عملیات فتحالمبین
| نامهای دیگر | عملیات کربلای ۲ (نام اولیه) |
|---|---|
| شرح ماجرا | سومین عملیات بزرگ ایران برای بازپسگیری مناطق اشغالی از عراق در منطقهای به وسعت ۲۵۰۰ کیلومتر مربع |
| طرفین | ایران در مقابل عراق |
| زمان | ۲ تا ۸ فروردین ۱۳۶۱ |
| دوره | ۷ روز |
| مکان | منطقه غربی رودخانه کرخه |
| علت | بازپسگیری مناطق اشغالی و تغییر استراتژی جنگی ایران |
| اهداف | آزادسازی بخش غربی رودخانه کرخه، خارج کردن شهرهای اندیمشک، شوش، دزفول و پایگاه چهارم شکاری از آتش توپخانه عراق، دستیابی به خطوط پدافندی |
| عاملان | فرماندهان: علی صیاد شیرازی، محسن رضایی، نیروها: ۳۵ گردان از ارتش و ۱۰۰ گردان از سپاه |
| نتایج | آزادسازی ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از سرزمینهای اشغالی، انهدام و محاصره لشکرهای ۱۰ زرهی و مکانیزه عراق، کسب غنائم نظامی گسترده |
| پیامدها | راهاندازی یگان توپخانه سپاه پاسداران، فراهم شدن پیشزمینه آزادسازی خرمشهر، افزایش روحیه نیروهای ایرانی |
| واکنشها | پیام تبریک امامخمینی، تحسین مهارت نظامی رزمندگان توسط رسانههای خارجی مانند بیبیسی |
| مرتبط | عملیات ثامنالائمه، عملیات طریقالقدس، آزادسازی خرمشهر |
عملیات فتحالمبین، پس از تغییر استراتژی جنگی ایران که با هدف بازپسگیری مناطق اشغالی در پاییز ۱۳۶۰ طرحریزی شد، عملیات فتحالمبین، سومین عملیات با این هدف بود که در تاریخ ۲فروردین۱۳۶۱ در منطقهای به وسعت ۲۵۰۰کیلومتر مربع که از نظر جغرافیایی نیز ناهموار بود، برنامهریزی و اجرا شد.[۱]
اهداف عملیات
از مهمترین اهداف عملیات فتحالمبین، میتوان به آزادسازی بخش غربی رودخانه کرخه، خارج کردن شهرهای اندیمشک، شوش، دزفول و پایگاه چهارم شکاری از آتش توپخانه عراق و دستیابی به خطوط پدافندی اشاره کرد.[۲]
نیروهای حاضر در عملیات
۳۵گردان از ارتش و ۱۰۰گردان سپاه در این عملیات حاضر بودند؛ صیاد شیرازی فرماندهی نیروهای ارتش و محسن رضایی فرماندهی نیروهای سپاه را بر عهده داشتند. از نیروهای عراق ۷تیپ زرهی، ۲۰تیپ پیاده و ۱۰گردان توپخانه در این عملیات شرکت داشتند.[۳]
ایجاد مشکل در روند عملیات
نیروهای عراق تا حدودی در جریان عملیات آیندۀ ایران قرار گرفته بودند و به همین جهت چند روز پیش از آغاز عملیات، آتش سنگین عراق در دو محور شوش و تنگه رقابیه، ایران را غافلگیر کرد. تردید فرماندهان برای ادامۀ عملیات یا تعویق آن با وجود وضعیت پیش آمده، موجب سفر محسن رضایی به تهران برای کسب تکلیف از امامخمینی شد. امامخمینی در این دیدار هیچ توصیهای نکرد و استخاره را هم نپذیرفت. ایشان ضمن اینکه عمل بر طبق صلاحدید فرماندهان نظامی را توصیه کرد، در صورت تمایل و برای قرص شدن دل فرماندهان، استخاره در قرارگاه کربلا را مجاز دانست. پس از بازگشت رضایی، تفألی به قرآن زدند که سوره فتح آمد. به همین دلیل نام عملیات نیز از کربلای ۲ به فتحالمبین تغییر کرد.[۴]
اجرای عملیات
این عملیات در چهار مرحله از دوم تا هشتم فروردین صورت گرفت. به دلیل زمینهای رملی در منطقۀ عملیات، نیروهای ایرانی توانستند کانال حفر کنند و تونل بزنند و از این طریق لشکرهای ۱۰زرهی و مکانیزه عراق تحت محاصره قرار گرفتند. عملیات با پیروزی قاطع نیروهای ایران به پایان رسید.[۵]
