سیدمحمد ابطحی کاشانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۹ش |
| زادگاه | کاشان |
| تاریخ وفات | ۲۶ مهر ۱۳۹۳ش |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
سیدمحمد ابطحی کاشانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
خانواده
سیدمحمد ابطحی کاشانی در سال ۱۳۰۹ش در کاشان زاده شد. پدرش سیدحسن ابطحی از عالمان دینی کاشان و پدربزرگ مادری‌اش سیدمحمدرضا پشت‌مشهدی معروف به یثربی، از عالمان نامور کاشان بود و دایی‌هایش سیدعلی یثربی و سیدمهدی یثربی هم از عالمان برجسته آن شهر به شمار می‌رفتند.[۱]
او در کودکی پدرش را از دست داد و تحت سرپرستی دایی‌اش سیدعلی یثربی قرار گرفت و زیر نظر او پرورش یافت.
تحصیل
سیدمحمد ابطحی دوران ابتدایی را در کاشان طی کرد و آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را در حوزه علمیه کاشان آموخت. درباره استادان او در کاشان گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که سیدعلی یثربی بر تحصیل او نظارت داشته است. سیدمحمد ابطحی آنگاه به قم رفت و مدتی در درس معالم‌الاصول سیدموسی صدر حضور یافت. پس از آن به زادگاهش بازگشت و شرح لمعه و مطول را نزد آقا شیخ عبدالله مدنی آموخت[۲] آنگاه از درس سیدعلی یثربی بهره‌مند شد[۳] پس از آن دوباره راهی قم شد و دروس سطح را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، شیخ محمد صدوقی یزدی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، شیخ عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی و سیدصادق روحانی تکمیل کرد[۴] سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول روی آورد و از درس خارج آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی و سیدمحمد محقق داماد بهره‌مند شد[۵] به گفته یکی از شاگردان امام‌خمینی، ابطحی کاشانی از بارزترین شاگردان امام‌خمینی شناخته می‌شد و دروس ایشان را به عربی تقریر می‌کرد[۶] با توجه به تقریر درس خارج اصول امام‌خمینی به قلم ایشان، حضور وی در درس اصول امام‌خمینی مسلم است، اما درباره حضور او در درس خارج فقه امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست. همچنین به نظر می‌رسد او تا تبعید امام‌خمینی، از درس ایشان بهره‌مند می‌شده است.
سیدمحمد ابطحی کاشانی از دوستان نزدیک سیدمصطفی خمینی بود و همراه با تنی چند از طلبه‌های دیگر ازجمله محمدصادق صادقی گیوی (خلخالی) و محمدرضا توسلی، جمعی دوستانه را تشکیل می‌دادند[۷] او همچنین در اغلب درس‌ها، ازجمله در درس سطح عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی و سیدمحمدباقر سلطانی و درس خارج اصول امام‌خمینی و سیدمحمد محقق داماد با سیدمصطفی خمینی هم‌دوره و در برخی از درس‌ها با او هم‌مباحثه بود.[۸]
تدریس
ابطحی پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و هم‌زمان در مقاطعی به کاشان می‌رفت و در حوزه علمیه آن شهر هم تدریس می‌کرد[۹] سیدمحمد ابطحی از نظر علمی از افراد مورد تأیید امام‌خمینی بود و امام‌خمینی به سیداحمد خمینی تأکید کرده بود که «به‌صورت خصوصی نزد آقای ابطحی درس بخوانید»[۱۰] و همین اشاره نشان از اعتماد علمی امام‌خمینی به ابطحی کاشانی دارد.
