Image-reviewer، confirmed، templateeditor
۷۲۱
ویرایش
جهاد و دفاع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←مقدمه
جز (←مسائل جهاد و دفاع) |
جز (←مقدمه) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جهاد و دفاع'''، حکم شرعی '''جنگ''' با [[کافر|کافران]] و مقابله با تعرض [[دشمن]]. | '''جهاد و دفاع'''، حکم شرعی '''جنگ''' با [[کافر|کافران]] و مقابله با تعرض [[دشمن]]. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
«جهاد» به معنی جنگیدن<ref>صاحب‌بن‌عباد، المحیط فی اللغه، ۳/۳۷۰؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۱۳۵.</ref> مصدر باب مفاعله<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۳/۳۱.</ref> برگرفته از ریشه «جهد» به فتح جیم به معنی «مشقت» یا به ضم جیم به معنی «توان» است<ref>جوهری، الصحاح، ۲/۴۶۰؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۲۰۸.</ref> و در صورت دوم به معنی به‌کارگیری تمام توان در برابر دشمن است<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۲۰۸؛ راوندی، فقه القرآن، ۱/۳۳۸.</ref> جهاد در فقه به [[جهاد ابتدایی]] با کفار و [[جهاد دفاعی]] در برابر تعرض دیگران تقسیم شده است و در [[اصطلاح شرعی]]، جهاد ابتدایی جنگیدن با کفار یا کسانی که در حکم کفار باشند، برای برافراشتن کلمه اسلام و شعائر ایمانی<ref>کرکی، جامع المقاصد، ۳/۳۶۵؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱/۳۶۰.</ref> یا مفاهیمی نزدیک به آن<ref>طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ۸/۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۳.</ref> تعریف شده است. دفاع نیز برگرفته از ریشه «دفع»، مصدر باب مفاعله و به معنی منع‌کردن و دورکردن است<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۴۵؛ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۲/۲۸۸.</ref> و در اصطلاح فقهی و حقوقی به معنای مقابله با هجوم و تعرض دشمن به جان، مال، آبرو و کیان مسلمانان و حمایت از آنان است<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ ولیدی، حقوق جزای عمومی، ۲/۱۶۱.</ref>. | «جهاد» به معنی جنگیدن<ref>صاحب‌بن‌عباد، المحیط فی اللغه، ۳/۳۷۰؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۱۳۵.</ref> مصدر باب مفاعله<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۳/۳۱.</ref> برگرفته از ریشه «جهد» به فتح جیم به معنی «مشقت» یا به ضم جیم به معنی «توان» است<ref>جوهری، الصحاح، ۲/۴۶۰؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۲۰۸.</ref> و در صورت دوم به معنی به‌کارگیری تمام توان در برابر دشمن است<ref>راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۲۰۸؛ راوندی، فقه القرآن، ۱/۳۳۸.</ref> جهاد در فقه به [[جهاد ابتدایی]] با کفار و [[جهاد دفاعی]] در برابر تعرض دیگران تقسیم شده است و در [[اصطلاح شرعی]]، جهاد ابتدایی جنگیدن با کفار یا کسانی که در حکم کفار باشند، برای برافراشتن کلمه اسلام و شعائر ایمانی<ref>کرکی، جامع المقاصد، ۳/۳۶۵؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱/۳۶۰.</ref> یا مفاهیمی نزدیک به آن<ref>طباطبایی، سیدعلی، ریاض المسائل، ۸/۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۳.</ref> تعریف شده است. دفاع نیز برگرفته از ریشه «دفع»، مصدر باب مفاعله و به معنی منع‌کردن و دورکردن است<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۴۵؛ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۲/۲۸۸.</ref> و در اصطلاح فقهی و حقوقی به معنای مقابله با هجوم و تعرض دشمن به جان، مال، آبرو و کیان مسلمانان و حمایت از آنان است<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ ولیدی، حقوق جزای عمومی، ۲/۱۶۱.</ref>.{{سخ}} | ||
