نهضت سوادآموزی: تفاوت میان نسخه‌ها

* آموزش بزرگسالان در حد خواندن و نوشتن و آموختن حساب؛

* و بالابردن سطح فرهنگ و نشر فرهنگ اسلامی مناسب با سوادآموزان در محدوده ضوابط نهضت سوادآموزی؛

* تهیه و تدوین آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و قراردادهای مورد لزوم به منظور سوادآموزی کارکنان [[دولت]] و نهادهای انقلابی؛

* تهیه کتاب‌‌های لازم با استفاده از متخصصان متعهد و تدوین برنامه و تهیه [[مواد آموزشی]] و کمک‌آموزشی منطبق با [[فرهنگ اسلامی]]؛

* گزینش اعضای نهضت و تربیت آنان در زمینه‌های عقیدتی و آموزشی و تعلیم مهارت‌های لازم طبق تعالیم عالی اسلام با استفاده از رهنمودهای مقام رهبری؛

* ایجاد انگیزه مادی و معنوی در مردم برای شرکت در کلاس‌های نهضت سوادآموزی و تشویق آموزشیاران و بی‌سوادان و دیگر افرادی که به گونه‌ای با نهضت همکاری دارند<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، ۶۲۶ ـ ۶۲۷.</ref>. بر اساس اهداف یادشده راهبردهای سوادآموزی دارای دو هدف بود:

* استفاده از همه امکانات و نیروهای موجود جامعه به منظور ریشه‌کن‌کردن بی‌سوادی با برنامه‌ریزی مناسب به‌خصوص در مناطق محروم و روستاها به صورت ضربتی و از طریق بسیج عمومی مردم و ایجاد امکانات و تسهیلات لازم دیگری که برای تأمین اهداف نهضت ضروری باشد؛

* استفاده از اعضای نهادهای انقلابی و [[ارگان‌های دولتی]] به‌خصوص معلمان با توافق نهادهای مربوطه؛

* استفاده از رسانه‌های گروهی به منظور [[آموزش]] بزرگسالان و تشویق به سوادآموزی؛

* گنجاندن شیوه تدریس سوادآموزی در برنامه‌های درسی و تمرینی دانشگاه‌های [[تربیت معلم]]<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، ۶۲۷؛ رشد معلم، مجله، ۷۱.</ref>. در تبصره ۱ و ۲ ماده ۵ همه ارگان‌های دولتی و نهاد‌های انقلابی موظف شده‌اند تا جایی که به وظایف قانونی آنها خلل وارد نشود، امکانات خود را در اختیار نهضت قرار دهند. رسانه‌های گروهی نیز موظف به همکاری با این نهاد شده‌اند<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، ۶۲۷.</ref>.

در زمستان ۱۳۵۹ مسئولان نهضت سوادآموزی سراسر [[کشور]] با امام‌خمینی دیدار و از کم‌توجهی مورد انتظار از سوادآموزی شکوه کردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۴۷ ـ ۴۴۸.</ref>. امام‌خمینی از همه مردم [[ایران]] خواست که به این امر بزرگ و حیاتی کمک کنند و بی‌سوادان را نیز به سوادآموزی تشویق کرد و سوادآموزی را برای [[دین]] و دنیای مردم ضروری شمرد و [[خدمت]] در این نهاد را بالاترین خدمت‌ها به انسان دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۵۲.</ref>. ایشان در ادامه، جهالت را موجب عقب‌ماندگی و وابستگی شمرد و قلم و علم و بیان را زمینه‌ساز رشد و تمدن و معنویت و قدرت و [[استقلال]] و با اشاره به آیه کریمه «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ»<ref>علق، ۱.</ref> و [[حدیث]] نبوی(ص) «طلب‌ العلم فریضة علی کل مسلم»<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱/۱۷۷.</ref>، تاکید کرد اسلام به علم و دانش اهمیت داده و دانش‌اندوزی را با [[معنویت]] و پرورش و [[تربیت]] قرین ساخته است؛ بر این اساس باید آموزشیاران نهضت سوادآموزی همان‌گونه که در کلاس‌ها به مردم سواد یاد می‌دهند، به معنویت و تربیت آنها نیز توجه داشته باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۵۲.</ref>.

