سیدعلی‌اصغر علوی قزوینی
علوی قزوینی، سید علی‌اصغر؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید علی‌اصغر علوی ابوترابی معروف به علوی قزوینی در سال ۱۳۰۶ ش در قم به دنیا آمد. پدرش سید محمدباقر علوی ابوترابی از عالمان نامی قزوین بود که پس از سال‌ها تحصیل نزد سید محمدکاظم یزدی و آخوند ملا محمدکاظم خراسانی، در قزوین به فعالیت‌های مذهبی مشغول بود و با تأسیس حوزه علمیه قم به دست آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، راهی قم شد و ضمن اقامه نماز جماعت در مساجد بالاسر حضرت معصومه (س) و مسجد عشقعلی، به همکاری با آیت‌الله مؤسس در امور حوزه علمیه قم و تدریس در آنجا پرداخت (شریف رازی، ج ۶، ۱۴۶-۱۴۷؛ جواهرکلام، ج ۳، ۳). اجداد او هم در کسوت روحانیت بودند و از عالمان برجسته قزوین به شمار می‌رفتند (همان). سید علی‌اصغر علوی در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد و دوران ابتدایی را در زادگاهش خواند (صمدیها، ۲۴۴). او در سال ۱۳۲۶ ش، وارد حوزه علمیه قم شد و به تحصیل در آنجا پرداخت. درباره استادان او در دوره‌های مقدماتی و سطح حوزوی، اطلاعاتی در دست نیست. او پس از طی آن دوره‌ها، به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس‌های آیات سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی، سید کاظم شریعتمداری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره برد (شریف رازی، ج ۶، ۱۴۸). درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۱۳۴۰ و پیش از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، در درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. علوی قزوینی در دوران تحصیل در قم، به مبارزه با حکومت پهلوی، همسو با نهضت اسلامی می‌پرداخت. ازجمله در بهمن ۱۳۴۳ و پس از انتصاب امیرعباس هویدا به سمت نخست‌وزیری، همراه با جمعی از طلاب قزوینی حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به او، تبعید امام خمینی را به خارج از کشور غیرقانونی دانستند و ضمن محکوم کردن آن، خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند (شیرخانی، ۶۱ ـ ۶۲). او در سال ۱۳۴۶ ش به قزوین رفت و به بیان احکام دین در آن شهر پرداخت (صمدیها، ۲۴۴؛ جواهرکلام، ج ۳، ۱۴۰۲ و نیز صمدیها، ۲۴۴ ـ ۲۴۵). در قزوین به فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی ادامه داد. به‌ویژه گزارش‌هایی از فعالیت‌های او در سال ۱۳۵۷ ش در دست است. علوی قزوینی در آن سال به‌اندازه‌ای فعال بود که ساواک در گزارشی از فعالیت‌های او، اعلام کرد که او روحیه آرامی داشت، ولی تحت تأثیر سید عباس ابوترابی به فعالیت‌های سیاسی روی آورده است. او پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به خانه‌های مراجع تقلید در قم در اردیبهشت ۱۳۵۷، همراه با روحانیان مبارز قزوینی در نامه‌هایی به مراجع تقلید در قم، به رفتار حکومت پهلوی اعتراض و پشتیبانی خود را از مبارزات آنان اعلام کردند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین، ج ۳، ۱۴۰؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۲۳۷-۲۳۸؛ شیرخانی، ۱۸۶). در خرداد ۱۳۵۷، پس از سخنرانی در مسجد جامع عتیق قزوین، مردم را به بستن دکاکین در سالروز قیام ۱۵ خرداد دعوت کرد. ساواک پس از آن سخنرانی، خواستار احضار و تذکر به او شد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۱۵۵). او همچنین در پی دستگیری دو تن از روحانیان قزوینی (هادی باریک‌بین، سید نورالدین اشکوری و سید عباس ابوترابی)، با مسئولان دولت در قزوین دیدار کرد (همان، ۲۰۵) و سپس در اعتراض به دستگیری آنان، همراه با جمعی از روحانیان، در مسجد شاه تحصن کردند و با ارسال تلگرافی، خواستار آزادی آنان شدند (همان، ۲۳۸). علوی قزوینی در پی سرکوبی تظاهرات مردم تهران در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، همراه با جمعی از روحانیان قزوینی، با صدور اعلامیه‌ای، مردم را به شرکت در مجلسی اعتراضی به همین منظور دعوت کردند (شیرخانی، ۲۲۵). در پی این فعالیت، مأموران حکومت پهلوی به خانه او در قزوین یورش بردند و سپس وی را دستگیر و زندانی کردند (همان، ۲۴۱) و به مدت دو روز زندانی شد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۱۵۵). بر اساس گزارش ساواک، علوی قزوینی در هفتم مهر ۱۳۵۷، در سخنانی در مسجد شاه قزوین، با اشاره به ایجاد تضییقاتی علیه امام خمینی در عراق، خواستار تعطیلی مغازه‌ها شد (سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج ۱۲، ۱۲۵). احتمالاً به سبب این سخنرانی بود که در مهرماه، بار دیگر دستگیر و زندانی شد و این بار ۲۴ روز در زندان بود (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۱۵۵). وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به اقامه نماز جماعت در مسجدالنبی قزوین پرداخت (همان). او در خرداد ۱۴۰۰ از دنیا رفت («درگذشت حجت الاسلام حاج سید علی اصغر علوی قزوینی»،www.iribnews.ir). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین (۱۳۹۳)، ج ۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، شرح‌حال مدفونین در سرزمین قم، ج ۳، قم، ناشر انصاریان؛ «درگذشت حجت الاسلام حاج سید علی اصغر علوی قزوینی»،www.iribnews.ir؛ سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۱۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۶، تهران، اسلامیه؛ شیرخانی، علی (۱۳۸۸)، انقلاب اسلامی در قزوین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صمدیها (۱۳۷۹)، فرزانگان علم و سخن قزوین، قزوین، بحرالعلوم؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۱: آیت‌الله سید عباس ابوترابی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.