اراک
 نمایی از شهر اراک | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| ویژگی | مرکز استان مرکزی |
| کشور | ایران |
| استان | مرکزی |
| نام محلی | اراک |
| زبان | فارسی |
| نژاد | فارس، ترک، لر |
| ادیان | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات تاریخی | |
| نام قدیم | سلطان‌آباد |
| سال تأسیس | دوره قاجار (قرن ۱۹ میلادی) |
| وقایع مهم | حضور امام‌خمینی |
| مکان‌های تاریخی | بازار اراک، مدرسه سپهدار، حمام چهارفصل |
| اماکن | |
| حوزه علمیه | حوزه علمیه اراک (مدرسه سپهدار) |
| مساجد | مسجد جامع اراک، مسجد سپهدار |
اراک، شهری در ایران
موقعیت و جایگاه
ارک، در میان شهرهای تفرش، همدان، محلات، خمین و سربند قرار دارد[۱] نسبت به دیگر شهرهای استان مرکزی از قدمت چندانی برخوردار نیست. این شهر در دوره سلطنت قاجار و نخست به عنوان قلعه‌ای برای اسکان قشون نظامی، به نام سلطان‌آباد ساخته شد و تا سال ۱۳۱۶ش/ ۱۳۵۶ق به سلطان‌آباد عراق عجم معروف بود.[۲] قدیمی‌ترین حوزه علمیه اراک، مدرسه سپهداری بود که هم‌زمان با احداث بنای شهر به سبک مدارس عصر صفویه در سال ۱۸۹۵ش/ ۱۲۳۱ق بنا شد و به مدرسه سپهدار شهرت یافت.[۳]
عبدالکریم حائری یزدی که در نجف به سر می‌برد، یک بار در سال ۱۲۷۸ به دعوت مردم اراک یعنی سلطان‌آباد به این شهر مهاجرت کرد؛ اما در سال ۱۲۸۶ به دلیل اوضاع جاری ازجمله مسائل مشروطه اراک را ترک کرد و این‌بار به کربلا رفت و پس از حدود هشت سال، در سال ۱۲۹۳ به اراک بازگشت (ببینید: اقامتگاه‌ها و عبدالکریم حائری یزدی) و با سکونت در خانه آقااسماعیل، فرزند محسن اراکی، حوزه علمیه اراک را به یاری آقانورالدین عراقی، سیدمحمدتقی خوانساری، حاج‌میرزامحمد علیخان و حاج‌شیخ‌محمد سلطان‌العلما تأسیس کرد. این حوزه با کمک مالی خانواده حاج‌آقامحسن عراقی که از علما و ثروتمندان اراک بودند و با وقف تعدادی مغازه و مِلک، رونق گرفت و بسیاری از دوستداران دانش، ازجمله امام‌خمینی را به سوی خود جذب کرد.[۴] این مدرسه که امروزه به مدرسه امام‌خمینی شهرت دارد، در بافت قدیمی بازار واقع شده‌است.
حضور امام‌خمینی در حوزه علمیه اراک
امام‌خمینی با شنیدن آوازه علمی حائری یزدی، زعیم حوزه اراک و مقام علمی آقا نورالدین عراقی[۵] در نوزده‌سالگی ۱۳۰۰ش/ ۱۳۳۹ق به مدرسه سپهدار[۶] نقل مکان کرد. این مدرسه در آن زمان، حدود سیصد طلبه داشت.[۷] امام‌خمینی حدود یک سال در حجره‌ای جنب ایوان ضلع شرقی در طبقه هم‌کفِ مدرسه به سر برد و چون کف آن مرطوب بود، به همراه هم‌حجره‌ای خود و با هزینه شخصی آن را تعمیر کردند.[۸] ایشان خاطرنشان کرده‌است در این مدرسه (بخشی از) کتاب مطوّل را نزد محمدعلی بروجردی، منطق را نزد محمد گلپایگانی ادامه داد و شرح لمعه را نزد آقاعباس اراکی آغاز کرد.[۹]
پانویس
- ↑ محتاط، سیمای اراک، ۳۵..
- ↑ محتاط، سیمای اراک، ۲۷–۲۸.
- ↑ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷؛ فرجی و دیگران، جغرافیای کامل ایران، ۲/۱۱۹۷.
- ↑ سیدکباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۶۲۹–۶۳۰؛ شکوری، مرجع دوراندیش و صبور آیت‌الله حائری مؤسس حوزه علمیه قم، ۱۳۱–۱۳۲.
- ↑ فیاضی، حاج‌شیخ‌عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، ۱۰۷..
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷؛ رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ مرادی‌نیا، منزل به منزل، ۳۳.
- ↑ رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ ذاکری، طلوع خورشید، ۴۲.
- ↑ قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۲۴۵؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- ذاکری، علی‌اکبر، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
- رجائی‌نژاد، محمد و مهدی، حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.
- رجبی، محمدحسن، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، تهران، مرکز فرهنگی قبله، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- سیدکباری، سیدعلیرضا، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- شکوری، ابوالفضل، مرجع دوراندیش و صبور آیت‌الله حائری مؤسس حوزه علمیه قم، مجله یاد، شماره ۱۷، ۱۳۶۸ش.
- فرجی، عبدالرضا و دیگران، جغرافیای کامل ایران، تهران شرکت چاپ و نشر ایران، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.
- فیاضی، عمادالدین، حاج‌شیخ‌عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- قادری، سیدعلی، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.
- محتاط، محمدرضا، سیمای اراک (جامعه‌شناسی شهری)، تهران، نشر آگه، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
- مرادی‌نیا، محمدجواد، منزل به منزل با خمینی، تهران، عروج، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.