مدینه
مدینه، یثرب یا مَدینَةُ النَّبی، دومین شهر مهم مذهبی مسلمانان پس از مکه است که در کشور عربستان قرار دارد. این شهر تا سال ۳۶ق پایتختِ نخستین حکومت اسلامی بود. امام‌خمینی فقط یک‌بار در سال ۱۳۱۲ش در سفر حج به مدینه سفر کرده است.
موقعیت و اهمیت مدینه
مدینه در شمال‌غربی شبه‌جزیره عربستان در دشتی هموار واقع است.[۱] آب و هوای مدینه در مقایسه با مکه بسیار بهتر است چرا که زمین‌های حاصل‌خیز و آب نسبتاً مکفی دارد.[۲] این شهر در طول تاریخ از نظر پیشرفت شهری همواره سیر صعودی داشته است. وجود مرقد مطهر رسول خدا(ص) و مزار شریف ائمه بقیع(ع) و سایر اصحاب بزرگ پیامبر(ص)، این شهر را به یکی از مقدس‌ترین شهرهای جهان اسلام و به ویژه دنیای تشیع تبدیل کرده است.
پیامبر(ص) در مدینه
رسول خدا(ص) در سال چهاردهم بعثت از مکه به مدینه هجرت کرد و نخستین حکمرانی اسلامی را تشکیل داد. ایشان پس از استقرار در مدینه، افزون بر دعوت از توده مردم، دعوت جهانی خود را نیز آغاز کرد و از مدینه به برخی از سران و امپراتوری‌های مطرح آن زمان نامه نوشت و آنان را به مکتب توحید دعوت کرد.[۳]
از نخستین اقدامات رسول خدا(ص) در مدینه، برقراری پیوند برادری بود که پس از هجرت به مدینه باعث تقویت روحیه جمعی و برادری میان مسلمانان گردید.[۴] همچنین نظامنامه‌ای به عنوان قانون اساسی دولت نوپای اسلامی، میان قبایل مدینه تدوین کرد که در آغاز آن از تعبیر «امت واحده» برای مسلمانان استفاده شد. این تعبیر از مبنایی‌ترین مفاهیم سیاسی ـ دینی اسلام بود و چارچوب اساسی سیاست اسلامی را معین می‌کرد.[۵]
مدینه، مبدأ حوزه‌های علمیه
با هجرت پیامبر اکرم(ص) به مدینه، این شهر به مرکز علمی، فکری و سیاسی اسلام تبدیل شد و مسجد النبی، بزرگ‌ترین مرکز تعلیم و تدریس مسائل و معارف اسلامی گردید.[۶] نزول آیه ۱۲۲ توبه، که مؤمنان را به تبلیغ و انذار مردم فرامی‌خواند، موجب شکل‌گیری مرکز آموزش دینی برای تفقه در دین گردید و به تدریج زمینه تأسیس نهاد عالمان دین و مدارس و حوزه‌های علمیه در اسلام فراهم شد.[۷] پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، شهر مدینه با حضور امام‌علی(ع) و تنی چند از صحابه، مرکزیت علمی خود را حفظ کرد و در ادامه، مبدأ همه حوزه‌های علمیه شیعه، بلکه جهان اسلام بود.[۸]
تسلط وهابیان بر مدینه
در سال ۱۲۲۰ق/ ۱۱۸۴ش وهابیان با اتحاد آل‌سعود به مدینه‌النبی حمله و این شهر را تصرف کردند.[۹] پیروان فرقۀ وهابیت افزون بر منع مردم از زیارت مرقد مطهر پیامبر(ص)، بارگاه ائمه(ع) مدفون در بقیع را نیز تخریب کردند.[۱۰] پس از پیروزی دولت عثمانی بر آل‌سعود و تصرف مدینه، قبور ائمه(ع) در بقیع در حدود سال ۱۲۲۷ق بازسازی شد؛[۱۱] اما در سال ۱۳۴۴ق/ ۱۳۰۴ش و پس از تسلط دوباره آل‌سعود، برای بار دوم تخریب گردید.[۱۲]
سفر امام‌خمینی به مدینه