نتایج عملیات
در نتیجه این عملیات ۲هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع از سرزمینهای اشغال شده توسط عراقیها به خاک کشور بازگشت. اما نتیجۀ دیگر این عملیات، آن بود که از طریق غنائمی که نیروهای ایرانی از ارتش عراق به دست آورد، توانست یگان توپخانه سپاه پاسداران را راهاندازی کند. در سلسلهعملیاتهای ثامنالائمه، طریقالقدس و فتحالمبین بخشهای زیادی از مناطق اشغالشده توسط عراقیها آزاد شدند و در نتیجه پیشزمینه آزادسازی خرمشهر فراهم شد.[۶]
بیبیسی در ۲۰/۲/۱۳۶۱ عامل پیروزی ایران را در عملیات فتحالمبین، ترکیبی از مهارت نظامی سربازان داوطلب بسیج مستضعفان دانست.[۷]
واکنش امامخمینی
امامخمینی در ۲فروردین۱۳۶۱ به مناسبت آغاز عملیات فتحالمبین، در پیامی خطاب به ملت ایران و رزمندگان، شجاعت و افتخارآفرینی نیروهای نظامی ایران را ستودنی وصف کرد و به ملت ایران بابت تربیت چنین فرزندانی تبریک گفت.[۸]
ایشان پس از پیروزی رزمندگان در عملیات فتحالمبین نیز در پیامی خطاب به فرماندهان این عملیات، پیام آنان را آرامبخش و افتخارآمیز دانست و ضمن تشکر از تلاشهای آنان، موفقیتهای آنان را کمسابقه یا بیسابقه خواند که با الفاظ و عبارات نمیتوان وصف کرد.[۹] امامخمینی همچنین در ۲۸فروردین۱۳۶۸ به مناسبت روز ارتش، نقش ارتش به کمک سپاه و بسیج را در عملیاتهای بزرگی چون فتحالمبین و دهها عملیات دیگر ستود.[۱۰]
پانویس
- ↑ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فتحالمبین؛ سومین فتح در کمتر از ۶ماه
- ↑ مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، عملیات فتحالمبین
- ↑ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فتحالمبین؛ سومین فتح در کمتر از ۶ماه
- ↑ رضایی، مصاحبه، ج۴، ص۱۳۸-۱۳۹؛ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، ص۵۱۲.
- ↑ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فتحالمبین؛ سومین فتح در کمتر از ۶ماه
- ↑ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فتحالمبین؛ سومین فتح در کمتر از ۶ماه
- ↑ پیام انقلاب، ش۷۲، ص۴۹.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۱۴۲-۱۴۳.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۱۴۹–۱۵۱.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۵۷.
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۹.
- پیام انقلاب (مجله)، «بوقهای تبلیغاتی و بسیج»، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شماره ۷۲، ۱۳۶۱.
- رضایی، محسن، مصاحبه، چاپشده در پابهپای آفتاب، تالیف امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فتحالمبین؛ سومین فتح در کمتر از ۶ماه تاریخ بازدید: ۷/۱۲/۱۴۰۳.
- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، عملیات فتحالمبین تاریخ بازدید: ۷/۱۲/۱۴۰۳.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، عبور از بحران (کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۰)، به اهتمام یاسرهاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ ششم، ۱۳۷۸.