محمدحسین معصومی
معصومی، محمدحسین؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمدحسین معصومی معروف به زرندی در سال ۱۳۱۱ ش در روستای امیرآباد، از روستاهای شهر زرندیه در نزدیکی ساوه به دنیا آمد. پدرش حاج علی‌اکبر معروف به حاج مقدس از کشاورزان خوشنام و متدین آن سامان بود. محمدحسین زرندی دوره ابتدایی را در زادگاهش طی کرد. آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا به تحصیل دروس حوزوی پرداخت. او مقدمات را در آن حوزه و نزد میرزا علی‌اکبر اشعری قمی آموخت (انصاری، ۱۲۱). دروس سطح را هم نزد سید محمدباقر سلطانی طباطبایی خواند. بخشی از فلسفه را هم نزد محمد فکور یزدی فراگرفت («بزرگداشت مرحوم آیت‌الله محمدحسین معصومی زرندی»، ۱۵) و منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سید رضا صدر آموخت و در درس اسفار صدرالمتألهین و شفای ابن‌سینا از شاگردان علامه سید محمدحسین طباطبایی بود. او آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدت سه سال در درس خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی حاضر شد. هم‌زمان در درس خارج فقه و خارج اصول امام خمینی که ابتدا به ترتیب صبح و بعدازظهر در مسجد سلماسی و سپس در مسجد اعظم قم برگزار می‌شد شرکت می‌کرد و مدت هشت سال («مختصری از زندگی...»، ۲۴) و در گزارشی دیگر، نه سال (حدود یک دوره کامل فقه و اصول) در آن درس‌ها حضور داشت. او پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور به مدت یک سال نیز در درس خارج فقه (مکاسب) آیت‌الله شیخ محمدعلی اراکی حضور یافت («بزرگداشت مرحوم آیت‌الله محمدحسین معصومی زرندی»، ۱۵) و هم‌زمان به تدریس درس کفایه و رسایل در حوزه علمیه قم پرداخت. محمدحسین زرندی در سال ۱۳۴۳ ش و پس از تبعید امام خمینی، به سبب فعالیت‌های سیاسی در قم دستگیر و زندانی شد (همان). پس از عزیمت امام خمینی به عراق، همراه با طلاب حوزه علمیه قم در نامه‌ای به ایشان، ضمن محکومیت مجدد تبعید ایشان به خارج از کشور به سبب دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی، خرسندی خود را از حضور آن مرجع در نجف اشرف ابراز کردند (دوانی، ج ۵، ۱۵۸-۱۶۳؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۳-۱۷۸). او که در ۸ خرداد ۱۳۴۷ از امام خمینی اجازه‌ای در امور شرعیه دریافت کرده بود (صحیفه امام، ج ۲۱، ۵۸۴)، به دعوت برخی از علما و مردم کرمانشاه به آن شهر رفت و به تبلیغ دین در آن شهر پرداخت. در سال ۱۳۴۹ ش پس از رحلت آیت‌الله سید محسن طباطبایی حکیم، امام خمینی را به‌عنوان مرجع تقلید و جانشین آیت‌الله حکیم معرفی کرد (کرجی، ۱۶۱). او در آن شهر به تدریس در حوزه شهباز خان کرمانشاه پرداخت و همراه با مجتبی حاج‌آخوند، آن مدرسه به پایگاهی برای مبارزه علیه حکومت پهلوی تبدیل کرده بود (باقی، ۲۶). فعالیت‌های سیاسی آنان در مدرسه فوق، به یورش ساواک به آنجا در سال ۱۳۵۳ ش و دستگیری آن دو انجامید؛ حاج‌آخوند به تهران اعزام شد و معصومی زرندی بدون عبا و عمامه و دستبندبه‌دست و در مقابل دیدگان مردم کرمانشاه به ساواک انتقال یافت. هدف مأموران از این اقدام، ارعاب مردم بود، ولی اهالی کرمانشاه با مشاهده او در چنان وضعیتی، احترام و ارادت خود را به معصومی ابراز می‌کردند (باقی، ۲۶). او مدت سیزده ماه در زندان بود (کاظمینی، ج ۱، ۴۳۷) و در آن مدت مدرسه شهباز خان هم تعطیل شد. پس از آزادی به تدریس کفایه و رسایل در خانه خود پرداخت و هم‌زمان همراه با روحانیان مبارز کرمانشاه، به فعالیت علیه حکومت پهلوی ادامه داد (انصاری، ۱۲۰؛ «آیت‌الله زرندی دارفانی...»، ۸؛ «مختصری از زندگی...»، ۲۴). ازجمله در ۳۱ تیر ۱۳۵۷ همراه با روحانیان مبارز کرمانشاه در نامه‌ای به مراجع تقلید در قم، از فشارهای حکومت پهلوی علیه روحانیان و مردم قم انتقاد کرد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۳۳). زرندی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در کمیته‌های انقلاب اسلامی کرمانشاه پرداخت. سپس سازمان تبلیغات اسلامی را در کرمانشاه بنیان نهاد و ریاست آن را تا سال ۱۳۶۳ ش بر عهده گرفت («مختصری از زندگی...»