امام‌خمینی تنها یک‌بار در سال ۱۳۱۲ش و پس از تولد دومین فرزند خود به سفر حج و زیارت مکه و مدینه مشرف شد.[۱۳] ایشان پس از پیروی انقلاب اسلامی، در تبیین بزرگداشت نماز جماعت به عنوان سنت سیاسی اسلام، به سفر خود در مدینه و مکه اشاره کرد که وقت نماز ظهر همه مردم در مدینه و مکه، کار را رها کرده، به مسجد می‌رفتند.[۱۴]
مدینه در سخنان امام‌خمینی
امام‌خمینی معتقد بود هجرت رسول اکرم(ص) از مکه به مدینه برای نشان دادن راه هجرت به بشر بود؛ هجرتی که از خود و ظلمات و تاریکی‌ها به سمت خدا باشد.[۱۵] ایشان همچنین بارها دربارۀ مشکلات رسول خدا(ص) در مدینه سخن گفته،[۱۶] بر ارادت خود و سایر ایرانیان نسبت به پیامبر(ص) و مدینه‌النبی تأکید کرده است.[۱۷]
امام‌خمینی همچنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت تشکیل جهاد سازندگی، مشارکت در سازندگی را بالاترین عبادت دانست و از کسانی که به سفر استحبابی مدینه و مکه می‌روند خواست توان خود را به جای زیارت مستحبی، برای سازندگی به کار گیرند.[۱۸]
پانویس
- ↑ قره‌چانلو، حرمین شریفین، ص۱۱۶
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۸۲
- ↑ حمیدالله، نامه‌ها و پیمان‌نامه‌های سیاسی، ص۱۴۶، ۱۵۵ و ۱۸۹–۱۹۱
- ↑ جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ص۷۸–۷۹
- ↑ جعفریان، تاریخ ایران اسلامی، ص۸۰
- ↑ صافی گلپایگانی، سیر حوزه‌های علمی شیعه، ص۲۱
- ↑ علم‌الهدی، درآمدی بر شناخت حوزه و روحانیت، ص۱۳۹ ـ ۱۴۷
- ↑ صافی گلپایگانی، سیر حوزه‌های علمی شیعه، ص۲۹ ـ ۳۰
- ↑ بنگرید به: وهابیت
- ↑ عمر عبدالسلام، مخالفة الوهابیة، ص۸۳؛ امین، کشف الارتیاب، ص۳۲–۳۳
- ↑ هاجری، البقیع،ص۸۹–۹۱
- ↑ هاجری، البقیع، ص۱۴۰–۱۴۱
- ↑ محل سکونت و سفرهای امام خمینی
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۲۱
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۲، ص۵۹
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۷۶؛ ج۱۸، ص۲۷۹
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۸۲
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۱۸۰
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، کشف اسرار، تهران، محمد، بی‌تا.
- امین، سیدمحسن، کشف الارتیاب فی اتباع محمدبن‌عبدالوهاب، دارالکتاب الاسلامی، بی‌تا.
- پرتال امام‌خمینی، محل سکونت و سفرهای امام خمینی، تاریخ بازدید: ۱۹فروردین۱۴۰۴.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۸۲.
- جعفریان، رسول، تاریخ ایران اسلامی، تهران، کانون اندیشه جوان، ۱۳۸۶.
- حمیدالله، محمد، نامه‌ها و پیمان‌نامه‌های سیاسی حضرت محمد(ص) و اسناد صدر اسلام، ترجمه سیدمحمد حسینی، تهران، سروش، ۱۳۷۷.
- صافی گلپایگانی، لطف‌الله، سیر حوزه‌های علمی شیعه، قم، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۵۷.
- علم‌الهدی، منصور، درآمدی بر شناخت حوزه و روحانیت، قم، هاجر، ۱۳۸۵.
- عمرعبدالسلام، مخالفة الوهابیة للقرآن و السنه، بیروت، دارالهدایه، ۱۴۱۶ق.
- هاجری، یوسف، البقیع قصة تدمیر آل السعود للآثار الاسلامیة فی الحجاز، بیروت، مؤسسة البقیع لاحیاء التراث، ۱۴۱۱ق.