عاطفه اشراقی

عاطفه اشراقی محمد رجائی نژاد عاطفه اشراقی (زادۀ ۱۳۵۰ش) یکی از نوادگان دختری امام‌خمینی و چهره‌ای کمترشناخته شده و پنهان از میان نوادگان است. وی فرزند شهاب‌الدین اشراقی و صدیقه مصطفوی (خمینی) می‌باشد. زندگی عاطفه اشراقی هفتم مرداد سال ۱۳۵۰ش. در قم زاده شد. (حنیف، زندگی‌نامۀ آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ص۱۳۹). وی پنجمین فرزند و چهارمین دختر شهاب‌الدین اشراقی(۱۳۰۴ ـ ۱۳۶۰ش) و خانم صدیقه خمینی است. (حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ص ۴۲۶). شهاب‌الدین از فضلای حوزه علمیه قم، شاگرد، معتمد، نماینده و وکیل تام‌الاختیار امام‌خمینی پس از تبعید به عراق (حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ص۴۷، ۵۱، و ۶۹؛ ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک آیت‌الله حاج‌شیخ‌مهدی ربانی املشی، ص۱۰۹؛ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۴۲۸). و از همراهان و مبارزان پیش از انقلاب اسلامی به‌شمار می‌آمد. (شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۶۶). مادر عاطفه اشراقی، خانم صدیقه مصطفوی (زادۀ ۱۳۱۵ش)، فرزند سوم و دختر اول امام‌خمینی است که سال ۱۳۳۱ با شهاب‌الدین اشراقی ازدواج کرد. (حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، صص۴۵ ـ ۵۱). شهاب‌الدین که داماد اول امام‌خمینی است، شهریور ۱۳۶۰ در سن ۵۶ سالگی در تهران درگذشت و در جوار حرم فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شد. (حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ص۳۴۴؛ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۲۲۵پاورقی). صدیقه مصطفوی و شهاب‌الدین اشراقی دارای هفت فرزند، چهار دختر و سه پسر هستند: نفیسه، زهرا، نعیمه، علی، عاطفه، محمدتقی و مرتضی. (حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ص۴۲۶). نام‌های فرزندان را گاهی پدر و گاهی مادر برمی‌گزیدند؛ اما نام عاطفه را دایی‌اش سیداحمد خمینی برگزیده است. حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، ج۱، ۴۳۰). عاطفه اشراقی دبستان را با اوج‌گیری انقلاب در سال ۱۳۵۷ آغاز کرد. در قم، سپس در تهران ادامه داد. با پایان دورۀ دبیرستان و گرفتن دیپلم، در رشتۀ مهندسی وارد دانشگاه شد و مهندسی عمران گرفت (ثقفی، بانوی انقلاب؛ خدیجه‌ای دیگر، ص۶۴۵). خاطراتی از امام‌خمینی عاطفه اشراقی که سال اوجگیری انقلاب (۱۳۵۷ش) هفت ساله و در پاریس همراه پدربزرگ بود؛ پس از پیروزی انقلاب هم در قم و تهران از نزدیک پدربزرگ را می‌دید، خاطرات جالب و شیرینی از ایشان دارند. او بر این باور است که «امام با تفریح نوجوانان کاملاً موافق بود و ورزش را بهترین و سالم‌ترین تفریح‌ها می‌دانست.» (عاطفه اشراقی، مجلۀ زن روز، ش۱۲۶۷، خرداد ۱۳۶۹). اگرچه همیشه به نوه‌ها سفارش می‌کرد که ورزش و بازی بکنید؛ اما با رعایت محرم و نامحرمی (میریان، پدر مهربان، ص۶۷) و پایش نظم و انضباط. به‌ویژه در درس و تفریح سفارش می‌کرد و می‌گفت: «در ساعت تفریح درس نخوانید و در ساعت درس خواندن تفریح نکنید. هر کدام در جای خود خوب است.» (میریان، پدر مهربان، ص۱۱۹). از نگاه عاطفه اشراقی امام‌خمینی نوجوانان و جوانان زمان خودش را خوب درک می‌کرد. با آنها دوست بود. سلیقۀ آنها را می‌فهمید. ازجمله در برخی مناسبت‌ها به نوه‌ها عطر هدیه می‌داد. (میریان، پدر مهربان، ص۶۸). سیرۀ زندگی شخصی امام‌خمینی در خانه برای نوه‌اش، عاطفه اشراقی به یادماندنی است؛ تاآنجاکه به یاد دارد: «امام در مورد خودداری از اسراف می‌گفتند: «تلفن برای کارهای ضروری است. از تلفن کردن برای کارهای غیرضروری خودداری کنید و همیشه به حد احتیاج چراغ منزل را روشن نگهدارید. امام خودشان در تاریکی به نماز می‌ایستادند. اگر چراغ اضافی روشن بود، به‌شدت ناراحت می‌شدند. گویی عذاب گناهان را به چشم خویش می‌دیدند. (میرشکاری، آئینۀ حُسن، ص۴۸). منابع ۱. امام‌خمینی، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، تهران، اول، ۱۳۸۷ش. ۲. ثقفی، علی، بانوی انقلاب؛ خدیجه‌ای دیگر، تهران، اول، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۹۳ش. ۳. حنیف، زندگی‌نامه آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، اول، عروج، ۱۳۹۲ش. ۴. ربانی املشی، شرح مبارزات آیت‌الله محمدمهدی ربانی املشی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۰ش. ۵. شریف رازی، محمد، مستدرک گنجینه دانشمندان؛ کتاب انقلاب و شهادت، قم، پیروز، بی‌تا. ۶. «گفتگوی عاطفه اشراقی»، مجلۀ زن روز، ش۱۲۶۷، خرداد ۱۳۶۹ش. ۷. میرشکاری، اصغر، آئینۀ حُسن؛ خاطراتی از ویژگی‌های ممتاز امام‌خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۷۹ش.