محمد علامی هشترودی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد علامی هشترودی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۲ش |
| زادگاه | هشترود، ایران |
| تاریخ وفات | آذر ۱۳۹۸ |
| محل دفن | قبرستان شیخان، قم |
| شهر وفات | قم، ایران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدمحمدحسین طباطبایی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم، تبریز |
| تألیفات | غایه ایضاح المطالب فی شرح المکاسب، رسالهای در توحید، شرح منظومه حکمت، جامع الروات، علم امیرالمؤمنین(ع)، فاطمه علیها السلام افضل اسوه النسا |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | همراهی با نهضت امامخمینی و مبارزه با حکومت پهلوی |
| اجتماعی | تدریس در حوزه علمیه قم، پاسخگویی به مسائل فقهی مراکز رسمی |
محمد علامی هشترودی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و خاندان
محمد علامی هشترودی در سال ۱۳۰۲ش در شهرستان هشترود به دنیا آمد. پدرش آخوند ملامحسن علامی از علمای صاحبنام منطقه بود و دیگر اجداد او از علمای بنام منطقه هشترود بودند و امامت جماعت در مسجد جامع آن شهر را نسلاندرنسل بر عهده داشتند.[۱] داییاش سیدجلالالدین انتظاری هم از عالمان برجسته منطقه هشترود بود.[۲]
تحصیل
محمد علامی تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند. او سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و بخشی از دروس متداول حوزوی را تا سال ۱۳۱۵ش در هشترود و نزد او خواند. سپس به تبریز رفت و در مدارس حسن پاشا و طالبیه آنجا معانی و بیان را نزد مدرس انصاری فراگرفت. مغنی و مطول را هم پیش شیخ علیاکبر ادیب معروف به نحوی خواند و در درس لمعتین از شاگردان سیدمهدی انگجی بود. مکاسب را هم نزد میرزا فتاح شهیدی و رسایل را هم پیش میرزا محمود دوزدوزانی فراگرفت.
او در سال ۱۳۲۷ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا کفایهالاصول را پیش آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی خواند و سپس در درس فلسفه (شرح منظومه و اسفار) علامه سیدمحمدحسین طباطبایی شرکت کرد.
محمد علامی آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درسهای خارج آیات سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی، امامخمینی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بهرهمند شد.
نویسنده زندگینامه او در هشترود و دانشوران که از بستگان نزدیک (برادرزاده علامی) هشترودی است در زندگینامهای که نتیجه مصاحبه حضوری وی با عمویش است، از حضور علامی هشترودی در درس خارج امامخمینی پس از رحلت آیات حجت کوهکمری و بروجردی سخن گفته است،[۳] درحالیکه فاصله فوت این دو مرجع بالغ بر هفت سال است. به نظر میرسد حضور محمد علامی هشترودی در درس امامخمینی پس از فوت آیتالله حجت کوهکمری بوده است. همچنین با استناد به صدور اجازهنامه شرعیه امامخمینی خطاب به علامی هشترودی و خاطره علامی دراینباره، میتوان گفت که در سال ۱۳۴۲ش از شاگردان درس امامخمینی بوده است. وی درباره درس امامخمینی میگوید:
«حضرت امام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در حوزه علمیه قم درس شروع نمودند. در اثر بیان شیرین و دلنشین و کمنظیرش، جمع کثیری از فضلا و علما در درس معظمله شرکت کردند که حقاً اولین درس باعظمت و پرجمعیت حوزه به شمار میرفت... خدمتشان رسیدم، فرعی را که در درس بیان نمودند، مطرح کردم و نظر فقها را بیان کردم و نظر مبارکشان را هم اظهار کردم. بعد نظر قاصر را عرض کردم. حضرت امام علاوه بر اینکه اجتهادم را تأیید نمودند و تحسین فرمودند، با دست مبارک اجازهنامه مرقوم فرمودند و به بنده دادند».[۴]
امامخمینی در این اجازهنامه که در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۲ صادر کردند، اجازه تصدی در امور شرعیه و حسبیه را به علامی هشترودی دادند.[۵] نویسنده زندگینامه علامی هشترودی همچنین مشخص نمیکند او در کدام درس امامخمینی شرکت میکرده است. علامی هشترودی همچنین از آیات مرعشی نجفی[۶] و آیتالله گلپایگانی[۷] اجازاتی در امور شرعیه و حسبیه دریافت کرده است. علامی هشترودی درسهای برخی از استادان خود را تقریر کرده است، ازجمله تقریر درس طهارت آیتالله بروجردی، تقریر درس مکاسب آیتالله حجت کوهکمری، تقریرات درس امامخمینی و تقریرات آیتالله گلپایگانی[۸] درباره سرنوشت تقریر او از درس امامخمینی گزارشی در دست نیست.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
