیر ایرانی بوده‌اند <ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی، هشت</ref>. بسیاری از پایان‌نامه‌های نوشته‌شده در ایران با موضوع شخصیت و اندیشه امام‌خمینی، پس از انجام اصلاحات تکمیلی، به صورت کتاب چاپ و منتشر شده‌اند.

==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع==

* امیری، کیومرث و معصومه خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.

* دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.

* زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور درباره امام‌خمینی، کتاب ماه، ویژه‌نامه، ۳۰/۱/۱۳۷۸ش.

* سجادپور، سیدمحمدکاظم، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی درباره مفهوم دولت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۰ش.

* عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی درباره امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، تهران، دانشگاه امام‌حسین(ع) ، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.

* قدسی، علی‌محمد، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی درباره نابرابری اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۴ش.

* کشاورز، خدیجه، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، تهران، حوزه علمیه زهرای اطهر(س) ، ۱۳۸۵ش.

* مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶-۱۹۸۰)، لندن، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.

* مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸-۱۳۷۹ش.

* مؤمنی، عابدین، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ش.

* نعلبندی، منوچهر، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۶ش.

* وب‌گاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (www.irandoc.ac.irf).

* وب‌گاه حوزه علمیه خواهران جامعة الزهرا(س) (www.jz.ac.ir).

* وب‌گاه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان (www.hozehkh.com).

* همایون، محمدهادی، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاه‌های الهی امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام‌صادق(ع) ، ۱۳۷۰ش.

==پیوند به بیرون==

محمد نوری، [https://books.khomeini.ir/books/10003/105/ پایان‌نامه‌ها]، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۱۰۵-۱۰۹.