مشهد
 حرم امام رضا در مشهد | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| ویژگی | مهمترین شهر مذهبی ایران، پایتخت معنوی ایران، پایتخت فرهنگ اسلامی |
| نام محلی | مشهد الرضا(ع) |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات تاریخی | |
| نام قدیم | سناباد نوقان، مشهد طوس، مشهد نوقان |
| پیشینه اسلام | از اواخر قرن سوم هجری قمری |
| پیشینه تشیع | از زمان شهادت امام رضا(ع) در سال ۲۰۲ق |
| وقایع مهم | شهادت امام رضا(ع)، انتخاب به عنوان پایتخت معنوی ایران (۱۳۸۸)، انتخاب به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی توسط آیسسکو (۲۰۱۷) |
| اماکن | |
| زیارتگاه | حرم امام رضا(ع) |
| مؤسسات | آستان قدس رضوی |
مشهد، مهمترین شهر مذهبی ایران است که مزار امامرضا(ع) امام هشتم شیعیان در آن قرار دارد. امامخمینی پیش از تبعید بارها به مشهد سفر کرده بود.
نامگذاری
مشهد به معنی محل شهادت، به شهادت امامرضا(ع) اشاره دارد. امام هشتم شیعیان، پس از شهادت در سال ۲۰۲ق، در آرامگاه هارونالرشید عباسی به خاک سپرده شد. نام پیشین این مکان، سناباد نوقان بود و از آن پس به مشهد الرضا(ع) شهرت یافت.[۱] بر اساس برخی از منابع تاریخی، مشهد با نامهای مشهد طوس و مشهد نوقان نیز نام برده شده است.[۲]
پیشینۀ تاریخی
از آغاز سکونت مردم در کنار مدفن امامرضا(ع)، اخبار دقیقی در دست نیست؛ اما بر اساس اسناد تاریخی، در اواخر قرن سوم هجری قمری، گروهی از علویان و سادات در کنار مزار ایشان ساکن بودهاند.[۳] به تدریج و با بنای محلهایی برای استراحت زائران، گروه زیادی از شیعیان و علاقمندان اهلبیت(ع)، در این محل ساکن شدند و شهر توسعه یافت.[۴]
پایتخت معنوی و فرهنگی
مشهد از سال ۱۳۸۸ پایتخت معنوی ایران خوانده شد.[۵] این شهر همچنین از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی کشورهای اسلامی (آیسسکو)، در سال ۲۰۱۷ میلادی، پایتخت فرهنگ اسلامی نام گرفته است.[۶]
سفر امامخمینی به مشهد
امامخمینی پس از سال ۱۳۲۱، گاه در تابستان، برای زیارت امامرضا(ع) به مشهد میرفت.[۷] ازجمله مکانهایی که ایشان در آن اقامت داشت، خانه میرزاعلیاکبر نوقانی بود.[۸] ایشان یکبار هم به توصیه سیدحسین بروجردی و برای رفع مشکل علیاکبر نهاوندی، از فقهای مشهد، درس را تعطیل و به مشهد سفر کرد. مدت اقامت ایشان در این سفر یکماه گزارش شده است.[۹] امامخمینی همچنین در حدود سیچهل سالگی یکبار به همراه آیتالله سیداحمد شبیری زنجانی به مشهد سفر کرد. ایشان در این سفر، در صحن حرم امامرضا(ع) با حاجحسنعلی نخودکی مواجه شد و از ایشان خواست اگر علم کیمیا را میداند به ایشان هم بیاموزد. حاجحسنعلی در پاسخ به جای علم کیمیا، ایشان را به خواندن برخی از اذکار و آیات سفارش کرد و آن را از کیمیا بهتر خواند.[۱۰] در سفر دیگری که امامخمینی به مشهد رفت، میرزامهدی اصفهانی از علمای بزرگ اصولی مشهد –که کتاب کشف الاسرار امامخمینی را خوانده بود- دست ایشان را بوسید. میرزامهدی اصفهانی، از مخالفان سرسخت فلسفه بود و از نظر سن و سال نیز حدود ۱۸سال از امامخمینی بزرگتر بود.[۱۱]
