نیروی هوایی

نیروی هوایی

اطلاعات کلی
تأسیس	۱۱ خرداد ۱۳۰۳
وابسته به	ارتش جمهوری اسلامی ایران
رویکرد	دفاع از حریم هوایی کشور
نوع فعالیت	نظامی
گستره فعالیت	ملی
اهداف	دفاع از کشور، مقابله با دشمن
فعالیت‌ها	عملیات‌های هوایی، پدافند هوایی
وظایف	حفاظت از حریم هوایی کشور، انجام عملیات در عمق خاک دشمن
مکان	ایران
رئیس	حمید واحدی
سایر
وضعیت	فعال
فعالیت به زبان	فارسی
مرتبط	جنگ عراق علیه ایران، انقلاب اسلامی ایران

نیروی هوایی ارتش از نهادهای نظامی در ایران است که طی صدسال از تأسیس خود، وظیفه دفاع از حریم کشور و مقابله با دشمن را دارد. اوج رشادت نیروی هوایی ارتش، در دفاع مقدس بروز کرد که در طی هشت سال جنگ عراق علیه ایران، دست دشمن را از تجاوز به کشور قطع نمود. گفته شده حضور نیروی هوایی در عمق خاک عراق، ضربه حیثیتی سیاسی بزرگی به رژیم بعثی عراق وارد ساخت و توانست استراتژی حکومت بعث عراق را مختل کند.

نیروی هوایی ارتش از اولین نیروهای نظامی پیش از انقلاب اسلامی بود که به امام‌خمینی و انقلاب و مردم پیوست. در ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ش، بخشی از نیروی هوایی به نام همافران با امام‌خمینی بیعت کردند که یکی از حرکت‌های مهم منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی شمرده می‌شود. امام‌خمینی این حرکت ضدطاغوتی نیروی هوایی را بسیار با ارزش تلقی کرده و در این باره فرمود که این کار نیروی هوایی در تاریخ انقلاب ثبت خواهد شد.

امام‌خمینی بارها در سخنان خود از جایگاه و منزلت نیروی هوایی ارتش تمجید کردند. ایشان نیروی هوایی را نیروی الهی و آسمانی توصیف کرده که توانسته دشمنان را از حریم کشور دور کند. امام در سال ۱۳۶۷ش در پیامی از زحمات نیروی هوایی در دفاع مقدس تشکر کرده که توانستند رشادت‌های فراوانی در جنگ از خود نشان دهند.

معرفی

تأسیس رسمی نیروی هوایی در ۱۱ خرداد ۱۳۰۳ش صورت گرفت. تا شهریور ۱۳۲۰ که پایان دوران حکومت پهلوی اول است، نیروی هوایی ایران دارای ۲۸۳ فروند هواپیما بود اما در همین زمان با حمله نیروهای متفقین به ایران، اولین ضربه سازمانی ناشی از اشغال کشور بر این نیرو وارد شد. نیروی هوایی در دوره پهلوی دوم توسعه فراوانی یافت. در این دوره تعداد هواپیماهای جنگی به بیش از ۴۵۰ عدد رسید.

تشکیل و تقویت نیروی هوایی در دوره پهلوی، مهم‌ترین تحولات نظامی ایجادشده در ساختار ارتش ایران در آن دوره بود؛ اما با وجود تمامی توجهات معطوف‌شده به نیروی هوایی و بودجه و امکانات بالایی که در اختیار این نیروی نظامی قرار داشت، به دلایل گوناگون شکاف و انشقاق درونی در این سازمان به‌صورت روزافزون گسترش پیدا کرد. با پیدایش نشانه‌های فروپاشی رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷ش به‌دلیل گسل‌هایی که در نیروی هوایی در آن زمان پدید آمده بود ازجمله نارضایتی‌های درون‌سازمانی آن باعث شد که نیروی هوایی در جریان رویدادهای انقلاب زودتر از نیروهای دیگر از رژیم پهلوی گسسته و به امواج انقلاب بپیوندد؛ بخصوص همافران این نیرو در هدایت افراد نیروی هوایی به‌سمت انقلاب نقش مهمی داشتند.

نیروی هوایی در دفاع مقدس

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ابتدا انتصابات شتابزده‌ای که در سطح فرماندهی نیروی هوایی صورت گرفت موج اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها را به‌دنبال داشت تا آن که در پی شروع جنگ عراق علیه ایران، این امر از ثبات نسبی برخوردار شد. با شروع جنگ، ضروری‌ترین مسئله، مقابله به مثل و جلوگیری از پرواز هر چه بیشتر هواپیماهای عراقی به ایران بود. در همان روز نخست شروع جنگ، با همت فرماندهان، نیروی هوایی توانست با به پرواز درآوردن ۲۰۰ هواپیما، پاسخ شایسته‌ای به تجاوزهای نیروی‌های عراقی داده و مانع از پروازهای بعدی آنان به داخل فضای هوایی ایران شود. نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با رشادت، دلاوری و پایمردی سربازانش در طی دوران دفاع مقدس و اهدای شهیدان و جانبازان بسیاری در راه پاسداری از وطن و دین اسلام، توانست خدمات ارزنده‌ای را به کشور ارائه دهد.

نیروی هوایی با انجام عملیات‌هایی در خاک عراق، به‌خوبی از عهده ایفای نقش فراسرزمینی خود برآمد و به همین دلیل توانست استراتژی حکومت بعث عراق را مختل کرده و برآورد و برنامه‌های آن‌ها را به‌هم‌زند. حضور نیروی هوایی در عمق خاک عراق، ضربه حیثیتی بزرگ سیاسی به رژیم بعثی عراق بود که تحقق آن، با هیچ قوه سیاسی و ائتلاف دیگری امکان‌پذیر نبود. حملات نیروی هوایی به عراق، باعث کاهش محبوبیت صدام در عراق و جهان عرب شد.

بیعت همافران با امام خمینی

مقالهٔ اصلی: (بیعت همافران با امام‌خمینی)

در روز ۱۹ بهمن سال ۱۳۵۷ش پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بخشی از نیروی هوایی ارتش با نام همافران، به ملاقات امام‌خمینی رفتند و با او بیعت کردند. امام‌خمینی در سخنان کوتاهی، ضمن تشکر از پرسنل نیروی هوایی، آنان را سربازان امام‌عصر(ع) خواند که با گسستن از طاغوت، به خدمت قرآن کریم درآمده‌اند و اظهار امیدواری کرد با پیوستن ارتش و ملت، پیروزی نهایی که سقوط طاغوت و برقراری حکومت عدل اسلامی است، آسان شود.

جایگاه نیروی هوایی نزد امام‌خمینی

امام‌خمینی در طول سالیان پس از انقلاب اسلامی همواره از نیروی هوایی ارتش تمجید می‌کرد و جایگاه و ایمان و خدمت آنان به کشور و اسلام را می‌ستود. ایشان نیروی هوایی را یک نیروی آسمانی و اسلامی و یک نیروی الهی می‌نامید که باید در جهت استقرار حکومت و عدل اسلامی و آزادی و رفاه مردم کمک کند. امام‌خمینی از اینکه نیروی هوایی دست جنایتکاران را از کشور اسلامی قطع کرد و در مقابل دشمن ایستاد همواره این نیرو را مورد ستایش و تحسین قرار می‌داد. امام در جمع پرسنل نیروی هوایی در سال ۱۳۵۸ش، ارتش را پشتوانه ملت و ضامن استقلال کشور دانست. ایشان ضمن تشکر از نیروی هوایی و ارتش که با وحدت کلمه بر طاغوت پیروز شدند، توصیه کرد که این وحدت کلمه و اتحاد می‌بایست به واسطه ایمان حفظ شود.

امام‌خمینی در تمجیدی کم‌نظیر از نیروی هوایی، آنان را اول نیرویی می‌داند که در پیش از انقلاب به اسلام و قرآن روی آورد و به طاغوت پشت کرد. امام پیوستن نیروی هوایی به انقلاب را یک فداکاری توصیف می‌کند که در زمان خود ارزش فراوانی داشت و سبب شد سایر نیروها نیز به انقلاب بپیوندند. ایشان خاطرنشان می‌کند که نباید این حرکت عظیم و تعهد نیروی هوایی از یاد مردم ایران برود. امام‌خمینی معتقد است حرکت نیروی هوایی در پیوستن به انقلاب در تاریخ ثبت خواهد شد چراکه در آن زمان مخالفت با طاغوت مواجهه با مرگ و قدرت شیطانی بود. ایشان ارزش کار نیروی هوایی را بیش از دیگر فعالیت‌های انقلابی می‌داند؛ زیرا که آنان نظامی بودند و هنوز پیروزی قطعی نشده بود و در موقعیت خطرناکی قرار داشتند. امام پیوستن نیروی هوایی به انقلاب را از حیث معنویت بزرگ‌ترین کارها و با ارزش‌های دنیایی هم بزرگ‌ترین ارزش‌ها توصیف می‌کند که با از جان گذشتن به اسلام پیوستند و سعادت هردو جهان نصیبشان شد. امام‌خمینی همچنین در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، حمله لشکر گارد شاهنشاهی به نیروی هوائی که به انقلاب پیوسته بود را محکوم کرد. در این درگیری نیروی هوایی به کمک مردم گارد شاهنشاهی را شکست داد.

امام‌خمینی در سال ۱۳۶۷ش در پیامی خطاب به قهرمانان نیروی هوایی و خلبانان شجاع هوانیروز از زحمات طاقت‌فرسای افراد متعهد و دلسوز نیروی هوایی تشکر کرد و تلاش‌های آنان در جنگ تحمیلی و دفاع از رزمندگان در صحنه‌های نبرد و کشور را ستود. او در این پیام ضمن دعای صمیمانه برای آنها خطاب به نیروی هوایی گفت که شما به دشمن آموختید که دیگر خیال تعرض به کشور را ننمایند.