مهدی فیض
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | مهدی فیض قمی |
| لقب | فیض قمی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۳ش |
| زادگاه | قم، ایران |
| تاریخ وفات | ۲۱ فروردین ۱۳۹۹ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س)، قم |
| شهر وفات | قم، ایران |
| خویشاوندان سرشناس | میرزا محمد فیض قمی (پدر)، میرزا علیاکبر فیض (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدکاظم شریعتمداری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| تألیفات | جواهر فیض |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی و فعال در نهضت امامخمینی |
| اجتماعی | همکاری با بعثه آیتالله خامنهای در امور حج |
مهدی فیض، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و خاندان
او در سال ۱۳۰۳ش در خانوادهای روحانی در قم به دنیا آمد.[۱] پدرش آیتالله میرزا محمد فیض قمی، از شاگردان آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی بود که پیش از تأسیس حوزه علمیه قم، مدرسه فیضیه را احیا کرد و به تدریس دروس حوزوی در آنجا پرداخت و با ورود آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی به قم و تأسیس حوزه علمیه آن شهر، در کنار ایشان به تدریس در آنجا پرداخت.
همچنین محل نماز خود را در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به آیتالله حائری یزدی تفویض کرد و خود اقامه نماز جماعات در مسجد امام قم را بر عهده گرفت. او پس از رحلت آیتالله حائری یزدی، توزیع شهریه جمعی از طلاب را بر عهده گرفت و از مدرسان عالی رتبه حوزه علمیه قم به شمار میرفت.[۲] جدش میرزا علیاکبر فیض، ادیب، مورخ و خطاط نامی عصر قاجار و صاحب آثاری چون تذکره شعرای دارالایمان قم، تاریخ قم و تفصیل قحطی سال ۱۲۸۸ قم و جد اعلایش مورخ برجسته میرزا محمد قمی صاحب کتاب ریاض الرضا یا باب رضوان در مناقب سلطان خراسان بود.[۳]
تحصیل
مهدی فیض پس از فراگیری خواندن و نوشتن به تحصیل دروس حوزوی حوزوی روی آورد و وارد حوزه علمیه قم شد. او ادبیات را در قم نزد شیخ ابوالقاسم نحوی و شیخ علیاصغر فقیهی قزوینی و عروه الوثقی را پیش علیاصغر اشعری قمی خواند. در درس مطول هم از شاگردان سیدمرتضی علوی فریدنی بود و سپس سطوح عالی را نزد آیات شیخ عباسعلی شاهرودی، شیخ عبدالرزاق قائینی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی خواند.
آنگاه از درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امامخمینی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و سیدکاظم شریعتمداری استفاده کرد. او سپس به تدریس دروس فقه و اصول در حوزه علمیه قم پرداخت. همچنین به جای پدرش نماز جماعت را در مسجد امام حسن عسکری(ع) قم اقامه میکرد.[۴]
درباره سالهای حضور او در درسهای خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امامخمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی میتوان احتمال داد که از اوایل دهه ۱۳۳۰ تا تبعید امامخمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ش از درسهای ایشان در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم بهره میبرد. وی سپس از آیات شیخ عبدالنبی عراقی، میرزا آقا اصطهباناتی و سیدجمالالدین گلپایگانی اجازاتی در امور روایت و حسبیه دریافت کرده بود.[۵]
فعالیتهای مبارزاتی
مهدی فیض در جریان حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه در دوم فروردین ۱۳۴۲، همراه با دویست تن از متدینان قم، به خدمت امامخمینی رسیدو اعلام کرد که دویست خانه در قم برای بستری زخمیشدگان آن روز در نظر گرفتهاند و خواستار انتقال مصدومان آن روز به آن خانهها و مداوای آنان شد، ولی امامخمینی با این استدلال که ممکن است مأموران حکومت پهلوی زخمیشدگان را از خانهها بیرون آورد، با آن مخالفت کرد.[۶]
او پس از تبعید امامخمینی به خارج از کشور، همراه با دیگر مدرسان حوزه علمیهی قم در نامهای به امیرعباس هویدا نخستوزیر وقت، به تبعید «رهبر شیعیان، مرجع عالیقدر حضرت آیتاللهالعظمی آقای خمینی مدظلهالعالی علی رؤس المسلمین» اعتراض کردند.[۷] سپس در نامهای خواستار آزادی و بازگرداندن امامخمینی به کشور شد.[۸]
