حسین هبةاللهی مراغی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسین هبه‌اللهی مراغی |
| لقب | هبه‌اللهی مراغی |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۶ش |
| زادگاه | مراغه |
| خویشاوندان سرشناس | میرزا محمد مجتهد مراغی (پدر)، میرزا عبدالرحیم مراغی (جد اعلایی)، مولی هبه‌الله (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه مراغه، حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مدرس و مبلغ دینی |
حسین هبه‌اللهی، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی.
زادگاه و خاندان
حسین هبه‌اللهی معروف به هبه‌اللهی مراغی در سال ۱۲۸۶ش در مراغه و در خانواده‌ای روحانی زاده شد. جد اعلای او میرزا عبدالرحیم مراغی (متوفی ۱۲۶۰ق) شیخ‌الاسلام مراغه و مؤلف آثاری چون رساله جهادیه.[۱] و جدش مولی هبه‌الله از روحانیان شاخص آن شهر بود. پدرش آقا میرزا محمد مجتهد مراغی نیز در عصر خویش مجتهد مراغه محسوب می‌شد[۲] و عمویش حکیم مولی حسن مراغی هم از حکمای برجسته مراغه و صاحب تألیفات عدیده چون تحقیق در نوع انسان، تحقیق حقیقه و... بود.[۳]
تحصیل
هبه‌اللهی مراغی پس از آموختن خواندن و نوشتن در محضر والدش به تحصیل علوم دینی پرداخت و دروس مقدماتی و بخشی از سطح را در حوزه علمیه مراغه و نزد استادان و مدرسان برجسته دروس دینی آن شهر آموخت. برخی از کتاب‌های ریاضیات و نجوم را پیش میرزا حسین آقا مجتهد مراغی خواند.
او در سال ۱۳۱۰ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس خارج فقه و اصول را نزد آیات شیخ عبدالکریم حائری یزدی و سیدمحمد حجت کوه کمری فراگرفت. در آن ایام با تشویق سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی،[۴] در درس فلسفه و حکمت امام‌خمینی نیز حاضر شد. در آن مدت با بزرگانی چون شهیدان محمد صدوقی یزدی، سیداسدالله مدنی و قاضی طباطبایی تبریزی مباحثه می‌کرد.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
هبه‌اللهی در سال ۱۳۱۸ش پس از رحلت پدرش به مراغه بازگشت و به امر تبلیغ و ارشاد مردم، احیای شعائر الهی و تألیف آثار علمی همت گماشت. او مدرسه قدیمی امامزاده محمد مراغه را تعمیر و بازسازی کرد و آن را به مرکزی فعال درآورد و خود به تدریس دروس حوزوی در آن مدرسه پرداخت؛ به‌گونه‌ای که روزانه سه جلسه درس مقدمات، سطح و عالی در آنجا دایر می‌کرد و گاهی شمار طلاب حاضر در درس او به ۶۰ نفر می‌رسید.[۵] او در سال‌های پایانی دهه ۱۳۲۰ش رسایل و مکاسب را در مدارس دینی آن شهر تدریس می‌کرد.[۶]
علی ارومیان بر این باور است که «این استاد عالی‌قدر و عالم توانمند» در سال ۱۳۳۰ش از اهالی مراغه ضربه روحی خورده بود.[۷] ولی درباره جزئیات آن توضیحات بیشتری ارائه نمی‌دهد. برخلاف گزارش ارومیان، محمد رازی که اثر خود را در سال ۱۳۳۲ش منتشر کرد، حسین هبه‌اللهی را برجسته‌ترین عالم مراغه می‌نامد.[۸] با استناد به این دو گزارش، می‌توان احتمال داد که او در تحولات سیاسی (جنبش ملی شدن صنعت نفت، تشکیل دولت محمد مصدق و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲) حضوری فعال داشت و رنجوری او از مردم مراغه هم بی‌ارتباط با این حضور نبود. هبه‌اللهی در مسجد امامزاده سیدمراغه به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت، ولی از سال ۱۳۵۷ش بر اثر کهولت سن و بیماری مزمن خانه‌نشین شد.
تألیفات
برخی از تألیفات هبه‌اللهی عبارت است از: ۱. تفسیر سوره حمد (تفسیر فلسفی و حکمی سوره حمد به زبان عربی و بالغ بر سیصد صفحه). ۲. کتاب الاستصحاب (تقریرات اصول آیت‌الله حجت تبریزی). ۳. کتاب البیع (تقریرات فقه آیت‌الله حجت تبریزی). ۴. امثال و حکم ترکی. ۵. تلخیص مثنوی معنوی. ۶. حاشیه بر معالم و برخی کتب درسی. ۷. دفترچه اشعار.
درگذشت
حسین هبه‌اللهی سرانجام پس از یک دوره بیماری و خانه‌نشینی طولانی در ۲۴ آبان ۱۳۷۶ش در مراغه درگذشت و پیکرش در همان شهر به خاک سپرده شد.[۹]
پانویس
- ↑ عیوضی، «مواجهه حکیم مجتهد مراغی با ارامنه مراغه»، ص۹-۱۰.
- ↑ طیار مراغی، «درگذشت آیت‌الله آقا میرزا حسین هبه‌اللهی مراغی»، ص۱۲۷
- ↑ عیوضی، «مواجهه حکیم مجتهد مراغی با ارامنه مراغه»، ص۸-۱۳.
- ↑ نیکبخت و اسمعیل‌زاده، ص۱۰۲.
- ↑ طیار مراغی، «درگذشت آیت‌الله آقا میرزا حسین هبه‌اللهی مراغی»، ص۱۲۷.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۴-۴۵.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۵.
- ↑ رازی، آثار الحجه، ص۳۴۹.
- ↑ طیار مراغی، «درگذشت آیت‌الله آقا میرزا حسین هبه‌اللهی مراغی»، ص۱۲۷.
منابع
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره بازیابی ۱۹۲.
- الوانساز خویی، جعفر (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- عیوضی، حیدر (۱۳۹۰)، «مواجهه حکیم مجتهد مراغی با ارامنه مراغه»، فصلنامه معرفت ادیان، سال دوم، شماره سوم، تابستان.
- رازی، محمد (۱۳۳۲)، آثار الحجه، قم، برقعی.
- طیار مراغی، محمود (۱۳۷۶)، «درگذشت آیت‌الله آقا میرزا حسین هبه‌اللهی مراغی»، نشریه آینه پژوهش، ش ۴۷، آذر و دی.