او در سالهای نهضت اسلامی به مبارزه با حکومت پهلوی میپرداخت. در بهمن ۱۳۴۳ و در پی حمله مأموران حکومت پهلوی به طلاب در حرم حضرت معصومه(س) که دعای توسل برای آزادی امامخمینی برگزار کرده بودند و دستگیری جمعی از آنان، همراه با جمعی از طلاب حوزه علمیه قم با صدور اعلامیهای، آن اقدام حکومت را محکوم کردند و خواستار آزادی و بازگرداندن «زعیم عالیقدر حضرت آیتاللهالعظمی آقای خمینی»، الغای تصویبنامههای ضددینی و آزادی زندانیان شدند.[۹] در فروردین ۱۳۴۴ هم در انتشار شایعاتی درباره تغییر مکان ایشان و عدم اطلاعرسانی دولت دراینباره، همراه با جمعی از روحانیان و مدرسان حوزه علمیه قم، با ارسال نامهای به امیرعباس هویدا، خواستار اطلاعرسانی دراینباره شدند.[۱۰]
علامی هشترودی در سال ۱۳۵۷ش و پس از روی کار آمدن دولت بختیار، با صدور اعلامیهای، دولت او را غیرقانونی نامید. وی همچنین در آن اعلامیه بر غیرقانونی بودن مجلسین شورای ملی و سنا تأکید کرد.[۱۱] او که همزمان با تحصیل در حوزه علمیه قم، به تدریس در آنجا هم میپرداخت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و ازجمله دوازده دوره لمعتین، پنج دوره مکاسب و رسایل و سه دوره کفایهالاصول را تدریس کرده است.[۱۲] در کنار تدریس، در پارهای موارد نیز پاسخگوی برخی پرسشهای فقهی مراکز رسمی ازجمله مرکز تحقیقات قوه قضائیه بود.[۱۳]
تألیفات
تألیفات او عبارت است از: غایه ایضاح المطالب فی شرح المکاسب در (۵ جلد)، رسالهای در توحید (تحقیقی اجتهادی و استدلالی)، رساله در نبوت، امامت و معاد، جامع الروات، شرح منظومه حکمت، جدیدترین استفتائات و مسائل روز، سیمای اقتصاد اسلامی در دو جلد، المتفرقات، علم امیرالمؤمنین(ع)، فاطمه علیها السلام افضل اسوه النسا، شرح مقداری از اسفار العقلیه الاربعه لصدرالدین محمد شیرازی، رساله شریف توضیح المسائل و مناسک حج.[۱۴]
درگذشت
محمد علامی هشترودی در آذر ۱۳۹۸ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط جعفر سبحانی در قبرستان شیخان آن شهر به خاک سپرده شد.[۱۵]
پانویس
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۳۵.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علامی هشترودی»، ص۱۷۵.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۳۵.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۳۵-۹۳۶.
- ↑ صحیفه امام، ج۱، ص۲۰۴.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۳۹.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۴۱.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۳۵.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۶۳.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۶۴.
- ↑ «بیان آیتالله علامی هشترودی»، ص۵؛ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۴۸.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۴۴.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۴۵.
- ↑ علامی، هشترود و دانشوران، ج۲، ص۹۶۰.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله علامی هشترودی»، ص۱۷۶؛ «پیکر آیتالله علامی هشترودی در قم تشییع شد».
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۸)، «درگذشتگان: آیتالله علامی هشترودی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سیام، شماره ۱۸۰، بهمن و اسفند.
- «بیان آیتالله علامی هشترودی» (۱۳۵۷)، روزنامه اطلاعات، شماره ۱۵۷۷۰، ۸ بهمن.
- «پیکر آیتالله علامی هشترودی در قم تشییع شد»، http://www.qomnews.ir؛
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- علامی، احد (۱۳۹۰)، هشترود و دانشوران، ج۲ (بزرگان، پیشگامان فضل و دانش و مفاخر ماندگار ـ فرهیختگان وادی فرهنگ، ادب و هنر)، با مقدمه دکتر امیرشقاقی، تبریز، ستوده.