شرح دعاءالسحر (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| مشخصات نشر =

}}

== معرفی ==

«[[دعای سحر]]» دعایی با مضامین بسیار بلند و عرفانی است که [[امام‌محمد باقر(ع)]] آن را انشا کرده‌است.<ref>قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ۱۸۴.</ref> این دعا در ۲۲ بند دربردارنده ستایش خداوند است و سائل خداوند را به جمال، جلال، عظمت، نور، رحمت، کلمات، کمال، اسما، عزت، مشیت، [[قدرت]]، علم، قول، شرف، سلطنت، ملک، علو، منّت، آیات، شأن و جبروتش می‌خواند. دعای سحر، مضامین مشترک فراوانی با [[دعای مباهله]] دارد که در روز ۲۴ ذی‌حجه ([[روز مباهله]]) خوانده می‌شود؛ از این‌رو از آن دعای «مباهله» نیز تعبیر شده‌است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵؛ زمردیان، ۲۶.</ref>

برخی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این کتاب، به آنها توجه شده عبارت‌اند از: بیان سرّ سبقت رحمت حق بر غضب خدا، تفسیر [[وجود]] و مراتب آن به عنوان تجلی اسماءالله، معنا و مراتب [[اسم اعظم]]، تمثل یافتن [[فرشتگان]] بزرگ الهی مانند [[جبرئیل]] به صورت‌های مختلف، برخی از معانی و مفاهیم موجود در «[[بسم الله الرحمن الرحیم|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ]]»، محصور و نامحصور بودن [[اسمای الهی]]، [[استجابت دعا]] به زبان ذات و حال و قال، اختلاف تجلیات به حسب اختلاف حالات و مقامات سالک، معنای دقیق و بدیع «سمیع و بصیر».

در شرح «بهاء الهی» نخست با ذکر مقدمه‌ای، طریقه سلوک شیخ‌الانبیا [[حضرت ابراهیم(ع)]] بیان شده، سپس از «بهاء» به معنای «زیبایی وجود» تعبیر شده‌است؛ زیرا وجود، همه‌اش زیبایی، جمال و نور است. پس خدای متعال، حقیقت زیبایی است؛ بدون اینکه شائبه نقصی در او باشد و روشنایی است؛ بی‌آنکه به کدورتی آمیخته باشد. در همین بخش، ذیل عنوان «إبانه»، فرق میان بهاء و جمال الهی بیان می‌شود.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۱۳–۲۲.</ref>

[[امام‌خمینی]] در بخشی از دعا که سائل، نورانی‌ترین «نور الهی» را درخواست می‌کند، نور را منحصر به مصادیق عرفی آن نمی‌داند؛ بلکه نور حقیقی را همان «[[وجود]]» می‌داند که در عالم، غیر از آن، نور و ظهوری نیست؛ بدین بیان که حق‌تعالی اصل نور است و نورانیت عالم ملک و ملکوت از اوست؛ از این‌رو درک «نور» منحصر به انسانی است که سینه‌اش برای پذیرش [[اسلام]] باز شده‌است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۳۷–۴۱.</ref> ایشان برخلاف [[ابن‌عربی]] و [[قیصری]] که «نور» را از اسمای ذات می‌دانند، آن را از اسما، صفات و افعال می‌داند؛ زیرا قید «مُظهِر لِغَیره» در آن اخذ شده‌است و چون غیریت از مراتب ظهورات است، پس اسم «نور» از اسما افعال است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۴۰–۴۱.</ref> ایشان در بخشی که «رحمت الهی» درخواست‌شده، «رحمت رحمانیه» را مقام بسط وجود بر جمیع عوالم و «رحمت رحیمیه» را مقام بسط کمال وجود می‌داند و بر خلاف قیصری، اسم «الرحمن» و «الرحیم» را شامل همه حقایق کلیه و جزئیه می‌داند<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۴۳–۴۸.</ref> {{ببینید|رحمت}}.

امام‌خمینی بر این باور است که کتاب تکوینی، مانند کتاب تدوینی دارای بطون است و طهارت، شرط راه‌بردن به [[بطن]] آن دو کتاب است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۵۱–۶۳.</ref> ایشان «[[صفت کمال]]» را از صفات جمال می‌داند؛ بر خلاف [[ملاهادی سبزواری]] که صفت کمال را قدر جامع بین جلال و جمال می‌داند. ایشان بر این باور است که در هر صفت جمال، جلال الهی مستور، و در هر صفت جلال، جمال الهی پنهان است؛ ولی «اسم» تابع آن صفتی است که ظهور دارد؛ از این‌رو کمال از صفات جمالیه است و جلال در آن پنهان است.<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۶۵–۶۸.</ref>

امام‌خمینی در شرح «عزت الهی» این واژه را به یکی از این دو معنا می‌داند: