جشن‌های ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲: خط ۲۲:


==بازتاب‌ها==
==بازتاب‌ها==
برگزاری این جشن‌ها مخالفت‌هایی را در داخل و خارج کشور برانگیخت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۲۵ـ۸۳۶، ۸۴۷ـ۸۵۸، ۸۶۳ـ۸۷۶ و ۸۷۹ـ۸۸۲.</ref> رسانه‌های خارجی با چاپ گزارش‌ها و مقاله‌هایی انتقادهای بسیاری را متوجه دربار ایران کردند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۷۹ـ۸۸۲.</ref> برخی از مخالفان داخلی نیز [[خشم]] و قهر خود را با آتش‌زدن یکی از چادرهای سلطنتی به نمایش گذاشتند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۶۲.</ref> بر اثر تبلیغات مبارزان، رژیم در موضع انفعالی قرار گرفت و محمدرضا پهلوی رسماً بر لزوم انتشار مخارج جشن شاهنشاهی تأکید کرد<ref>کرباسچی، هفت ‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۱/۴۸۵.</ref> مطبوعات اروپا با اشاره به فقر مردم ایران، با چاپ کاریکاتور و طنز، به مسخره‌کردن این جشن پرداختند.<ref>دولتشاه فیروز، زندگی سیاسی مظفر فیروز، ۲۳۹ـ۲۴۲.</ref> [[جورج بال]]، معاون وزارت خارجه امریکا نیز آن را منظره‌ای پوچ و زننده شمرد و افزود فرزند یک [[قزاق]]، در کشوری که درآمد سرانه‌ مردم آن تنها ۲۵۰ دلار در سال است، مانند یک امپراتور جشن برپا کرده و با ادعای رفورم و نوگرایی، لباس‌های دوران استبداد باستانی را به نمایش گذاشته است.<ref>نجاتی، تاریخ سیاسی بیست ‌و ‌پنج‌ساله ایران، ۱/۳۵۰.</ref> دولت [[سوئیس]] نیز که در پاسخ به دعوت پهلوی تنها به اعزام یک عضو بازنشسته شورای فدرال بسنده کرده بود، مورد انتقاد شدید نمایندگان پارلمان قرار گرفت.<ref>صمیمی، پشت پرده تخت طاووس، ۱۱۶.</ref>
برگزاری این جشن‌ها مخالفت‌هایی را در داخل و خارج کشور برانگیخت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۲۵ـ۸۳۶، ۸۴۷ـ۸۵۸، ۸۶۳ـ۸۷۶ و ۸۷۹ـ۸۸۲.</ref> رسانه‌های خارجی با چاپ گزارش‌ها و مقاله‌هایی انتقادهای بسیاری را متوجه دربار ایران کردند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۷۹ـ۸۸۲.<ref><br>
با اینکه دستگاه رژیم پهلوی در راستای تأمین امنیت جشن‌های ۲۵۰۰ساله برخی از اقدامات پیشگیرانه را در دستور کار خود قرار داد، اما واکنش‌ها در داخل کشور هم گسترده بود. رژیم در اقدامی پیشگیرانه، در شیراز بیش از دویست تن از دانشجویان را که به این جشن‌ها اعتراض کرده بودند، بازداشت و زندانی کرد.<ref>بهنود، دولت‌های ایران، ۵۶۶ـ۵۶۷.</ref> شهرها رنگ حکومت‌نظامی به خود گرفتند و در تهران برخی مردم بازرسی بدنی می‌شدند. ارتش نیز به حالت آماده‌باش درآمده بود.<ref>بهنود، دولت‌های ایران، ۵۶۶.</ref> در عین حال، برخی روحانیان و خطیبان به انتقاد از این جشن‌ها پرداختند. [[محمدتقی فلسفی]] واعظ مشهور تهران، از روزنامه آیندگان و دخالت اسرائیل و [[صهیونیست|صهیونیست‌ها]] در برپایی جشن‌های ۲۵۰۰ساله، به‌شدت انتقاد کرد.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ۶ـ۵/۳۰۳.</ref> [[سیدعبدالله شیرازی]] از علمای [[مشهد]]، به امیرعباس هویدا، سقوط شاه، نخست‌وزیر وقت، نامه‌ای نوشت و اعتراض خود را به این جشن‌ها اعلام کرد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۴۶.</ref> در همین راستا جمعی از طلاب و فضلای [[حوزه علمیه مشهد]] نامه‌ای را به هویدا درباره‌ تحریم جشن‌های ۲۵۰۰ساله نوشته و اعتراض خود را اعلام کردند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۴/۲۰۱.</ref> همچنین روحانیان حوزه علمیه [[قم]] نیز اعلامیه‌ای در تحریم این جشن‌ها صادر کردند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۱۹۵.</ref>
برخی از مخالفان داخلی نیز [[خشم]] و قهر خود را با آتش‌زدن یکی از چادرهای سلطنتی به نمایش گذاشتند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۸۶۲.</ref> بر اثر تبلیغات مبارزان، رژیم در موضع انفعالی قرار گرفت و محمدرضا پهلوی رسماً بر لزوم انتشار مخارج جشن شاهنشاهی تأکید کرد<ref>کرباسچی، هفت ‌هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۱/۴۸۵.</ref> مطبوعات اروپا با اشاره به فقر مردم ایران، با چاپ کاریکاتور و طنز، به مسخره‌کردن این جشن پرداختند.<ref>دولتشاه فیروز، زندگی سیاسی مظفر فیروز، ۲۳۹ـ۲۴۲.</ref> [[جورج بال]]، معاون وزارت خارجه امریکا نیز آن را منظره‌ای پوچ و زننده شمرد و افزود فرزند یک [[قزاق]]، در کشوری که درآمد سرانه‌ مردم آن تنها ۲۵۰ دلار در سال است، مانند یک امپراتور جشن برپا کرده و با ادعای رفورم و نوگرایی، لباس‌های دوران استبداد باستانی را به نمایش گذاشته است.<ref>نجاتی، تاریخ سیاسی بیست ‌و ‌پنج‌ساله ایران، ۱/۳۵۰.</ref> دولت [[سوئیس]] نیز که در پاسخ به دعوت پهلوی تنها به اعزام یک عضو بازنشسته شورای فدرال بسنده کرده بود، مورد انتقاد شدید نمایندگان پارلمان قرار گرفت.<ref>صمیمی، پشت پرده تخت طاووس، ۱۱۶.</ref>
با اینکه دستگاه رژیم پهلوی در راستای تأمین امنیت جشن‌های ۲۵۰۰ساله برخی از اقدامات پیشگیرانه را در دستور کار خود قرار داد، اما واکنش‌ها در داخل کشور هم گسترده بود. رژیم در اقدامی پیشگیرانه، در شیراز بیش از دویست تن از دانشجویان را که به این جشن‌ها اعتراض کرده بودند، بازداشت و زندانی کرد.<ref>بهنود، دولت‌های ایران، ۵۶۶ـ۵۶۷.</ref><br>
شهرها رنگ حکومت‌نظامی به خود گرفتند و در تهران برخی مردم بازرسی بدنی می‌شدند. ارتش نیز به حالت آماده‌باش درآمده بود.<ref>بهنود، دولت‌های ایران، ۵۶۶.</ref> در عین حال، برخی روحانیان و خطیبان به انتقاد از این جشن‌ها پرداختند. [[محمدتقی فلسفی]] واعظ مشهور تهران، از روزنامه آیندگان و دخالت اسرائیل و [[صهیونیست|صهیونیست‌ها]] در برپایی جشن‌های ۲۵۰۰ساله، به‌شدت انتقاد کرد.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ۶ـ۵/۳۰۳.</ref> [[سیدعبدالله شیرازی]] از علمای [[مشهد]]، به امیرعباس هویدا، سقوط شاه، نخست‌وزیر وقت، نامه‌ای نوشت و اعتراض خود را به این جشن‌ها اعلام کرد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۳۴۶.</ref> در همین راستا جمعی از طلاب و فضلای [[حوزه علمیه مشهد]] نامه‌ای را به هویدا درباره‌ تحریم جشن‌های ۲۵۰۰ساله نوشته و اعتراض خود را اعلام کردند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۴/۲۰۱.</ref> همچنین روحانیان حوزه علمیه [[قم]] نیز اعلامیه‌ای در تحریم این جشن‌ها صادر کردند.<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۱۹۵.</ref><br>
ساواک در گزارش‌های خود از بازداشت دانشجویان و روحانیان سخن به میان آورده‌ و از تبلیغات رادیو و تلویزیون بدون تماشاچی علاقه‌مند یاد کرده است.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن‌های ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی، ۱/۳۹ـ۴۰.</ref> روحانیان مبارز و انقلابی هم نقش اساسی در آگاه‌سازی مردم داشتند و از راه سخنرانی و انتشار اعلامیه اعتراض و مخالفت خود را با اقدامات رژیم به‌خصوص درباره برخورد با دانشجویان ابراز کردند<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی،۱/۳۴۸ـ۴۳۶ و ۴/۱۹۷ـ۲۰۲.</ref>
ساواک در گزارش‌های خود از بازداشت دانشجویان و روحانیان سخن به میان آورده‌ و از تبلیغات رادیو و تلویزیون بدون تماشاچی علاقه‌مند یاد کرده است.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن‌های ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی، ۱/۳۹ـ۴۰.</ref> روحانیان مبارز و انقلابی هم نقش اساسی در آگاه‌سازی مردم داشتند و از راه سخنرانی و انتشار اعلامیه اعتراض و مخالفت خود را با اقدامات رژیم به‌خصوص درباره برخورد با دانشجویان ابراز کردند<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد انقلاب اسلامی،۱/۳۴۸ـ۴۳۶ و ۴/۱۹۷ـ۲۰۲.</ref>
==واکنش امام‌خمینی==
==واکنش امام‌خمینی==
در میان [[علما و مراجع]] بیشترین واکنش را امام‌خمینی نشان داد و چنان‌که از نقد و شکوه‌های ایشان بر می‌‌آید، علما و بزرگان دیانت، حساسیت درخوری به برگزاری جشن‌ها نشان ندادند. صرف نظر از کسانی که کیان یا هیبت مذهب را در رونق و صولتِ سلطنت می‌دیدند و برای بقای حکومت پهلوی [[دعا]] می‌کردند، باید توجه کرد که نیمه نخست دهه ۱۳۵۰، بر اثر بالارفتن قیمت نفت، دوران دارایی و ثروت رژیم پهلوی بود و طبیعی بود که قشر متوسط جامعه، فریب رفاه ظاهری کشور و تجمل چشمگیر پهلوی در منطقه را بخورند؛ اما امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، بر کارنامه سیاه شاهان ایران انگشت می‌نهاد و یادآور می‌شد هزینه‌ها از اموال تک‌تکِ ملت - که تعداد زیادی از آنها گرسنه و محروم و در حداقل رفاه بودند- فراهم شده است؛ بنابراین چنین جشن‌هایی برخلاف مصالح کشور است و طبعاً از خاطر نخواهد رفت. ایشان از روحانیان، دانشجویان و مردم خواست که با توجه به آموزه‌های توحیدی بیدار شوند و جلوی این‌گونه برنامه‌های استعماری را بگیرند و اظهار امیدواری کرد که خیلی زود جشن مرگ استعمار و نیروهایش را برگزار کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۶۳، ۴۸۳، ۴۹۱ و ۵/۴۵۱.</ref> ایشان همچنین به مردم توصیه کرد برخی تاجران و کاسبان را که در جشن‌ها و معصیت‌ها و ظلم حکومت همکاری می‌کنند، نخست [[نهی از منکر]] کنند و در صورت بی‌تأثیربودن، از آنها روی برگردانند و با آنان معامله نکنند.<ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۴۵۳.</ref> هم‌زمان با بزرگداشت دومین سالگرد جشن‌ها، امام‌خمینی با یادآوری نبرد میان مسلمانان و [[کفار]]، و کسانی که برای آزادی [[فلسطین]] در خاک و خون می‌غلتند، این برنامه‌های پهلوی را موجب بالارفتن هزینه زندگی و گرانی اجناس خواند و آزادی و رفاه مردم ایران را در گرو برکندن جرثومه فساد و سلطنت ننگین پهلوی دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۵ـ۷.</ref>
در میان [[علما و مراجع]] بیشترین واکنش را امام‌خمینی نشان داد و چنان‌که از نقد و شکوه‌های ایشان بر می‌‌آید، علما و بزرگان دیانت، حساسیت درخوری به برگزاری جشن‌ها نشان ندادند. صرف نظر از کسانی که کیان یا هیبت مذهب را در رونق و صولتِ سلطنت می‌دیدند و برای بقای حکومت پهلوی [[دعا]] می‌کردند، باید توجه کرد که نیمه نخست دهه ۱۳۵۰، بر اثر بالارفتن قیمت نفت، دوران دارایی و ثروت رژیم پهلوی بود و طبیعی بود که قشر متوسط جامعه، فریب رفاه ظاهری کشور و تجمل چشمگیر پهلوی در منطقه را بخورند؛ اما امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، بر کارنامه سیاه شاهان ایران انگشت می‌نهاد و یادآور می‌شد هزینه‌ها از اموال تک‌تکِ ملت - که تعداد زیادی از آنها گرسنه و محروم و در حداقل رفاه بودند- فراهم شده است؛ بنابراین چنین جشن‌هایی برخلاف مصالح کشور است و طبعاً از خاطر نخواهد رفت. ایشان از روحانیان، دانشجویان و مردم خواست که با توجه به آموزه‌های توحیدی بیدار شوند و جلوی این‌گونه برنامه‌های استعماری را بگیرند و اظهار امیدواری کرد که خیلی زود جشن مرگ استعمار و نیروهایش را برگزار کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۶۳، ۴۸۳، ۴۹۱ و ۵/۴۵۱.</ref> ایشان همچنین به مردم توصیه کرد برخی تاجران و کاسبان را که در جشن‌ها و معصیت‌ها و ظلم حکومت همکاری می‌کنند، نخست [[نهی از منکر]] کنند و در صورت بی‌تأثیربودن، از آنها روی برگردانند و با آنان معامله نکنند.<ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۴۵۳.</ref> هم‌زمان با بزرگداشت دومین سالگرد جشن‌ها، امام‌خمینی با یادآوری نبرد میان مسلمانان و [[کفار]]، و کسانی که برای آزادی [[فلسطین]] در خاک و خون می‌غلتند، این برنامه‌های پهلوی را موجب بالارفتن هزینه زندگی و گرانی اجناس خواند و آزادی و رفاه مردم ایران را در گرو برکندن جرثومه فساد و سلطنت ننگین پهلوی دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۵ـ۷.</ref>
Image-reviewer، confirmed، templateeditor
۷۲۱

ویرایش