، ۲۴). او در ۶ بهمن ۱۳۶۱ با حکم امام خمینی، همراه با مجتبی حاج‌آخوند، به‌عنوان نماینده ایشان در مدارس علمیه کرمانشاه منصوب شد (صحیفه امام، ج ۱۷، ۲۵۸). زرندی در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در ۱۳۶۱ ش از سوی مردم استان کرمانشاه به نمایندگی انتخاب شد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۵۸۹) و در ۲۲ خرداد ۱۳۶۴ ش با حکم امام خمینی به نمایندگی ایشان در استان کرمانشاه و امام جمعه آن شهر منصوب شد (صحیفه امام، ج ۱۹، ۲۷۷ ). او در سال‌های جنگ تحمیلی، بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و علی‌رغم بمباران شهر کرمانشاه، نماز جمعه را در آن شهر اقامه می‌کرد («مختصری از زندگی...»، ۲۴). وی در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری هم برای دومین بار به نمایندگی مردم استان کرمانشاه در آن مجلس برگزیده شد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۵۹۹) و در دوره چهارم آن مجلس نیز نمایندگی مردم استان کرمانشاه را بر عهده داشت («نتایج شمارش آرای...»، ۸). مسئولیت کمیته ارزاق عمومی کرمانشاه، مسئولیت نمایندگی ولی‌فقیه در دانشگاه رازی کرمانشاه به مدت پنج سال، مسئولیت ستاد احیای امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر آن شهر، مسئولیت شورای فرهنگ عمومی کرمانشاه و ریاست ستاد اقامه نماز و ریاست بنیاد بین‌المللی غدیر در آن استان از دیگر مسئولیت‌های او بود. وی هم‌زمان با فعالیت‌های اجرایی فوق، سال‌ها به تدریس در مدرسه علمیه امام صادق (ع) کرمانشاه (مخصوص برادران) و مدرسه علمیه امام خمینی (مخصوص خواهران) می‌پرداخت. او در ۱۳۸۵ ش از امامت جمعه کرمانشاه استعفا داد و پس از آن صرفاً به اقامه نماز جماعت و تدریس دروس حوزوی در آن شهر می‌پرداخت («مختصری از زندگی...»، ۲۴). همچنین در تأسیس مسجد و مدرسه در استان کرمانشاه نقش داشت و احداث درمانگاه حافظیه در کرمانشاه، واگذاری چندین قطعه زمین مسکونی به نیروهای لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه از محل موقوفه حاج محمدتقی اصفهانی و اعزام مبلغان مذهبی به مناطق اهل حق نشین استان کرمانشاه (همان؛ کاظمینی، ج ۱، ۴۳۸) و ساخت آرامگاه فاضل تونی از دیگر اقدامات او بود (همان). او در ۵ خرداد ۱۳۹۳ در کرمانشاه درگذشت («آیت‌الله زرندی دارفانی را وداع گفت»، ۸) و پیکرش پس از اقامه نماز توسط مصطفی علما، در جوار مصلای امام خمینی کرمانشاه به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۲۱). منابع: «آیت‌الله زرندی دارفانی را وداع گفت» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه افق حوزه، شماره ۳۹۱، ۷ خرداد؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۳)، «درگذشتگان: آیت‌الله معصومی زرندی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وپنجم، شماره سوم، شماره مسلسل: ۱۴۷، مرداد و شهریور؛ باقی، عماد (۱۳۹۳)، «یادی از یار امام»، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۲۰، ۱۵ خرداد؛ «بزرگداشت مرحوم آیت‌الله محمدحسین معصومی زرندی» (۱۴۰۱)، هفته نامه حریم امام، سال دهم، شماره ۴۹۷، ۲۴ اردیبهشت؛ خبرگان ملت (۱۳۷۹)، دفتر دوم، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه امام خمینی (۱۳۷۸)، ج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، تهران، برگ رضوان؛ کرجی، علی (۱۳۸۲)، «مجتبی حاج‌آخوند کرمانشاهی، آیینه¬ غیرت»، ستارگان حرم، ج ۱۴، قم، زائر؛ «مختصری از زندگینامه مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدحسین زرندی» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۲۰، ۱۵ خرداد؛ «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان: ستاد انتخابات کشور، نتایج قطعی شمارش آرای چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری را اعلام کرد»، (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، کتاب ۲۵: آیت‌الله حاج شیخ عطاءالله اشرفی اصفهانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.