سیدکاظم شریعتمداری: تفاوت میان نسخه‌ها

== همراهی با نهضت اسلامی ==

شریعتمداری در آغاز [[نهضت اسلامی]] همراه [[امام‌خمینی]] و دیگر مراجع، موضع درستی در برابر رژیم پهلوی در پیش گرفت. او در ماجرای تصویب‌نامه [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] دو تلگرام به [[محمدرضا پهلوی]] و سه تلگرام به [[اسدالله علم]] نخست‌وزیر وقت فرستاد و در آن بر غیرقانونی و غیرشرعی‌بودن بعضی مواد آن تأکید کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۵/۱۷–۲۵.</ref> امام‌خمینی یادآور شده صبح روزی که لغو مصوبه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به علمای قم ابلاغ شد، در خانه شریعتمداری حضور داشته‌است.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۱۱۵.</ref>

در فروردین ۱۳۴۱، ساواک در مذاکره با شریعتمداری تلاش کرد تا از او قول بگیرد اعلامیه دیگری علیه دولت صادر نکند و امام‌خمینی را نیز از این کار منع کند؛ اما او به‌رغم قولی که در آغاز به ساواک داد،<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۲۵۶–۲۵۷.</ref> در ششم بهمن ۱۳۴۱ که محمدرضا پهلوی [[انقلاب سفید]] را به نظرخواهی عمومی گذاشت، طی اعلامیه‌ای، این نظرخواهی را مخالف قانون اساسی، ساختگی و کاری که کوچک‌ترین آزادی در آن نیست شمرد<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۵/۳۱.</ref>؛ چنان‌که در اعلامیه مشترکی با علمای تراز اول قم ازجمله امام‌خمینی طرح «شرکت زنان در انتخابات‏» را غیرقانونی اعلام کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۴۵.</ref> او در اسفند ۱۳۴۱ نیز در دیدار با جمعی از مردم تهران و اعضای [[جبهه ملی]] که برای [[نماز عید فطر]] و دیدار با علما به قم رفته بودند، علیه اقدامات رژیم و برگزاری رفراندوم با صحنه‌سازی قلابی سخنانی گفت و مردم را به پشتیبانی از علما برای ادامه مبارزه تشویق کرد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱/۱۵۶–۱۵۷.</ref> وی همچنین همگام با امام‌خمینی، [[عید نوروز]] سال ۱۳۴۲ را [[عزای عمومی]] اعلام کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۵/۳۶.</ref>

از سوی دیگر، شریعتمداری در مرحله حساس و دشوار مبارزه، با تأسیس [[دارالتبلیغ اسلامی]] در سال ۱۳۴۳ عملاً راه خود را از امام‌خمینی جدا کرد و با تأکید بر «نظم و انضباط و تحول حوزه» مبارزه با پهلوی را ایجاد تشنج در حوزه برشمرد و وظیفه اصلی طلاب و روحانیون را تحصیل، تدریس و [[تبلیغ]] و ارشاد مردم دانست.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۷۳۴؛ ذاکری، طلوع خورشید، ۲۰۱–۲۰۴.</ref> در این میان همزمان در شهرهای مختلف به خصوص [[تبریز]] شایع کردند همه مراجع در [[قم]] و نجف با تأسیس دارالتبلیغ موافق بوده‌اند و نمایندگان آنان، ازجمله امام‌خمینی در مراسم افتتاحیه حضور داشته‌اند<ref>بنی‌فضل، خاطرات، ۱۳۲.</ref>؛ ولی امام‌خمینی که از آغاز کلنگ‌زنی مدرسه، با آن مخالف بود،<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۹/۲۰۲–۲۰۳.</ref> این حضور را تکذیب کرد و به‌واسطه [[مرتضی بنی‌فضل]] به علمای تبریز پیام داد نه خود و نه نماینده‌اش در آن مراسم نبوده و اصلاً اطلاعی از این جریان ندارد.<ref>بنی‌فضل، خاطرات، ۱۳۳.</ref> ایشان در پاسخ به یکی از افراد که با اشاره به گفته برخی که میان امام‌خمینی و شریعتمداری دراین‌باره اختلافی نیست و اینکه آیا می‌توان به دارالتبلیغ کمک کرد یا نه، نوشت که دخالتی در آن ندارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۵۲.</ref>

امام‌خمینی با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی، تأسیس دارالتبلیغ را در آن زمان به نفع رژیم پهلوی و در راستای اهداف [[محمدرضا پهلوی]] می‌دانست و معتقد بود پهلوی چون نتوانست از طریق راه‌اندازی دانشگاه اسلامی مورد نظر خود در [[حوزه‌های علمیه]] نفوذ کند، می‌خواست از این طریق برای خود در حوزه، پایگاهی درست کند.<ref>طلایی، شریعتمداری، ۱/۲۰۴؛ ذاکری، طلوع خورشید، ۲۶۸.</ref> دراین‌باره [[ابوالقاسم خزعلی]] به نمایندگی از امام‌خمینی با شریعتمداری دیدار و نظر ایشان را به وی منتقل کرد و کوشید او را از راه‌اندازی دارالتبلیغ منصرف کند؛ ولی پس از چندین مرتبه دیدار و رد و بدل‌شدن پیغام‌ها نتیجه‌ای نگرفت و شریعتمداری حاضر نشد دست از آن بردارد.<ref>خزعلی، خاطرات، ۱۱۸–۱۲۰؛ عسکراولادی، خاطرات، ۱۴۷–۱۵۴.</ref> امام‌خمینی در همان روزها به برخی افراد که برای رفع اختلافات نزد ایشان رفته بودند، گفته بود اگر اسم این مکان را مدرسه «آقای شریعتمداری» گذاشته بودند ایشان مخالفتی نداشت و حتی حاضر بود در مراسم افتتاح آن نیز شرکت کند؛ ولی ایشان آن را با وضعیتی که داشت، در خدمت اهداف [[رژیم پهلوی]] می‌دانست و با آن مخالف بود.<ref>عسکراولادی، خاطرات، ۱۴۷–۱۵۴.</ref>