پس از سفارش‌های چندباره امام‌خمینی به سوادآموزی، استقبال مردم از کلاس‌های نهضت سیر فزونی گرفت؛ چنان‌که زنان خانه‌دار و دارای بچه کوچک نیز در کلاس‌های درس حاضر می‌شدند<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۱۲/۱۳۵۸، ۷.</ref>. پیروی از دستور امام‌خمینی، خدمت به جامعه، آگاهی از [[مسائل جهان اسلام]]، سهیم‌شدن در انقلاب از انگیزه‌های مهم بی‌سوادان در استقبال از نهضت سوادآموزی بود<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۱۲/۱۳۵۸، ۷.</ref>. جمله «ایران را سراسر مدرسه کنیم» که از شعارهای اصلی نهضت سوادآموزی و برگرفته از سخنان امام‌خمینی بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۴۷.</ref> و سروده شاعر مدرسه و [[جنگ]]، سپیده کاشانی «سحر رسید مادرم...»<ref>هنر، مجله، ۷۹.</ref> در تشویق نوآموزان به [[مکتب]] و مدرسه مؤثر بود و روحیه درس‌آموزی را در کنار [[دفاع]] از مرزها به رزمندگان یادآور می‌شد<ref>هنر، مجله، ۷۹.</ref>. آموزگارانِ نهضت در کنار آموزش خط [[فارسی]] و خواندن و نوشتن، مسائل دینی و مهارت‌های زندگی را نیز به نوآموزان یاد می‌دادند<ref>جعفرآقایی، زندگینامه، ۲۵۱ ـ ۲۵۹.</ref>. بسیاری از [[فارغ‌التحصیلان]] این کلاس‌ها درس را ادامه دادند و به مدارج برتر علمی دست یافتند<ref>جعفرآقایی، زندگینامه، ۲۵۹؛ قرائتی، کیهان، ۱۳.</ref>.

در سال‌های آغازین تشکیل نهضت سوادآموزی با اینکه شور و شوق مردم برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی قوی بود و در نخستین [[اساسنامه]] نهضت، مصوب [[شورای انقلاب فرهنگی]] نیز پیش‌بینی شده بود که حداکثر تا سه سال آینده یعنی تا سال ۱۳۶۳ میزان باسوادی از مرز نود درصد بالاتر برود، اما به سبب عواملی ازجمله درگیری‌های داخلی، [[جنگ تحمیلی]] و در نتیجه نبود ثبات در کشور، از توان مردم و دولت در حد مطلوب بهره‌گیری نشد. از آمار فعالیت‌های نهضت در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ اطلاع دقیقی در دست نیست. تنها اعلام شده است طی این سال‌ها ۷۴۱ هزار تن زیر پوشش برنامه‌های سوادآموزی قرار گرفته‌اند. در سال‌های بعد نهضت سوادآموزی طرح‌های ضربتی سوادآموزی، «طرح خانه به خانه»، «گامی به سوی نور»، «سرباز معلم»، « لازم‌التعلیم» و «مساجد» را اجرا کرد که در نتیجه آمار باسوادان افزایش یافت. تبعیض جنسی در جمعیت باسواد [[کشور]] و تبعیض منطقه‌ای نیز در جمعیت باسواد کاهش یافت و با اجرای طرح لازم‌التعلیم، ورودی بی‌سواد به جمعیت کشور مسدود شد و بسیاری از سوادآموزان به سطوح آموزش رسمی ارتقا یافتند<ref>راسخون، به‌سوی روشنایی؛ دنیای اقتصاد، بررسی تحولات؛ رزمگیر، نهادها، ۱/۳۵۴ ـ ۳۵۵.</ref>. حوزه آموزش عمومی نهضت گسترش پیدا کرد و افزون بر توده مردم و مدارس و [[مساجد]] در ادارات دولتی، پادگان‌های نیروهای مسلح، زندان‌ها و اردوگاه‌های مهاجران عراقی و افغانی را دربر گرفت و با اسارت هزاران تن [[سرباز]] عراقی در عملیات‌های بهار ۱۳۶۱، کلاس‌های نهضت در اردوگاه‌های اسرای جنگی نیز برپا گردید<ref>رشد معلم، مجله، ۷۴.</ref>.

نهضت سوادآموزی از آموزش رزمندگان بی‌سواد نیز [[غافل]] نبود و در جبهه‌های جنگ به کمک رزمندگانِ باسواد کلاس نهضت سوادآموزی برگزار می‌شد<ref>مهربان، زندگینامه، ۳۰۱ ـ ۳۰۲؛ قرائتی، رسالت، ۱۲.</ref>. به طور متوسط سالانه نزدیک به نهصد هزار تن در کلاس‌های سوادآموزی شرکت می‌کردند. بر اساس آمار همواره تعداد زنان تقریباً دوبرابر تعداد مردان بوده است. میزان متوسط قبولی در دوره‌های سوادآموزی طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ برابر چهل‌درصد بوده است. همواره میزان قبولی زنان از مردان بیشتر بوده است(دنیای اقتصاد) .