عرف‌ستیزی عارفانه و بررسی آن در آراء مولوی و حضرت امام‌خمینی، کتابی به قلم زهرا طالبی است که به تبیین و تحلیل دیدگاه نظرات مولوی و امام‌خمینی در تبیین عرف‌ستیزی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۸۵ش توسط انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، منتشر شده است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | عرف‌ستیزی عارفانه و بررسی آن در آراء مولوی و حضرت امام‌خمینی |
| نویسنده | زهرا طالبی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۸۵ش |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۵ش |
مؤلف
زهرا طالبی، متولد ۱۳۴۹ش، پژوهشگر علوم اسلامی می‌باشد. آثاری به قلم او منتشر شده است.
محتوا
کتاب عرف‌ستیزی عارفانه و بررسی آن در آراء مولوی و حضرت امام‌خمینی، بررسی و تبیین مسئله عرف‌ستیزی از دیدگاه مولوی و امام‌خمینی می‌باشد. هرچند از آثار اخلاقی و عرفانی امام‌خمینی استفاده شده؛ اما از اشعار عارفانه ایشان غافل نبوده است. بدون شک آنچه بیش از همه اندیشه عرف‌ستیزانه امام را بر پرده آفتاب می‌افکند، سروده‌های عاشقانه ایشان است که سرشار از مطالب و مضامینی چون، ملامت زهد ریایی، خودبینی و انانیت، تحقیر عقل‌ورزی به عنوان آفت اصلی معرفت، مسلک‌پرستی و ریاضت و مجاهدت در طریق شهود محبوب می‌باشد.[۱]
نویسنده برای بیان ساحت عرف‌ستیزی در نگاه امام‌خمینی به توضیح برخی واژگان و اصطلاحات عرفانی در نگاه حضرت امام می‌پردازد؛ از جمله فنا و می‌نویسد؛ از دیدگاه امام قلوب کسانی که سرشار از عشق حق می‌باشد به دلیل شوق و جذبه، عاشقانه خدا را ستایش می‌کنند و وصال محبوب حقیقی را در نیستی و فنا از خویشتن و از همه تعلقات می‌دانند.[۲]
حضرت امام از قصور افراد در فهم معارف عرفانی حسرت می‌خورد و معتقد است تا شخص در چاه ظلمت عالم ملک زندانی است، از معارف و مشاهدات اصحاب آن چیزی درک نمی‌کنند و اگر یکی از حقایق را از لسان عارف و سالک دل سوخته یا حکیم متأله بشنود، فوراً او را مورد لعن و طعن و تکبیر قرار می‌دهد.[۳]
در پژوهش حاضر آمده که امام معتقد است محبوب حقیقتی عام و گسترده است که در همه پدیده‌ها و در تمام شئون هستی جاری و ساری است.[۴] و نظام آفرینش سایه مظهر آن حقیقت الهی است و رابطه عاشقانه‌ای میان حق و جهان برقرار است؛ امّا همه انسان‌ها توان درک این حقیقت و شناخته محبوب ساری در هستی یا هستی به جلوه درآمده را ندارند و امام این عدم آگاهی را در حجاب فطرت جست‌وجو می‌کند؛ از این‌رو طالب حقیقت را فرا می‌خواند که با قدم معرفت به خرق حجب بپردازد تا به این طریق محبوب فطرت که مطلق و تام است، شناخته شود.[۵]
امام‌خمینی بعد از تصریح به اینکه فهم رابطه حق و خلق از مشکلات عالم عرفان است، به تشبیهات و تمثیلاتی برای بیان رابطه حق با خلق می‌پردازد نظیر رابطه موج و دریا و گاهی هم رابطه کل و جزء را مطرح می‌کند.[۶] امام علم رسمی را حجاب اکبر و علم تقلیدی را سبب گمراهی عامه می‌داند و معتقد است برای درک حقایق غیبی باید از عقل فراتر رفت.[۷]
ساختار
کتاب عرف‌ستیزی عارفانه و بررسی آن در آراء مولوی و حضرت امام‌خمینی، مشتمل بر یک مقدمه و چهار فصل می‌باشد:
- فصل اول درباره کلیات و معنای لغوی و اصطلاحی عرف، اقسام عرف و مراد از عرف‌ستیزی و انگیزه‌های آن می‌باشد.
- فصل دوم درباره مروری بر ساحات عرف‌ستیزی در ابیات عرفانی، مذمت علم رسمی و تکیه بر معرفت قلبی، مذمت تقلید و عرف‌ستیزی در اخلاق عرفانی سخن به میان آمده است.
- فصل سوم درباره ساحات عرف‌ستیزی عارفانه در منظر مولوی و امام‌خمینی، مذمت علم رسمی در نظر امام‌خمینی، اعتذار ابلیس در نظر امام‌خمینی و تسامح و تساهل در برابر پیروان ادیان و مذاهب سخن به میان آمده است.
- فصل چهارم درباره جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهاد می‌باشد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۵ش توسط نشر معاونت پژوهشی انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، منتشر شده است.
پانویس
- ↑ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۱۴.
- ↑ امام‌خمینی، دیوان امام، ص۱۶۴؛ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ امام‌خمینی، چهل حدیث، ص۴۵۵-۴۵۶؛ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۱۵۲-۱۵۳.
- ↑ امام‌خمینی، دیوان امام، ص۲۱۳.
- ↑ امام‌خمینی، سرالصلاة، ص۹۱؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۸۱؛ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۱۷۲.
- ↑ امام‌خمینی، دیوان امام، ص۱۷۴؛ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۱۷۴.
- ↑ طالبی، عرف‌ستیزی عارفانه، ص۲۷۶.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، دیوان امام با تعلیقات علی‌اکبر رشاد، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، سرّ الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- طالبی، زهرا، عرف‌ستیزی عارفانه و بررسی آن در آراء مولوی و حضرت امام‌خمینی، تهران، انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.