گروهی نسبت جهاد و دفاع را عام و خاص «مِن‌وجه» دانسته‌اند؛ زیرا برخی مصادیق، مانند جنگ ابتدایی با کفار صرفاً جهاد است؛ همان‌طور که دفاع از نفس و مال محترم، دفاع است، نه جهاد. از سوی دیگر، به دفع هجوم کفار، هم دفاع گفته می‌شود و هم جهاد<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۴؛ عراقی، شرح تبصرة المتعلمین، ۴/۳۱۷.</ref> برخی نیز کاربرد واژه جهاد برای دفاع را نادرست دانسته‌اند<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، ۲/۳۰؛ میرزای قمی، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ۱/۳۵۳.</ref> | گروهی نسبت جهاد و دفاع را عام و خاص «مِن‌وجه» دانسته‌اند؛ زیرا برخی مصادیق، مانند جنگ ابتدایی با کفار صرفاً جهاد است؛ همان‌طور که دفاع از نفس و مال محترم، دفاع است، نه جهاد. از سوی دیگر، به دفع هجوم کفار، هم دفاع گفته می‌شود و هم جهاد<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۴؛ عراقی، شرح تبصرة المتعلمین، ۴/۳۱۷.</ref> برخی نیز کاربرد واژه جهاد برای دفاع را نادرست دانسته‌اند<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، ۲/۳۰؛ میرزای قمی، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، ۱/۳۵۳.</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
جهاد و دفاع و احکام آن را در برخی آیین‌های توحیدی، مانند [[یهود]] می‌توان دید. در [[کتاب مقدس عهد عتیق]]، به مواردی از احکام جهاد، مانند [[غنیمت|غنایم]] و نوع برخورد با [[اسیر|اسیران]] اشاره شده است.<ref>سفر تثنیه، ب۲۱.</ref> قرآن به مواردی از جهاد ابتدایی در زمان پیامبران پیشین(ع)، همچون جهاد [[حضرت سلیمان(ع)]] با بت‌پرستان<ref>نمل، ۳۷.</ref> اشاره کرده است. جهاد دفاعی نیز مورد توجه [[انبیای الهی(ع)]] بوده است<ref>بقره، ۲۴۶.</ref><ref>راوندی، فقه القرآن، ۱/۳۴۸ ـ ۳۴۹.</ref>؛ نیز قرآن کریم از تشویق [[تورات]] به مطلق جهاد خبر می‌دهد<ref>توبه، ۱۱۱.</ref> و در میان احادیث نیز گزارش‌هایی از جهاد دفاعی حضرت ابراهیم(ع) وجود دارد<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۹۷/۵۱.</ref>. در آیین اسلام، احکام جهاد در سال اول هجری تشریع شد<ref>ابن‌شهرآشوب، ۲/۷۷.</ref> و آیات فراوانی به لزوم جهاد و دفاع<ref>بقره، ۲۱۶؛ توبه، ۴۱، ۷۳ و ۱۲۳.</ref> فضیلت جهاد و مجاهدان<ref>بقره، ۱۵۴؛ نساء، ۷۴.</ref> و شرایط و احکام آن<ref>توبه، ۲ ـ ۵.</ref> اشاره کرده است. همچنین در منابع روایی شیعه<ref>کلینی، الکافی، ۵/۵۱ ـ ۵۲؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۶/۱۲۱ ـ ۱۷۶.</ref> و اهل سنت<ref>ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۲/۹۲۰ ـ ۹۲۳.</ref> از شئون مختلف جهاد و دفاع، روایات فراوانی گردآوری شده است. | جهاد و دفاع و احکام آن را در برخی آیین‌های توحیدی، مانند [[یهود]] می‌توان دید. در [[کتاب مقدس عهد عتیق]]، به مواردی از احکام جهاد، مانند [[غنیمت|غنایم]] و نوع برخورد با [[اسیر|اسیران]] اشاره شده است.<ref>سفر تثنیه، ب۲۱.</ref> قرآن به مواردی از جهاد ابتدایی در زمان پیامبران پیشین(ع)، همچون جهاد [[حضرت سلیمان(ع)]] با بت‌پرستان<ref>نمل، ۳۷.</ref> اشاره کرده است. جهاد دفاعی نیز مورد توجه [[انبیای الهی(ع)]] بوده است<ref>بقره، ۲۴۶.</ref><ref>راوندی، فقه القرآن، ۱/۳۴۸ ـ ۳۴۹.</ref>؛ نیز قرآن کریم از تشویق [[تورات]] به مطلق جهاد خبر می‌دهد<ref>توبه، ۱۱۱.</ref> و در میان احادیث نیز گزارش‌هایی از جهاد دفاعی حضرت ابراهیم(ع) وجود دارد<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۹۷/۵۱.</ref>. در آیین اسلام، احکام جهاد در سال اول هجری تشریع شد<ref>ابن‌شهرآشوب، ۲/۷۷.</ref> و آیات فراوانی به لزوم جهاد و دفاع<ref>بقره، ۲۱۶؛ توبه، ۴۱، ۷۳ و ۱۲۳.</ref> فضیلت جهاد و مجاهدان<ref>بقره، ۱۵۴؛ نساء، ۷۴.</ref> و شرایط و احکام آن<ref>توبه، ۲ ـ ۵.</ref> اشاره کرده است. همچنین در منابع روایی شیعه<ref>کلینی، الکافی، ۵/۵۱ ـ ۵۲؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۶/۱۲۱ ـ ۱۷۶.</ref> و اهل سنت<ref>ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۲/۹۲۰ ـ ۹۲۳.</ref> از شئون مختلف جهاد و دفاع، روایات فراوانی گردآوری شده است. | ||