پس از آغاز نهضت مسائلی از قبیل زندان و تبعید ۱۵ساله موجب شد امامخمینی از سفر به مشهد بازماند. پس از پیروزی انقلاب هم مشکلات مربوط به انقلاب اسلامی و محدودیتهای ناشی از رهبری از یک سو و کهولت سن و برخی بیماریها، همه سبب شد که ایشان سفر به شهرهای دیگر از جمله مشهد نداشته باشد. امامخمینی پس از پیروزی انقلاب، بارها از آرزوی خود برای زیارت حرم امامرضا(ع) و موانعی که به دلیل شرایط ایشان وجود دارد، گفته است.[۱۲] ایشان در ۳ دی ۱۳۵۹ در دیدار با عباس واعظ طبسی، تولیت آستان قدس رضوی، و جمعی از اهالی مشهد، آنان را مهمانانی از محل تجلّى نور و توجه ملائکه دانست و آرزو کرد با دعای آنها موفق به زیارت حرم رضوی گردد.[۱۳]
پانویس
- ↑ «محله نوقان، سناباد کانونهای اصلی شکلگیری شهر مشهد»، پرتال شهر مشهد.
- ↑ میرمحمدی، «پژوهشی در مکانهای ملقب به مشهد در ایران»، ص۶۶.
- ↑ عطاردی، فرهنگ خراسان، ج۱، ص۴۲.
- ↑ عطاردی، فرهنگ خراسان، ج۱، ص۴۲.
- ↑ معرفی مشهد به عنوان پایتخت معنوی، روزنامه دنیای اقتصاد، ۵ آبان ۱۳۸۸.
- ↑ منشور مشهد پایتخت فرهنگ اسلامی، پایگاه اینترنتی مشهد.
- ↑ واعظزاده، مصاحبه، ج۶، ص۱۰۲–۱۰۳.
- ↑ علمالهدی، مصاحبه، ج۴، ص۳۶۸.
- ↑ علمالهدی، مصاحبه، ج۴، ص۳۶۸.
- ↑ هدیه بهتر از کیمیا، مجله حضور، ش۷۸، ص۲۸۷-۲۸۸
- ↑ شبیری، جرعهای از دریا، ج۲، ص۵۴۰
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۰، ص۴۵۸؛ ج۱۲، ص۱۰۶؛ ج۱۳، ص۴۲۶ و ج۱۶، ص۳۹۴
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۴۲۶
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۹.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، جرعهای از دریا، قم، مؤسسه کتابشناسی شیعه، ۱۳۸۹.
- عطاردی، عزیزالله، فرهنگ خراسان - بخش طوس، ج۱، تهران، انتشارات عطارد، ۱۳۸۱.
- علمالهدی، سیدمحمدجواد، مصاحبه، چاپشده در پابهپای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، ۱۳۸۰.
- معرفی مشهد به عنوان پایتخت معنوی، پایگاه اینترنتی دنیای اقتصاد، تاریخ بازدید: ۱۷اردیبهشت۱۴۰۴.
- منشور مشهد پایتخت فرهنگ اسلامی، پایگاه اینترنتی مشهد، تاریخ بازدید: ۱۷اردیبهشت۱۴۰۴.
- میرمحمدی، حمیدرضا، «پژوهشی در مکانهای ملقب به مشهد در ایران»، در فصلنامه مشکوة، پاییز ۱۳۷۴..
- «محله نوقان، سناباد کانونهای اصلی شکلگیری شهر مشهد»، پرتال شهر مشهد، تاریخ بازدید: ۱۷اردیبهشت۱۴۰۴.
- واعظزاده، سیدمحمد، مصاحبه، چاپشده در پابهپای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، ۱۳۸۲.
- «هدیه بهتر از کیمیا»، مجله حضور، ش۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۹۰.