وسیلة الوصول الی علم الاصول (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | یوسف صانعی (مقرر) |
| موضوع | اصول فقه |
| به کوشش | مؤسسه فقه الثقلين الثقافية |
| تعداد جلد | ۴ |
| تعداد صفحات | ۲۱۲ (جمع کل) |
| اطلاعات نشر | |
| قطع | وزیری |
| ناشر | مؤسسه فقه الثقلين الثقافية |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۰ش |
| نوبت چاپ | اول |
| شمارگان | ۲۰۰ نسخه |
وسيلة الوصول إلی علم الاصول، تقریرات درسهای امامخمینی در موضوع اصول فقه است که توسط یوسف صانعی گردآوری شده و به همت مؤسسه فقه الثقلين الثقافية تحقیق شده است.
اهمیت کتاب
این کتاب دوره کامل تقریرات اصول امامخمینی است که یوسف صانعی، آن را از سن هجده تا بیستوپنج سالگی، تقریر کرده است. ایشان در مقدمه به دو ویژگیِ تقریراتش اشاره میکند: اول درباره روشِ نگارش جلساتِ این دروس، که مینویسد: محورهای مهم و رئوس مطالب را یادداشت و سپس در فرصتهای جداگانه، با تعمّق و تأمل بیشتر مینوشته است. بنا به نقل او پارهای از شبها، تقریر برخی از جلسات درس، به چند باره مکرّر میشد تا دست آخر دقیقترین و کاملترین آن در دفتر اصلی ثبت گردد.[۱] دوم مقرّر علاوه بر تقریر دروس استاد، نظرات و ملاحظات خود را نیز در ذیلِ نظرات استاد یادداشت کرده که در مقدمه بدان اشاره کرده است: «یکون بعضُ جزئیاتها ممّا وصل إلیه فکری القاصر».[۲] این حواشی و تأملاتِ مقرّر، بیش از ششصد مورد است که از یک سطر تا یک صفحه و بیشتر را شامل میشود.[۳]
نویسنده (مقرر)
یوسف صانعی (۱۳۱۶-۱۳۹۹ش) از شاگردان امامخمینی، عضو فقهای شورای نگهبان و دادستان کل کشور بود. او در سال ۱۳۳۰ش به حوزه علمیه قم وارد شد و از محضر استادان این حوزه بهره گرفت. [۴] صانعی از ۱۳۳۴ تا سال ۱۳۴۲ش به مدت هشت سال در درس خارج فقه و اصول امامخمینی شرکت کرد و یک دوره کامل درس اصول و برخی از مباحث فقه ایشان را نوشت و در سنین جوانی به درجه اجتهاد رسید.[۵] او همچنین سالها به تدریس دروس فقه و اصول در حوزه علمیه قم اشتغال داشت.[۶] در زمان حیات یوسف صانعی، مرکز تدوین و نشر آثار ایشان تأسیس گردید که تدوین و تنظیم آثار به جای مانده از ایشان را به عهده گرفت. انتشار کتاب وسیله الوصول الی علم الأصول از جمله این فعالیتها است.[۷]
ساختار و گزارش محتوای کتاب
کتاب وسیله الوصول الی علم الأصول، در چهار جلد، به زبان عربی، مشتمل بر یک دوره کامل از مسائل علم اصول فقه است که محصول حضور در دوره دوم و سوم درس خارج اصول فقه امامخمینی است[۸] که در ضمن یک مقدمه، هشت مقصد و خاتمه ترتیب یافته است».[۹] مباحث کتاب به شیوه و سبک غالب آثار اصولی است. نخست مدخلی تفصیلی در بیان اموری از جمله موضوع هر علم، تفاوت علوم، موضوع علم اصول و تعریف آن ذکر شده است. در بخش اصلی کتاب مطالب و مباحث به ترتیب مرسوم نوشته شده است و مباحث مربوط به اوامر، نواهی، مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید، امارات و اصول عملیه مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان خاتمهای در اجتهاد و تقلید ذکر شده است.[۱۰] در ابتدای هر جلد بعد از شناسنامه، فهرست موضوعات کتاب آمده است. جلد چهارم کتاب با فهرست منابع و مصادر تحقیق به پایان رسیده است.[۱۱]
برخی از توضیحات و اظهار نظرهای مقرر درباره برخی از مطالب در پاورقی درج شده است که با عبارت: «منه رحمهالله»[۱۲] یا «المقرر...»[۱۳] مشخص گردیده است. در مواردی نیز مقرر، مطالبی بر متن افزوده است که برای تمایز آن از متن اصلی، در میان علامت () قرار داده شده است.[۱۴] همچنین قطعههایی به خاطر عدم حضور مقرر در درس از تقریری دیگر از درس امامخمینی اخذ شده و اینگونه مطالب در داخل علامت [] قرار گرفته است.[۱۵] مقرر علاوه بر ارجاع مطالب نقلشده در متن، به مصادر اصلی آنها در پاورقی، توضیحاتی پیرامون برخی از مباحث ذکر کرده است.
