آیات الاحکام: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۱۰۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ تیر ۱۴۰۲
جز
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''آیات الاحکام'''، مطالب کلی آیات دربردارنده [[احکام شرعی]] و استناد به آنها.
'''آیات‌الاحکام'''، مطالب کلی آیات دربردارنده [[احکام شرعی]] و استناد به آنها.
 
[[قرآن]] از اصلی‌ترین دلایل معتبر در استنباط احکام [[فقه|فقهی]] است و احکام شرعی متعددی در آن بیان شده‌است. در نظر [[امام‌خمینی]] شناخت آیات الاحکام، از مقدمات [[اجتهاد]] است و فقیه باید به‌اندازه امکان از کاربرد لغوی و عرفی مفردات موجود در این آیات شناخت پیدا کند. همچنین فقیه باید از قرائن معینه و صارفه موجود در آیات‌الاحکام یا درباره آنها اطلاع داشته باشد.
 
در روایات، حجم آیات‌الاحکام نسبت به مجموع آیات، یک‌چهارم یا یک‌سوم قرآن یا بیشتر از آن بیان شده‌است. فقها در تعداد آیات‌الاحکام اختلاف‌نظر دارند. بر مبنای نظر مشهور تعداد آنها حدود پانصد آیه است. امام‌خمینی در مباحث اصولی و فقهی خود در مجموع، ۱۰۱ آیه از ۳۴ سوره را مطرح و محتوای آنها را بررسی کرده‌است.
 
[[مذاهب اسلامی]] هم‌نظر هستند که قرآن از طرف خدا و به‌طور صحیح به دست مسلمانان رسیده‌است، اما امکان استدلال به آیات قرآن، وابسته به مبانی و اصولی است چون: اعتقاد به تحریف‌نشدن قرآن: علمای [[شیعه|امامیه]] قائل به تحریف‌ناپذیری قرآن‌اند. امام‌خمینی نیز به‌طور قاطع [[تحریف‌ناپذیری قرآن|تحریف قرآن]] را مردود می‌داند.
 
امکان [[فهم قرآن]]: امام‌خمینی همانند دیگر علمای اصولی، فهم ظواهر قرآن را برای غیرمعصومان امکان‌پذیر دانسته‌است.
 
حجیت ظواهر کتاب: امام‌خمینی همسو با مشهور علمای اصولی شیعه، ظواهر قرآن را حجت دانسته‌است.
 
پیوستگی [[کتاب (منبع اجتهاد)|کتاب]] و [[سنت]]: امام‌خمینی مانند دیگر علمای شیعه قائل است آیات‌الاحکام از سنت بی‌نیاز نیستند. و روایات می‌توانند در موارد تبیین و تفسیر، تفصیل، تقیید، تخصیص، حکومت و ورود بر مفاد آیات، نقش خود را نشان دهند.
 
روش امام‌خمینی در استفاده از آیات‌الاحکام ویژگی‌هایی دارد چون: بررسی واژگانی مفردات، دقت در فهم ظهورات، توجه به فهم [[عرف|عرفی]]، استفاده از دیگر آیات، توجه به اسباب نزول و توجه به آرای فقهی [[اهل سنت|اهل‌سنت]].
 
== معنای لغوی و اصطلاحی ==
== معنای لغوی و اصطلاحی ==
آیات جمع آیه است که در معانی نشانه<ref>صاحب‌بن‌عبّاد، المحیط فی اللغه، ۱۰/۴۷۲؛ جوهری، الصحاح، ۶/۲۲۷۵؛ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۱۶۸.</ref> و مجموعه حروف و کلمات<ref>ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ۱/۸۷–۸۸.</ref> به‌کار رفته‌است. احکام نیز جمع حکم<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۲/۱۴۱.</ref> به معنای منع‌کردن،<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۲/۹۱.</ref> قضاوت‌کردن<ref>فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ۱۴۵.</ref> و علم<ref>جوهری، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، ۵/۱۹۰۱.</ref> آمده‌است. در [[علوم قرآنی]] و عرف اسلامی، آیه به قسمتی معیّن و مشخص از هر [[سوره|سوره قرآن]] گفته می‌شود<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۰۲؛ سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۱/۱۴۳–۱۴۴؛ آل عمران، ۷.</ref> و [[حکم شرعی]] به معنای قانونی است که خداوند تعالی برای تنظیم حیات مادی و معنوی انسان، صادر کرده‌است.<ref>بروجردی، الحاشیة علی کفایة الاصول، ۲/۳۷۰؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۳/۳۴۹.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|حکم}}در منابع پیشین تعریفی برای اصطلاح آیات الاحکام یافت نمی‌شود؛ اما برخی منابع معاصر، آن را به آیاتی که [[فقیه]] می‌تواند از آنها حکم شرعی، وضعی یا تکلیفی استنباط کند، تعریف کرده‌اند.<ref>ذهبی، التفسیر و المفسرون، ۲/۴۳۲؛ هاشمی شاهرودی، موسوعه، ۲/۳۷.</ref>
آیات جمع آیه است که در معانی نشانه<ref>صاحب‌بن‌عبّاد، المحیط فی اللغه، ۱۰/۴۷۲؛ جوهری، الصحاح، ۶/۲۲۷۵؛ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۱/۱۶۸.</ref> و مجموعه حروف و کلمات<ref>ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ۱/۸۷–۸۸.</ref> به‌کار رفته‌است. احکام نیز جمع حکم<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۲/۱۴۱.</ref> به معنای منع‌کردن،<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۲/۹۱.</ref> قضاوت‌کردن<ref>فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ۱۴۵.</ref> و علم<ref>جوهری، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، ۵/۱۹۰۱.</ref> آمده‌است. در [[علوم قرآنی]] و عرف اسلامی، آیه به قسمتی معیّن و مشخص از هر [[سوره|سوره قرآن]] گفته می‌شود<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۱۰۲؛ سیوطی، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ۱/۱۴۳–۱۴۴؛ آل عمران، ۷.</ref> و [[حکم شرعی]] به معنای قانونی است که خداوند تعالی برای تنظیم حیات مادی و معنوی انسان، صادر کرده‌است.<ref>بروجردی، الحاشیة علی کفایة الاصول، ۲/۳۷۰؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۳/۳۴۹.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|حکم}}در منابع پیشین تعریفی برای اصطلاح آیات الاحکام یافت نمی‌شود؛ اما برخی منابع معاصر، آن را به آیاتی که [[فقیه]] می‌تواند از آنها حکم شرعی، وضعی یا تکلیفی استنباط کند، تعریف کرده‌اند.<ref>ذهبی، التفسیر و المفسرون، ۲/۴۳۲؛ هاشمی شاهرودی، موسوعه، ۲/۳۷.</ref>
خط ۱۹۰: خط ۲۰۵:


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
*خالد غفوری، [https://books.khomeini.ir/books/10001/374/ آیات الاحکام]، دانشنامه امام‌خمینی(ره)، ج۱، ص۳۷۴_۳۸۵.
*خالد غفوری، [https://books.khomeini.ir/books/10001/374/ آیات الاحکام]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱، ص۳۷۴_۳۸۵.
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:فقه]]
[[رده:اندیشه‌های امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]
۱۴٬۶۵۲

ویرایش