confirmed، مدیران
۲۴۶
ویرایش
ویرایش
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
=== علل داخلی پیروزی کودتا === | === علل داخلی پیروزی کودتا === | ||
تیرگی روابط مصدق هم با مجلس و هم با شاه (امینی، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، ص۲۴۱) از طرفی و اختلافات داخلی بین رهبران نهضت و بی‌اعتنایی مصدق به حامیان خود از جمله آیت‌الله کاشانی (واعظ‌زاده خراسانی، مصاحبه، ص ۲۳۸) از دلایل دیگری بود که موجب پیروزی طرح کودتا شمرده می‌شود. (ببینید مصدق؛ سیدابوالقاسم کاشانی) محمدرضا پهلوی که به دلیل رویارویی با مصدق بر سر مسائل سیاسی از جمله کشمکش بر سر قضیۀ نفت، به خصوص پس از قیام | تیرگی روابط مصدق هم با مجلس و هم با شاه (امینی، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، ص۲۴۱) از طرفی و اختلافات داخلی بین رهبران نهضت و بی‌اعتنایی مصدق به حامیان خود از جمله آیت‌الله کاشانی (واعظ‌زاده خراسانی، مصاحبه، ص ۲۳۸) از دلایل دیگری بود که موجب پیروزی طرح کودتا شمرده می‌شود. (ببینید مصدق؛ سیدابوالقاسم کاشانی) محمدرضا پهلوی که به دلیل رویارویی با مصدق بر سر مسائل سیاسی از جمله کشمکش بر سر قضیۀ نفت، به خصوص پس از قیام 30 تیر 1331 به تدریج محبوبیت و قدرت خود را از دست می‌داد، با طرح کودتا موافقت کرد (گازیوروسکی، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ص۱۱۹؛ اسفندیاری، کاخ تنهایی، ص 192-194؛ 220-247). (ببینید: محمدرضا پهلوی) | ||
=== اجرای کودتا === | === اجرای کودتا === | ||
آمریکا پس از قانع کردن شاه برای کودتا و تأمین مالی | آمریکا و انگلستان پس از قانع کردن شاه برای کودتا و تأمین مالی آن از سوی آمریکا، طرح کودتا را به کمک ارتش ایران و جمعی از مخالفان مصدق اجرا کردند و از مطبوعات و گروهی از اراذل و اوباش نیز کمک گرفتند (خسروشاهی، خاطرت مستند، ص 39-40). برنامۀ اولیۀ کودتا که در 24 مرداد با فرمان عزل مصدق از نخست‌وزیری و نصب اردشیر زاهدی با امضای شاه کلید خورد، با هوشیاری و اقدام به موقع مصدق با شکست مواجه شد. اردشیر زاهدی مخفی و شاه از ایران خارج شد (پهلوی، ص135؛ باقی، ص395 ـ 396)؛ اما روز 28 مرداد تجمع جمعی از اوباش و حمله به مراکز دولتی، و سکوت و بی‌تصمیمی حامیان مصدق، موجب پیروزی کودتا علیه مصدق و دستگیری و تبعید او گردید (سحابی، ص 233؛ بازرگان، ج1، ص304 ـ 305). | ||
=== پیامدهای کودتای 28مرداد === | === پیامدهای کودتای 28مرداد === | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
=== امام‌خمینی و کودتای 28 مرداد === | === امام‌خمینی و کودتای 28 مرداد === | ||
امام‌خمینی در آستانۀ پیروزی نهضت اسلامی و سال‌های ابتدایی پس از آن، در مواردی به کودتای 28مرداد اشاره کرده است و آن را کودتای محمدرضا پهلوی نامیده است (امام‌خمینی، صحیفه، ج6، ص3-4). ایشان همچنین معتقد بود آمریکا با کودتای 28مرداد شاه را به ملت ایران تحمیل کرد (امام‌خمینی، صحیفه، ج5، ص79). به باور ایشان شکست نهضت ملی نفت، به دلیل تکیه بر توان سیاسی و دوری از معنویت بود (امام‌خمینی، ج5، ص290؛ ج7، ص457 ـ 459)، در حالی که مخالفان شاه، در همان زمان فرار سه روزۀ او از کشور، می‌توانستند با اتکا به اصول سه‌گانۀ اسلامی (عدالت، آزادی، استقلال)، او را ساقط کنند. در آن صورت کار به سلطۀ دوبارۀ شاه و جنایات او نمی‌کشید؛ جناياتى كه روى مغولان و چنگيزها را سفيد كرده است (امام‌خمینی، ج 5، ص 236).