ادارات: تفاوت میان نسخه‌ها

«اداره» به معنای قوام‌دادن، نظام‌دادن، گرداندن و نیز دیوان حکم و بارگاه است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱/۱۳۱۱.</ref> و به نهادی گفته می‌شود که دخالت دولت در امور زندگی روزمره را میسر می‌سازد.<ref>معینی‌نیا، سیره اداری امام‌علی(ع)، ۲۰۵.</ref> به کسانی که به ‌طور ثابث در اداره [[کار و کارگر|کار]] می‌کنند و حقوق می‌گیرند، کارمند می‌گویند.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۶/۵۶۷۷.</ref>

مصریان قدیم، در سه قرن پیش از میلاد، از مبتکران وضع و تدوین و اجرای قوانین در جهان باستان بودند<ref>خدادادیان، تاریخ مصر باستان، ۲۲.</ref>؛ اما در سال ۲۵۶ پیش از میلاد، سازمان اداری متمرکز در چین بنا نهاده شد.<ref>آشوری، نگاهی به سرزمین تاریخ، ۳۷.</ref> در میان مردم قدیم، یونانی‌‌ها نیز برای تشکیل انجمن و مجلس شورا مکان‌هایی به نام آکروپولیس (شهر مرتفع) در شهرهای خود می‌ساختند. مشهورترین آنها آکروپلیس آتن است که حدود پنج قرن پیش از میلاد ساخته شد.<ref>محمدپناه، اسرار تمدن یونان، ۶۵.</ref> در روم، اداره عمومی به‌ دست ریش‌سفیدان بود. آنان شورایی به نام سنا تشکیل می‌دادند و در آن به بررسی و مذاکره مسائل مهم می‌نشستند.<ref>کوروفکین، تاریخ روم باستان، ۱۷.</ref>

در [[ایران باستان]]، رژیم اداری و سازمان حکومتی بر سلسله‌روابط فئودالی و قبیله‌ای بنا نهاده شده بود.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱/۱۳۳-۱۳۴.</ref> در زمان داریوش اول هخامنشی، اساس سازمان اداری ایران با ایجاد یک نظام مالیاتی شکل گرفت.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱/۳۹۸-۴۰۰؛ بشارت، سیر ‌اندیشه اداری، ۲۲۳-۲۲۷.</ref> در زمان ساسانیان نیز سلسله‌مراتب اداری نظم خاصی داشت.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱/۶۰۶.</ref>

امام‌خمینی به چگونگی جذب نیرو در ادارات دولتی حساس بود و در برخی مقاطع از چگونگی برخورد و سختگیری بی‌جا با کارمندان نهادهای دولتی ناراضی بود و در مورد مقتضی برخورد می‌کرد؛ چنان‌که در سال ۱۳۶۱ با اظهار تاسف از نوع سؤالات دینی و اعتقادی که برای جذب افراد به نهادهای دولتی در جزوه‌های گزینشی طراحی شده بود، آن را پر از سؤالات نامربوط به [[اسلام]] و دیانت و گاه مستهجن و اسف‏‌آور دانست و ‏‏برای اصلاح قانون گزینش، تمام هیئت‌هایی را که به نام [[گزینش]] در سراسر کشور تشکیل شده‏ بودند، منحل اعلام کرد و دستور داد به جای آنان افراد صالح و متعهد و عاقل و صاحب [[اخلاق کریمه]] و فاضل و متوجه به مسائل روز را به‌کار گیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۲۱۹-۲۲۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|گزینش}} ایشان که کارمندان را از محروم‌ترین و بااخلاص‌ترین قشرهای [[جامعه]] می‌دانست، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۶۷.</ref> دولت را موظف به توجه بیشتر به این طبقه کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۳۵.</ref> و از همه نیروها خواست برای رفع مشکلات کارمندان جهت ایجاد زندگی مناسب با یکدیگر همکاری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۱۳.</ref> ایشان خود در برخی سازمان‌ها و دستگاه‌ها نمایندگانی برای نظارت بر امور و جلوگیری از [[انحراف|انحرافات]] احتمالی می‌گماشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۳۳، ۴۳۶ و ۴۶۲.</ref> در نخستین مراحل نهادسازی در [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم به ماموران و ادارات و آئین‌نامه‌های دولتی، بر اساس اصل یکصدوهفتادوسوم [[قانون اساسی]]، دیوان عدالت اداری زیر نظر شورای عالی قضایی تاسیس شد.

پس از پیروزی انقلاب، چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان کرده است، دشمنان چشم دوخته‌ بودند که از نهادهای جمهوری اسلامی اشکال بگیرند و با دامن‌زدن به آن، اصل [[دین]] را خدشه‌دار کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۵۲۴.</ref> در واقع اشخاصی که منافع خود را با پیروزی انقلاب از دست داده بودند، همسو با منافع [[امریکا]]، با ایجاد اختلاف در ادارات و دامن‌زدن به کاستی‌ها و جلوگیری از کار درست در ادارات، در صدد بودند چنین وانمود کنند که متدینان و انقلابیان توان اداره کشور را ندارند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۹۹ و ۱۱/۴۳۵-۴۳۷.</ref>؛ از این‌رو کارکنان آن را به کم‌کاری تشویق می‌کردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۷۰.</ref>؛ ازجمله تاثیرگذارترین بخش کارمندی کشور، یعنی شرکت نفت را مورد هدف قرار دادند که در میانشان اختلاف‌افکنی کنند تا به اهداف خود برسند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۲ و ۲۷۶.</ref> [[امام‌خمینی]] در مجموع به ادارات توصیه می‌کرد گروه‌هایی را که برای [[اجانب]] کار می‌کنند، میان خودشان راه ندهند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۶۲.</ref> از اشکال‌تراشی بپرهیزند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۵۱.</ref> [[اعتصاب]] و تحصن را کنار بگذارند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۴۵.</ref> و از [[تفرقه]] و گروه‌گروه‌شدن<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۰۵-۱۰۶ و ۵۰۷.</ref> و پرداختن به مسائل فرعی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۴۲.</ref> دوری کنند.

* بشارت، علیرضا، سیر ‌اندیشه اداری و مبانی علم اداره، تهران، دانشکده علوم اداره و مدیریت بازرگانی، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.

* ریحانه لطفی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/569/ ادارات]»، [[دانشنامه امام‌خمینی|دانشنامه امام‌خمینی(ره)]]، ج۱، ص۵۶۹-۵۷۴.

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه]]