مسجدالحرام
مسجدالحرام، مشهورترین مسجد در جهان اسلام، که در مکه قرار دارد و خانه کعبه، قبلۀ مسلمانان، در آن است. امام‌خمینی مسجدالحرام را بافضیلت‌ترین مسجد در دنیای اسلام می‌دانست.
بنای مسجد
پیش از اسلام
مسجدالحرام در ابتدا به کعبه و پیرامون آن گفته می‌شد و حصاری جز کعبه نداشت.[۱] اگر چه برخی از روایات به بنای کعبه به دست حضرت آدم(ع) اشاره دارد،[۲] اما اغلب به شهادت آیه ۱۲۷ بقره، ساخت کعبه را به ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعیل نسبت می‌دهند. حضرت ابراهیم(ع) همچنین سنّت حج را که بر اساس روایات، از زمان حضرت آدم آغاز شده و به تدریج به فراموشى سپرده شده بود احیا نمود.
پس از اسلام
نخستین تغییر در مساحت مسجد پس از اسلام، در زمان خلیفه دوم روی داد. او برخی خانه‌های اطراف مسجد را خرید و به مسجد ملحق کرد و دیواری کوتاه پیرامون مسجد کشید.[۳] در دورۀ خلفای بعد، به تدریج بر وسعت مسجد افزوده شد تا امروز در دوران سعودی، که با توسعۀ بی‌سابقه، حریم مسجد، به مساحتی بیش از۸۸۰۰۰ متر مربع رسیده است و نزدیک یک میلیون نمازگزار را در خود جای می‌دهد. امروز مسجدالحرام سه طبقه است، که بام آن (طبقه سوم) محوطه بسیار وسیعی است.[۴] مسجدالحرام بیش از شصت در دارد.
فضیلت مسجدالحرام
بنا بر روایات محلی و مذهبی، مسجدالحرام از زمان پیدایش زمین محترم بوده است. در روایات اسلامی، مسجدالحرام بافضیلت‌ترین مکان روی زمین شمرده شده است.[۵]
همچنین در آموزه‌های اسلامی احکام فقهی و معنوی ویژه‌ای برای مسجدالحرام وضع شده است. برای نمونه، جنگ در مسجدالحرام و بلکه حرم مکه، گناه بزرگی است مگر به قصد دفاع.[۶] عباداتی از جمله نماز در مسجدالحرام بسیار بیشتر از مکان‌های دیگر، دارای اثرات معنوی و مادی شمرده شده است.[۷]
مهم‌تین بناها و اشیاء داخلی مسجد
کعبه، حجرالاسود، مقام ابراهیم، حجر اسماعیل و زمزم از مهم‌ترین بناها و اشیاء داخل مسجد است.
مسجدالحرام در نظر امام‌خمینی
امام‌خمینی کعبه را حرم امن الهی می‌خواند،[۸] و معتقد بود بيت اللَّه الحرام، اول بيتى است كه براى «ناس» بنا شده است؛ بيت همگانى است. هيچ شخصيت، رژیم یا طايفه‌اى حق تقدم در آن را ندارد. اهل باديه و صحرانشينان و خانه به دوشان با عاكفان كعبه و شهرنشينان و دولت‌مردان در آن يكسان‌اند.[۹] ایشان درباره فضیلت مسجدالحرام بر سایر مساجد دنیای اسلامی سخن گفته است[۱۰] و این مسجد را مرکز ثقل دنیای اسلام و مهبط ملائکه الله خوانده است.[۱۱] امام‌خمینی همچنین تمام‌خواندن نماز در مسجدالحرام را افضل دانسته،[۱۲] بر این نظر بود که نباید از جماعت مسلمین در مسجدالحرام تخلف شود.[۱۳]
امام‌خمینی خطاب به دولت سعودی، با توجه به آیه ۱۹ سوره توبه، صرف عمارت مسجدالحرام و کلیدداری کعبه را کافی ندانسته، درباره غافل نشدن از مقصد اصلى كه قيام ناس و مجاهده در راه خدا است، هشدار می‌داد.[۱۴] ایشان معتقد بود مسجدالحرام و مساجد در زمان رسول اكرم(ص) مركز جنگ‌ها و مركز سياست‌ها و مركز امور اجتماعى و سياسى بوده است و امروز نمی‌توان و نباید با اسم اسلام، اسلام را در چاردیواری مساجد بی‌تحرک منزوی کرد.[۱۵]
پانویس
- ↑ ازرقی، اخبار مکه، ج۱، ص۳۴
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص ۲۳۵
- ↑ ابن‌ظهیره، الجامع اللطیف فی فضل مکة، ص۱۷۷
- ↑ عماره المسجد الحرام فی عهد السعودی الزاهر، بوابة الحرمین الشریفین
- ↑ ابن‌ضیاء، تاریخ مکه، ج۱، ص۳
- ↑ ابن‌ضیاء، تاریخ مکه، ج۱، ص۴
- ↑ ابن‌ضیاء، تاریخ مکه، ج۱، ص۲
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۵۲
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۴
- ↑ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۱۴۵
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۳۳۵
- ↑ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۲۴۹
- ↑ امام‌خمینی، مناسک حج، ص۲۵۷
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۴؛ ج۲۰، ص۲۵۲
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۵۲
منابع
- ابن‌ضیاء، محمد بن احمد، تاریخ مکة المشرفة و المسجد الحرام و المدینة الشریفة و القبر الشریف، مصحح ایمن نصر ازهری و علاء ابراهیم ازهری، مکه مکرمه، المکتبه التجاریه مصطفی احمد الباز، ۱۴۱۶ق.
- ابن‌ظهیره، محمد بن محمد، الجامع اللطیف فی فضل مکة و أهلها و بناء البیت الشریف، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، ۱۴۲۳ق.
- ازرقی، محمد بن عبد الله، أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، بیروت، دار الأندلس، ۱۴۱۶ق.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۶۸.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، مناسک حج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۷۰.
- شیخ صدوق، محمد بن‌علی، من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- عماره المسجد الحرام فی عهد السعودی الزاهر، بوابة الحرمین الشریفین، تاریخ بازدید: ۱۶اردیبهشت۱۴۰۴.