ایشان همچنین یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات محمد مصدق را انحلال مجلس شورای ملی دانست که بهانۀ قانونی برای انتخاب نخست‌وزیر به دست شاه داد و موجب شد شاه ضعیف برود و شاهی قلدرتر از رضاخان برگردد (امام‌خمینی، صحیفه، ج4، ص371-372). | امام‌خمینی در آستانۀ پیروزی نهضت اسلامی و سال‌های ابتدایی پس از آن، در مواردی به کودتای 28مرداد اشاره کرده است و آن را کودتای محمدرضا پهلوی نامیده است (امام‌خمینی، صحیفه، ج6، ص3-4). ایشان همچنین معتقد بود آمریکا با کودتای 28مرداد شاه را به ملت ایران تحمیل کرد (امام‌خمینی، صحیفه، ج5، ص79). به باور ایشان شکست نهضت ملی نفت، به دلیل تکیه بر توان سیاسی و دوری از معنویت بود (امام‌خمینی، ج5، ص290؛ ج7، ص457 ـ 459)، در حالی که مخالفان شاه، در همان زمان فرار سه روزۀ او از کشور، می‌توانستند با اتکا به اصول سه‌گانۀ اسلامی (عدالت، آزادی، استقلال)، او را ساقط کنند. در آن صورت کار به سلطۀ دوبارۀ شاه و جنایات او نمی‌کشید؛ جناياتى كه روى مغولان و چنگيزها را سفيد كرده است (امام‌خمینی، ج 5، ص 236). ایشان همچنین یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات محمد مصدق را انحلال مجلس شورای ملی دانست که بهانۀ قانونی برای انتخاب نخست‌وزیر به دست شاه داد و موجب شد شاه ضعیف برود و شاهی قلدرتر از رضاخان برگردد (امام‌خمینی، صحیفه، ج4، ص371-372). | ||
امام‌خمینی در بهمن 1357 پس از انتشار شایعاتی مبنی بر وقوع کودتا، با اشاره به کودتای رضاخان و کودتای محمدرضا در 1332، تأکید کرد که ما به این کودتاها عادت داریم و هیچ ترسی از آن نداریم (امام‌خمینی، صحیفه، ج6، ص4). همچنین در 27مرداد 1358، شایعات مربوط به بازگشت شاه به ایران را شبیه شایعات مرداد 1332 دانست که ورود عن‌قریب شاه را وعده می‌دادند و نیز از استقبال و انتظار خود از این تصمیم شاه گفت (امام‌خمینی، صحیفه، ج9، ص301). ایشان در سخنرانی 27 بهمن 1359 نیز در مقایسه بین نیروهای قبل و بعد از انقلاب، به نام [نادر] باتمانقلیچ، از مهره‌های اصلی کودتای 28 مرداد اشاره کرده، تأکید کرد که حتی نیروهای نظامی ما با نیروهای نظامی قبل از انقلاب تفاوت فراوانی دارند. این‌طور نیست که فقط اسمی را عوض کرده باشیم و یک باتمانقلیچ را برداشته، باتمانقلیچ دیگری گذاشته باشیم (امام خمینی، صحیفه، ج14، ص 127). | امام‌خمینی در بهمن 1357 پس از انتشار شایعاتی مبنی بر وقوع کودتا، با اشاره به کودتای رضاخان و کودتای محمدرضا در 1332، تأکید کرد که ما به این کودتاها عادت داریم و هیچ ترسی از آن نداریم (امام‌خمینی، صحیفه، ج6، ص4). همچنین در 27مرداد 1358، شایعات مربوط به بازگشت شاه به ایران را شبیه شایعات مرداد 1332 دانست که ورود عن‌قریب شاه را وعده می‌دادند و نیز از استقبال و انتظار خود از این تصمیم شاه گفت (امام‌خمینی، صحیفه، ج9، ص301). ایشان در سخنرانی 27 بهمن 1359 نیز در مقایسه بین نیروهای قبل و بعد از انقلاب، به نام [نادر] باتمانقلیچ، از مهره‌های اصلی کودتای 28 مرداد اشاره کرده، تأکید کرد که حتی نیروهای نظامی ما با نیروهای نظامی قبل از انقلاب تفاوت فراوانی دارند. این‌طور نیست که فقط اسمی را عوض کرده باشیم و یک باتمانقلیچ را برداشته، باتمانقلیچ دیگری گذاشته باشیم (امام خمینی، صحیفه، ج14، ص 127). | ||