در ۱۳۴۴ش نیز پس از سرکوب تجمع جمعی از طلاب در مسجد بالاسر و دستگیری جمعی از روحانیان، حمله مأموران به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) را محکوم کردند و خواستار آزادی روحانیان زندانی شدند.[۹] در همان زمان (فروردین ۱۳۴۴ش) و در پی بروز شایعاتی درباره تبعیدگاه امامخمینی، در نامهای دیگر به هویدا (همراه با مدرسان حوزه علمیه قم)، خواستار اطلاعرسانی دولت در آن باره شدند.[۱۰] مهدی فیض پس از آن هم به فعالیتهای سیاسی ادامه داد و در بهمن ۱۳۴۶ ممنوعالخروج شد.[۱۱]
ساواک در گزارشی که در سال ۱۳۵۴ ش از وضعیت روحانیان تهیه کرد، از فیض قمی بهعنوان یکی از روحانیان طراز اول کشور نام برد، ولی تأکید کرد که «از لحاظ ملی و سیاسی فرد مورد اعتمادی نیست»؛[۱۲] اصطلاحی که درباره روحانیان مخالف حکومت پهلوی و طرفدار امامخمینی به کار میرفت. همین سند نشان از رویکرد و مشی مبارزاتی مهدی فیض قمی دارد. او در سال ۱۳۴۶ش ممنوعالخروج شد.[۱۳]
فعالیتها پس از پیروزی انقلاب
فیض قمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با بعثه آیتالله خامنهای در امور حج همکاری داشت.[۱۴] و در بیش از ۵۰ سفر حج عمره، راهنمای زائران بیتالله بود. جواهر فیض (مجموعهای از روایات و مطالب ناب در سه جلد) از تألیفات اوست.
درگذشت
مهدی فیض قمی در ۲۱ فروردین ۱۳۹۹ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط مصطفی مرتضوی شاهرودی در بقعه ۱۶ حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۱۵]
پانویس
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۲.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله فیض»، ص۳۰۹.
- ↑ همان، ج۲، ص۲۲۵-۲۲۶؛ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله فیض»، ص۳۰۹.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله فیض»، ص۳۰۹.
- ↑ صادقی گیوی، خاطرات آیتالله خلخالی، ص۸۳.
- ↑ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد، ص۵۶-۵۷؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۲۸-۱۳۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۴۹ ـ ۱۵۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۶۳؛ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد، ص۵۸-۵۹.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۶۴.
- ↑ آیتاللهالعظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۲۹۸.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۶، ص۳۱۸.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۶، ص۱۶۷.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲۶، ص۱۶۷؛ آیتاللهالعظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۲۹۸.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیتالله فیض»، ص۳۱۰.
منابع
- آیتاللهالعظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد (۱۳۹۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات
- آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۵)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات
- آیتالله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، امید اسلام، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۹)، «درگذشتگان: آیتالله فیض»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۸۳، مرداد و شهریور.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امامخمینی، ج۱، قم، دالفکر ـ دارالعلم.
- سیر مبارزات یاران امامخمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲٬۳٬۴٬۵٬۶٬۷٬۸٬۱۰٬۱۲ و ۱۵، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- شریفرازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۱ و ۲، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
- صادقی گیوی، محمدصادق (۱۳۸۰)، خاطرات آیتالله خلخالی، تهران، نشر سایه؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۶: آیتالله شیخ شهابالدین اشراقی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۶: شهید آیتالله دکتر محمد مفتح (۱۳۸۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.