ناصرالدین کمرهای
ناصرالدین کمرهای، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
ناصرالدین کمرهای در سال ۱۳۱۱ به دنیا آمد (صداقت ثمر حسینی،www.tasnimnews.com ). ). درباره زادگاه کمرهای اطلاعاتی در دست نیست، اما در آن سال‌ها خانواده میرزا خلیل کمرهای مقیم قم بود، بنابراین می‌توان گفت که وی در همان شهر دیده به جهان گشود. پدرش میرزا خلیل کمرهای از روحانیان ناموری بود که سال‌ها هم‌درس و هم‌بحث امام‌خمینی و از دوستان ایشان بود و هشت سال اسفار ملاصدرا و فقه جواهر را با امام‌خمینی مباحثه می‌کرد. میرزا خلیل کمرهای همچنین در حوزه علمیه قم به تحصیل و تدریس اشتغال داشت و از افراد مورد اعتماد آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بود و نامه آیت‌الله حائری یزدی خطاب به رضاشاه در جریان کشف حجاب (۱۳۱۴)، به خط او بود و به همین علت توسط مأموران رضاشاه دستگیر و مدتی زندانی شد و پس از آزادی، از بازگشت به قم منع شد و از همان سال در تهران مقیم گردید. میرزا خلیل کمرهای همچنین از منادیان وحدت بین مذاهب اسلامی بود و به همین علت در نشست های بین‌المللی دراین‌باره شرکت و با دیگر معتقدان به آن جریان دیدار می‌کرد و از جمله با سفر به مصر، از تلاش‌های شیخ محمود شلتوت رئیس جامع الازهر در مصر تقدیر کرد (فیروزی، ۲۴۲ـ۲۵۳؛ صداقت ثمرحسینی، ۱۳۹۵، ۸۰ـ۸۶). با استناد به اقامت میرزا خلیل کمرهای در تهران و همچنین خاطرات ناصرالدین کمرهای از کشف حجاب («حجت‌الاسلام‌والمسلمین ناصرالدین کمرهای: به طالقانی درس می‌گفت»، ۲۵)، می‌توان گفت که او هم از کودکی مقیم تهران شد و در همان شهر نشو و نما یافت. درباره تحصیلات ابتدایی کمرهای اطلاعاتی در دست نیست. در زندگینامه مختصری از کمرهای که پس از درگذشت او در بعضی از پایگاه‌های خبری درج شد، از استادان او در تهران نام برده شده است که از آن جمله می‌توان به محمدکاظم عصار، سیدمحمود طالقانی و پدرش میرزا خلیل کمرهای اشاره کرد (صداقت ثمر حسینی، www.tasnimnews.com). ). در این زندگینامه که به دست یکی از دوستان کمرهای و نویسنده کتاب در احوال و اندیشه‌های حضرت آیت‌الله علامه میرزا خلیل کمرهای بر اساس خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ ناصرالدین کمره ای» نوشته شده است، از تحصیلات او در قم سخن رفته است (همان)، ولی اشاره‌ای به نام استادانش در آنجا نشده است. ناصرالدین کمرهای در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه حریم امام از تحصیل در قم سخن گفته است و همین گزارش نشان می‌دهد که او احتمالاً پس از پایان تحصیلات مقدماتی و سطح، به قم رفته و در آنجا مشغول به تحصیل بوده است. کمرهای در این مصاحبه تنها از امام‌خمینی به‌عنوان یکی از استادان خود نام می‌برد و از شرکت در درس ایشان در مسجد سلماسی سخن می‌گوید و با استناد به همین گزارش می‌توان او را یکی از شاگردان درس خارج یا فقه یا هر دو درس امام‌خمینی نامید. همچنین با استناد به حضور در آن درس یا درس‌ها در مسجد سلماسی، می‌توان گفت که در نیمه دوم دهه ۱۳۳۰ که درس‌های امام‌خمینی در مسجد فوق برگزار می‌شد، در آن درس شرکت می‌کرده است. به نظر می‌رسد حضور او در درس امام‌خمینی کوتاه بوده، چراکه بلافاصله پس از اشاره به حضور در آن درس می‌گوید: «تعدادی از روزها را توفیق پیدا کردم و در درسشان شرکت کردم و از محضرشان استفاده کردم» («حجت‌الاسلام‌والمسلمین ناصرالدین کمرهای: به طالقانی درس می‌گفت»، ۲۵). وی پس از پایان تحصیلات در قم به تهران بازگشت و در خدمت پدرش بود و از بحث‌ها و فحص‌های او استفاده می‌کرد. پس از درگذشت پدرش هم عمده اهتمام او انتشار آثار پدرش بود (صداقت ثمر حسینی، www.tasnimnews.com ) ). همچنین امامت جماعت مسجد فخر تهران را عهده‌دار بود (۲۵۷). کمرهای در فروردین ۱۴۰۰ بر اثر بیماری کرونا درگذشت و پیکرش پس از انتقال به روستای فرنق، زادگاه پدرش، در همانجا به خاک سپرده شد (صداقت ثمر حسینی، www.tasnimnews.com ).). منابع: «حجت‌الاسلام‌والمسلمین ناصرالدین کمره ای: به طالقانی درس می‌گفت» (۱۳۹۶)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۲۶۵، ۷ اردیبهشت، ۲۵؛ صداقت ثمر حسینی، کامران (۱۴۰۰)، « شاگرد سال‌های دور آیت‌الله طالقانی دار فانی را وداع گفت»،https://www.tasnimnews.com ؛ صداقت ثمر حسینی، کامران (۱۳۹۵)، در احوال و اندیشه‌های حضرت آیت‌الله علامه میرزا خلیل کمرهای بر اساس خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج شیخ ناصرالدین کمرهای، تهران، فرهنگ مشرق زمین: مرکز اسناد فرهنگی آسیا: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ فیروزی، مرتضی (۱۳۸۹)، «میرزا خلیل کمرهای ادیب دانشور»، ستارگان حرم، ج ۲۶، قم، انتشارات زائر.