وضعیت نشر
کتاب وسیله الوصول الی علم الأصول، به زبان عربی و در چهار جلد، تقریرات درس اصول فقه امامخمینی، نخستینبار پس از ۵۸ سال از زمان تقریر آن، در سال ۱۴۰۰ش منتشر شد. تحقیق و انتشار این اثر، به همت مرکز مطالعات و تحقیقات فقه الثقلین الثقافیه در قم انجام شده است. شمارگان کتاب ۲۰۰نسخه و در قطع وزیری است. تعداد صفحات هر جلد، به ترتیب ۴۷۵، ۴۹۵، ۵۳۰ و ۷۱۲ صفحه است.[۱۶]
پانویس
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۲۱.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۲۱.
- ↑ تازههای آثار آیتالله صانعی، پایگاه اینترنتی بانک مقالات ایران.
- ↑ جمعی از طلاب، زندگینامه آیتالله یوسف صانعی، ص۶؛ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ج۳، ص۲۷۳.
- ↑ جمعی از طلاب، زندگینامه آیتالله یوسف صانعی، ص۷–۸؛ جمعی از شاگردان، فقیه نواندیش، ص۳۶.
- ↑ جمعی از شاگردان، فقیه نواندیش، ص۵۵–۵۶.
- ↑ تازههای آثار آیتالله صانعی، پایگاه اینترنتی بانک مقالات ایران.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۱۵.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۲۱.
- ↑ بنگرید به: صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، فهرست چهارجلد.
- ↑ بنگرید به: صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۴، ص۶۷۸-۷۱۲.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۲۷، پاورقی ۳.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۳، ص۲۰۴، پاورقی ۱؛ ج۴، ص۳۷، پاورقی۱.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۲، ص۵۳.
- ↑ صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، ج۱، ص۱۳۰-۱۳۱ و ۲۹۰؛ ج۴، ص۱۶۵.
- ↑ بنگرید به: صانعی، وسیله الوصول الی علم الأصول، شناسنامه کتاب.
منابع
- تازههای آثار آیتالله صانعی، پایگاه اینترنتی بانک مقالات ایران، تاریخ بازدید: ۱۹ مهر ۱۴۰۴.
- جمعی از شاگردان، فقیه نواندیش: روایت زندگی آیتالله العظمی صانعی، قم، مؤسسه فقه الثقلین، ۱۳۹۱ش.
- جمعی از طلاب حوزه علمیه قم، زندگینامه مرجع عالیقدر آیتالله شیخیوسف صانعی، قم، میثم تمار، ۱۳۷۹ش.
- صالح، سیدمحسن، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- صانعی، یوسف، وسیله الوصول الی علم الأصول، تقریر ابحاث الاستاد العلامه آیتالله العظمی الامامخمینی، قم، فقه الثقلین، ۱۴۰۰ش.