محمدتقی اشراقی
محمدتقی اشراقی (زادۀ ۱۳۵۵ش)، چهرهای ناشناخته و گمنام از میان نوادگان امامخمینی. وی نوۀ دختری امامخمینی، فرزند شهابالدین اشراقی و صدیقه مصطفوی (خمینی) است.
زندگینامه
محمدتقی اشراقی ۲۳ فروردین ۱۳۵۵ زاده شد. (حنیف، زندگینامۀ آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص۱۳۹). دوران دبستان، راهنمایی و دبیرستان را در تهران گذراند، («گفتگو با آقای محمدتقی اشراقی؛ نوۀ امام»، مجلۀ سروش، ش ۴۷۶، ۱۷ تیر ۱۳۶۸ش، ص۱۸) و در رشتۀ حقوق ادامۀ تحصیل داد. (گفتگو با مسیح بروجردی) محمدتقی ششمین فرزند و دومین پسر شهابالدین اشراقی و صدیقه خمینی است. (حنیف، زندگینامۀ آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص۴۲۶؛ ثقفی، بانوی انقلاب؛ ثقفی، بانوی انقلاب، خدیجهای دیگر، ص۶۴۴). شهابالدین از فضلای حوزه علمیه قم، شاگرد، معتمد، نماینده و وکیل تامالاختیار امامخمینی در ایران، پس از تبعید به عراق (حنیف، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص۴۷، ۵۱، و ۶۹؛ ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک آیتالله حاجشیخمهدی ربانی املشی، ص۱۰۹؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۴۲۸) و از همراهان و مبارزان پیش از انقلاب اسلامی بهشمار میآمد. (شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۶۶).
مادر محمدتقی اشراقی، خانم صدیقه مصطفوی (زادۀ ۱۳۱۵ش)، فرزند سوم و دختر اول امامخمینی است که سال ۱۳۳۱ با شهابالدین اشراقی ازدواج کرد. (حنیف، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، صص۴۵ ـ ۵۱). شهابالدین که داماد اول امامخمینی است، شهریور ۱۳۶۰ در سن ۵۶ سالگی در تهران درگذشت و در جوار حرم فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شد. (حنیف، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص۳۴۴؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۵، ص۲۲۵پاورقی). به گفتۀ خانم صدیقه مصطفوی نامگذاری فرزندان در خانواده، تقسیم شده بود؛ برخی را خود ایشان و برخی را همسرشان گزینش میکرد. نام محمدتقی را نیز خود شهابالدین اشراقی برگزیده است. (حنیف، زندگینامۀ آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص۴۳۰). تا دو سالگیِ محمدتقی، امامخمینی در نجف تبعید بود و همدیگر را ندیده بودند. از زمانی که امامخمینی به پاریس هجرت کرد؛ شهابالدین اشراقی نیز به همراه خانواده به آنجا رفتند. محمدتقی اشراقی دوساله بود که پدربزرگش را دید. پس از پیروزی انقلاب و بازگشت امامخمینی به ایران و استقرار در قم، منزل و باغچۀ شهابالدین اشراقی ازجمله اماکن استراحتی امامخمینی بود. (حنیف، زندگینامۀ آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص ۲۲۲). از زمانی هم که به تهران رفتند و در جماران ساکن شدند، خانواده اشراقی نیز در تهران مستقر شد. برای همین محمدتقی اشراقی از همان کودکی و نوجوانی پدربزرگ را میدید و علاقهمند بود و خاطرات شیرینی از آن دوران دارد. (حنیف، زندگینامۀ آیتالله شهابالدین اشراقی، ج۱، ص ۲۲۲؛ «گفتگو با آقای محمدتقی اشراقی؛ نوۀ امام»، مجلۀ سروش، سال یازدهم، ش ۴۷۶، ۱۷ تیر ۱۳۶۸ش، ص۱۸). محمدتقی اشراقی با خانم الهام قنبری ازدواج کرد و فرزند وی شهاب نام دارد. (ثقفی، بانوی انقلاب خدیجهای دیگر، ص ۶۴۵).
خاطراتی از امامخمینی
محمدتقی اشراقی همانند برادران و خواهران خود خاطرات بسیاری از پدربزرگش دارد؛ اما کمتر آنها را گفته است. ایشان سه روز پس از درگذشت امامخمینی در مصاحبه با مجلۀ سروش میگوید: سیزده ساله بود که «یک روز امام داشتند توی حیاط راه میرفتند که من آمدم از کنارشان رد شدم. به من گفتند: بیا اینجا. بعدش رفتم پیش ایشان. گفتند: نمازت را خواندهای؟ گفتم: نه. گفتند: زود برو نمازت را بخوان که از ارزشش کم نشود.» (مجلۀ سروش، سال یازدهم، ش ۴۷۶، ۱۷ تیر ۱۳۶۸ش، ص۱۸). ایشان میگوید امام همیشه دربارۀ درسها به ما سفارش میکرد و میگفت درس بخوانید تا برای جامعۀ خود مفید باشید، (مجلۀ سروش، سال یازدهم، ش ۴۷۶، ۱۷ تیر ۱۳۶۸ش، ص۱۸). همیشه برای فقرا و تهیدستان دعا کنید و از خدا بخواهید که آنها را یاری کند. (میریان، پدر مهربان، خاطراتی از رفتار امامخمینی با کودکان و نوجوانان، ص ۶۹ـ۷۰). محمدتقی اشراقی شیفتۀ سادهزیستی پدربزرگش بود و بارها این زیست و رفتار امامخمینی را بازگو کرده است. (میرشکاری، آئینه حسن، ص۴۸).
منابع
۱. «گفتگو با آقای محمدتقی اشراقی؛ نوۀ امام»، مجلۀ سروش، ش ۴۷۶، ۱۷ تیر ۱۳۶۸ش. ۲. امامخمینی، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س)، تهران، اول، ۱۳۸۷ش. ۳. ثقفی، علی، بانوی انقلاب؛ خدیجهای دیگر، تهران، اول، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۹۳ش. ۴. حنیف، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س)، اول، عروج، ۱۳۹۲ش. ۵. ربانی املشی، شرح مبارزات آیتالله محمدمهدی ربانی املشی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۰ش. ۶. شریف رازی، محمد، مستدرک گنجینه دانشمندان؛ کتاب انقلاب و شهادت، قم، پیروز، بیتا. ۷. گفتگو با حجتالاسلام والمسلمین مسیح بروجردی، نوۀ دختری امامخمینی ۸. میرشکاری، اصغر، آئینه حسن، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش. ۹. میریان، احمد، پدر مهربان؛ خاطراتی از رفتار حضرت امامخمینی با کودکان و نوجوانان، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، اول، ۱۳۸۴ش.
محمد رجائی نژاد