حمایت از نهضت امام‌خمینی
ابطحی کاشانی در چهلمین روز شهادت سیدکاظم قریشی خوانساری در زندان (شهادت: ۷ مرداد ۱۳۴۴) همراه با جمعی از روحانیان به خوانسار رفت و در مراسم چهلم آن شهید شرکت کرد. در آن مراسم، سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی ایراد و از امام‌خمینی هم تجلیل شد [۱۱] او که از مدرسان برجسته حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت، در خرداد ۱۳۴۹ پس از رحلت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در تلگرامی به «زعیم و مرجع عالی‌قدر، حضرت آیت‌الله‌العظمی خمینی»، درگذشت آیت‌الله حکیم را تسلیت گفت[۱۲] او در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ نیز همراه با مدرسان حوزه علمیه قم، اعلامیه‌هایی را در حمایت از امام‌خمینی یا انتقاد از حکومت پهلوی امضا می‌کرد [۱۳]
فعالیت‌ها
ابطحی کاشانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و در سال‌های ۱۳۵۹-۱۳۶۰ از اعضای شورای سرپرستی طلاب علوم حوزوی خارجی در حوزه علمیه قم بود[۱۴] سپس وارد دستگاه قضا شد و به فعالیت‌های قضایی مشغول گردید. او در دوم خرداد ۱۳۶۲ با حکم امام‌خمینی و همراه با محمد محمدی گیلانی، سیدجعفر کریمی، سیدحسن طاهری خرم‌آبادی و مهدی قاضی به عضویت ستاد اصلاح امور زندان‌ها منصوب شد[۱۵] همچنین در ۲۹ مرداد ۱۳۶۳، با حکم امام‌خمینی و همراه با سیدهاشم رسولی محلاتی، محمد واعظ عبایی، محمدرضا توسلی، محمدجواد کشمیری و سیدعلی قاضی عسکر به عضویت دبیرخانه مرکزی امام جمعه سراسر کشور برگزیده شد[۱۶]
ابطحی که تا ۱۳۶۸ش در هیئت عفو زندانیان، تشکیل‌شده با حکم امام‌خمینی نیز عضویت داشت، در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۶۸ توسط امام‌خمینی مورد تقدیر قرار گرفت. سپس با حکم امام‌خمینی همراه با دیگر اعضای ستاد اصلاح امور زندان‌ها، در همان هیئت ابقا شد[۱۷] عضویت در شورای عالی اعزام قضات، عضویت در شورای نظارت بر دادسراها و دادگاه‌های انقلاب اسلامی و مسئول گزینش قضات روحانی از دیگر فعالیت‌های او در دستگاه قضا بود. ابطحی کاشانی پس از سال‌ها حضور در قوه قضائیه، به قم بازگشت و به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و از مدرسین دروس عالی سطح آن حوزه بود. هم‌زمان از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و به فعالیت در آن تشکل حوزوی می‌پرداخت. تولیت مدرسه علمیه معصومیه(س) در قم و عضویت در هیئت مؤسس جامعه الزهرا (س) از دیگر مسئولیت‌های او بود[۱۸] ابطحی کاشانی در ۲۶ مهر ۱۳۹۳ در قم درگذشت. پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد. تقریرات درس خارج اصول امام‌خمینی و کتاب الخمس و همچنین مقالاتی در نشریات ازجمله در نشریه نور علم از آثار اوست[۱۹]
پانویس
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۲۸۲؛ انصاری، ص۱۲۶.
- ↑ انصاری، ص۱۲۶.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۲۸۲.
- ↑ انصاری، ص۱۲۷.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۲۸۲؛ مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمد ابطحی کاشانی، ص۱۰۲.
- ↑ سلسله موی دوست، ص۳۶.
- ↑ خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی، ۲۰۶؛ راعی گلوجه، زندگینامه و مبارزات سیدمصطفی خمینی، ص۱۷؛ «شهید محلاتی و...»، ۳۵.
- ↑ مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمد ابطحی کاشانی، ص۱۰۱-۱۰۲.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۸۲.
- ↑ خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی، ص۲۱۶.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۵، ص۱۲۶.
- ↑ روحانی، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، ص۵۷۶-۵۷۷؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ۳۶۶.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۶، ص۵۳۲؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۳۸-۴۳۹، ۴۹۰-۴۹۱، ۵۰۶-۵۰۸، ۵۱۹-۵۲۱، ۵۲۲.
- ↑ خاطرات آیت‌الله ابراهیم امینی، ص۲۷۹-۲۸۰.
- ↑ صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۵۰.
- ↑ صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۶.
- ↑ صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۷۸.
- ↑ حسینی، «مردی از جان و از دنیا گذشته، ص۱۶.
- ↑ انصاری، ص۱۲۶.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- حسینی، سیدمهدی (۱۳۹۲)، «مردی از جان و از دنیا گذشته: گزارشی از دیدار و گفتگوی حریم امام با یار دیرین حضرت امام»، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۸۳، ۲۱ شهریور.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵ و ۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی (۱۳۸۱)، تدوین: جواد امامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- راعی گلوجه، سجاد (۱۳۸۵)، زندگینامه و مبارزات سیدمصطفی خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی
- سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (س) به نقل از شاگردان، دوستان و منسوبین (۱۳۸۳)، به کوشش مجتبی فراهانی و با مقدمه عباسعلی عمید زنجانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۶، تهران، اسلامیه
- «شهید محلاتی و مبارزات در گفت‌وشنود شاهد یاران با حجت‌الاسلام حیدر علی جلالی» (۱۳۸۹)، ماهنامه شاهد یاران، شماره ۵۶، تیر.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۷، ۱۹ و ۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- «گفتگو با حجت‌الاسلام امیر ابطحی فرزند آیت‌الله» (۱۳۹۲)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۸۳، ۲۱ شهریور
- مصاحبه با آیت‌الله حاج سیدمحمد ابطحی کاشانی: یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی (۱۳۷۶)، تدوین: کمیته علمی کنگره شهید سیدمصطفی خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج.