سیدمحمد بهشتی: تفاوت میان نسخه‌ها

|مناصب = عضو [[شورای انقلاب]]، دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، نایب‌رئیس [[مجلس خبرگان قانون اساسی]]، رئیس [[دیوان عالی کشور]].

سیدمحمد حسینی بهشتی دوم آبان ۱۳۰۷ در محله لُنبان [[اصفهان]] در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدر او سیدفضل‌الله (م۱۳۴۱) [[امامت جماعت|امام‌جماعت]] مسجد محله لُنبان و مسجد مستهلک در اصفهان بود.<ref>حسینی بهشتی، مصاحبه، ۱۳–۱۴؛ رجایی، سیره شهید بهشتی، ۱۱ و ۲۴</ref> جدّ مادری وی، [[میرمحمدصادق مدرس خاتون‌آبادی]] از علمای بنام عصر خویش به‌شمار می‌رفت.<ref>قاسمی، سیدفرید، یادنامه شهید مظلوم، ۱۸</ref>

شهید بهشتی در کنار فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی، فعالیت‌های سیاسی بسیاری داشت و از افراد مؤثر در [[انقلاب اسلامی ایران]] بود. فعالیت سیاسی او در سال ۱۳۲۹–۱۳۳۰ که مقارن با اوج مبارزات سیاسی ـ اجتماعی [[نهضت ملی صنعت نفت]] به رهبری [[سیدابوالقاسم کاشانی]] و [[محمد مصدق]] بود، آغاز شد و در جریان اعتصاب ۲۶–۳۰ تیر در اصفهان در ساختمان تلگراف‌خانه سخنرانی کرد.<ref>زحمتکش و طاهریان، راهبران‌اندیشه انقلاب، ۲۶۱؛ واحد فرهنگی، او به تنهایی، ۲۳</ref>

بهشتی در سال ۱۳۳۹ برای سامان‌دادن به حوزه علمیه، تصمیم به تدوین برنامه‌ای برای تحصیلات علوم اسلامی گرفت و [[مدرسه حقانی|مدرسه حقّانی]] (منتظریه) را پایه‌گذاری کرد.<ref>زحمتکش و طاهریان، راهبران‌اندیشه انقلاب، ۲۶۷–۲۶۸؛ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی، ۲۹۳–۲۹۸</ref> وی در این مدرسه، درس زبان انگلیسی را ترویج کرد که در آن زمان خلاف شان [[روحانیت]] به‌حساب می‌آمد.<ref>رجایی، سیره شهید بهشتی، ۵۹۶–۵۹۸</ref> این مدرسه، به دلیل مدیریت و ساختار قوی، بهترین مدرسه در [[حوزه علمیه قم]] شد.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی، ۲۹۵</ref> غالب استادان آن افرادی فاضل، انقلابی و از [[شاگردان امام‌خمینی]] بودند. بسیاری از طلاب جوان این مدرسه، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جذب دستگاه قضایی کشور شدند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی ـ سیاسی، ۲۹۶–۲۹۷</ref> وی برای تفریح خانواده‌های مذهبی، شرکت سبزه را تأسیس کرد. بدین منظور در کمال‌آباد کرج، باغی را برای این کار با مشارکت دوستان خود ازجمله [[اکبرهاشمی رفسنجانی]]، [[محمدعلی رجایی]] و [[محمدجواد باهنر]] خریداری کردند. بعدها از این مکان برای جلسات [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] نیز استفاده می‌شد.<ref>رجایی، سیره شهید بهشتی، ۶۰۷–۶۰۸</ref>

بهشتی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و همراهی با مبارزات امام‌خمینی، همواره زیر نظر [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) قرار داشت.<ref>مرکز بررسی، انقلاب اسلامی به روایت اسناد، ۲۰/۳۳، ۴۰، ۴۸، ۴۹، ۱۰۴ و ۱۰۶</ref> از او به عنوان یکی از منابع اطلاعاتی امام‌خمینی دربارهٔ [[لایحه کاپیتولاسیون]] یاد شده‌است<ref>طاهری خرم‌آبادی، خاطرات، ۱۱۱؛ جوانمرد، رفتار سیاسی، ۱۲۲</ref> بر اساس اسناد ساواک، او در جریان ارسال تلگرام اصناف و بازاریان اصفهان و اعتراض به [[حمله رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه|حمله به مدرسه فیضیه]] در فروردین ۱۳۴۲ نقش داشت<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱/۱۸۳</ref>؛ ازهمین‌رو ساواک در زمستان ۱۳۴۲ او را ناچار به ترک قم کرد.<ref>حسینی بهشتی، مصاحبه، ۱۵–۱۶؛ زحمتکش و طاهریان، راهبران‌اندیشه انقلاب، ۲۷۰</ref>

با [[هجرت امام‌خمینی]] به [[فرانسه]] در ۱۳ مهر ۱۳۵۷ و اوج‌گیری مبارزات مردم در این سال، درک ضرورت تشکیل شورایی برای رهبری مبارزه در زمان دوری رهبر انقلاب از ایران و نیز مدیریت دوره انتقال، موجب شد کسانی مانند بهشتی، [[مرتضی مطهری|مطهری]] و [[مهدی بازرگان]] برای [[مشورت]] با امام‌خمینی عازم [[پاریس]] شوند.<ref>هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۱/۳۲۳؛ بهشتی، سیدمحمدرضا، نگاهی گذرا به شکل‌گیری انقلاب اسلامی، ۱۹۹–۲۰۰؛ بازرگان، شورای انقلاب و دولت موقت، ۱۸۰</ref> پس از آن امام‌خمینی یک گروه پنج‌نفره از روحانیان؛ بهشتی، مطهری، [[اکبرهاشمی رفسنجانی]]، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]] و [[محمدجواد باهنر]] را مسئول معرفی افراد مورد اعتماد برای عضویت در [[شورای انقلاب]] کرد.<ref>یزدی، آخرین تلاش‌ها، ۸۹ و ۹۱؛ حسینی بهشتی، خاطرات ماندگار، ۲۰۰؛ بازرگان، شورای انقلاب و دولت موقت، ۲۲</ref> امام‌خمینی پس از مأموریتی که به مطهری برای انتخاب افراد داده بود، در ۱۴ آبان ۱۳۵۷ نیز در نامه‌ای به بهشتی ضرورت تسریع در این امر را یادآور شد.<ref>۴/۳۰۷؛ رنجبر، روزشمار زندگی امام‌خمینی (س)، ۱۷۳</ref>