سیدغلامحسین موسوی
موسوی، سید غلامحسین؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. غلامحسین موسوی فرزند غلامحسن در افغانستان به دنیا آمد. درباره تاریخ و محل تولد او اطلاعاتی در دست نیست. همچنین او در مصاحبه با هفته‌نامه حریم امام مطالبی درباره تحصیلات خود در افغانستان یا ایران نگفته و تنها از مصاحبه‌اش مشخص می‌شود که پیش از سال ۱۳۴۰ ش در نجف اشرف مشغول به تحصیل بوده است. او به احتمال زیاد در حوزه علمیه نجف اشرف دروس سطح را نزد استادان آنجا خوانده است. موسوی همراه با طلاب افغانی که در موسم تابستان از نجف به مشهد می‌رفتند، در آنجا با افکار امام خمینی آشنا شد و در جریان نهضت اسلامی قرار گرفت. در سال‌های نخست نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، همراه با جمعی از طلاب افغانی حوزه علمیه نجف، فعالیت‌هایی را در حمایت از امام خمینی انجام داد. او در جریان ورود امام خمینی به عراق، همراه با برخی از طلاب افغانی چون سید حسین حسینی، غلامحسین اخلاقی، صادقی پروانی و قربانعلی محقق کابلی، تشکلی را با عنوان «طلاب و محصلین افغانی مقیم نجف» تشکیل دادند و همراه با طلاب ایرانی با همان عنوان در مراسم استقبال از امام خمینی شرکت کردند. به‌خصوص که در آن زمان حکومت بعث عراق و همچنین نمایندگی ساواک در عراق حساسیتی علیه طلاب افغانی نداشت و همین مسئله باعث شد متشکل‌تر و سازمان‌یافته‌تر در آن مراسم شرکت کنند. موسوی و دیگر طلاب افغانی چون سید حسین حسینی پس از استقرار امام خمینی با بیت امام ارتباط برقرار کردند و با آغاز درس خارج فقه ایشان در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف، در آن درس شرکت کردند. با استناد به مصاحبه موسوی می‌توان احتمال داد که او از آغاز درس خارج فقه (بیع مکاسب) تا مهاجرت امام خمینی از عراق به فرانسه (مهر ۱۳۵۷) در آن درس شرکت می‌کرد. او از تأثیر بحث ولایت فقیه امام خمینی در طلاب افغانی سخن می‌گوید. موسوی در این باره می‌گوید: «در واقع یک عالمِ فقیه، مجتهد، اعلم، مجاهد و آگاه به مسائل اسلام و مشکلات دنیای مسلمان وارد نجف شد. شاه و ساواک طرحش این بود امام در مقابل فحول نجف مانند حضرات آیات حکیم، خویی، شاهرودی، اصطهباناتی و امثال این بزرگان گم شود و نتواند خیلی حرکتی کند. در هر کوچه‌ای از کوچه‌های نجف صد مجتهد وجود داشت و از عجایب حوزه‌های دنیای تشیع حوزه علمیه نجف است. خلاصه امام در منزلی در شارع المدینه مستقر شدند و شایع بود امام درس نخواهد گفت، اما برخلاف انتظار نظام شاه و حوزه علمیه، درسشان را شروع کردند و بحث ولایت فقیه را به‌صورت اجتهادی و استدلالی مطرح کردند و حدود ۱۸ جزوه چاپ شد و بنده و سایر دوستانم مانند شهید حسینی درس حضرت امام می‌رفتیم. بعد از شنیدن بحث‌های ولایت فقیه امام، مقلد و عاشق و دلباخته ایشان شدیم و معتقد بودیم اگر امام با این افکار پیروز شوند همه مسلمان‌ها ازجمله ما افغانی ها پیروز شدیم» («حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید غلامحسین موسوی: قائم اللیل و صائم النهار بود»، ۱۹-۲۰). موسوی در تهیه و انتقال جزوه‌های ولایت فقیه به ایران فعال بود و در سفرهای تابستانی خود از موقعیت خود به‌عنوان طلبه‌ای افغانی که با حساسیت ساواک مواجه نبود، این جزوه‌ها را به کشور انتقال می‌داد. علاوه بر آن در برخی مواقع به‌عنوان رابط سید احمد خمینی با امام خمینی عمل می‌کرد و در سفرهایش به ایران، پیام‌ها و نامه‌های ایشان را به امام خمینی انتقال می‌داد. ازجمله پیام‌هایی که از سوی سید احمد خمینی به امام خمینی انتقال داد، جریان انتشار مقاله احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در سال ۱۳۵۶ ش بود و موفق شد اصل مقاله را همراه با نامه‌ای از سید احمد خمینی به امام خمینی منتقل نماید. یکی از اقدامات غلامحسین موسوی، دعوت از امام خمینی برای سخنرانی در مسجد افغانی‌های مقیم نجف اشرف بود. در جریان این دعوت، آنان استقبال باشکوهی از امام خمینی کردند و باعث افزایش جایگاه امام خمینی نزد طلاب افغانی شدند. همچنین در جریان یکسان‌سازی شهریه طلاب افغانی و ایرانی که پیش از ورود امام خمینی به نجف اشرف متفاوت بود، نقش داشت. غلامحسین موسوی در کنار حضور در درس خارج فقه امام خمینی، همراه با سید حسین حسینی در درس تفسیر قرآن سید مصطفی خمینی هم حضور می‌یافت. او مورد توجه امام خمینی بود و در سال ۱۳۵۶ ش با توصیه‌نامه‌ای از او (خطاب به سید موسی صدر) به لبنان و سپس سوریه رفت و مدت ده روز در حرم حضرت زینب (س) در دمشق به سخنرانی پرداخت. سخنرانی‌های موسوی توجه سید موسی صدر را جلب کرد و با تشویق ایشان مواجه شد. موسوی همچنین کتابی را از سید موسی صدر به زبان فارسی برگردانده بود. او سپس به سمت مسئول دفتر سید موسی صدر در سوریه انتخاب شد (همان). درباره دیگر فعالیت‌های سید غلامحسین موسوی اطلاعاتی در دست نیست. منبع: «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید غلامحسین موسوی: قائم اللیل و صائم النهار بود» (۱۳۹۶)، هفته‌نامه حریم امام، سال ششم، شماره ۲۹۳، ۱۸ آبان.