استقامت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[امام‌خمینی]] استقامت و پایداری در امور را یکی از آموزه‌های اسلام دانسته است؛ تا آنجا که ایشان استقامت در امور را از خود آن امور مشکل‌تر برشمرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> ایشان با توجه به آیه «فَاسْتَقِمْ کما اُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَک»، <ref>هود، ۱۱۲.</ref> استقامت در برابر سختی‌ها را بسیار پراهمیت می‌دانست و از مردم می‌خواست در برابر مشکلات مقاومت نشان دهند و تسلیم نشوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۳؛ ۹/۴۷۹ و ۱۶/۴۹.</ref> ایشان با اشاره به حدیثی که پیامبر(ص) آیه یادشده را مایه پیری زودرس خود شمرده است، <ref>فیض کاشانی، علم الیقین، ۲/۱۱۸۳.</ref> دلیل سنگینی این آیه را نگرانی رسول خدا(ص) از عدم استقامت همراهانش در راه هدفشان می‌دانست و معتقد بود همان ‌طوری که پیامبر(ص) خود به استقامت و مقاومت مامور بود، همراهانش را نیز مامور به استقامت کرده بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref>

از آغاز مبارزه با [[رژیم پهلوی]] پیدا بود جز با پایداری و استقامت ملت و مبارزان در برابر اعمال ضد اسلامی و انسانی رژیم، راهی برای رسیدن به پیروزی نهایی نخواهد بود. امام‌خمینی در همین زمینه بیش از هر کسی بر ضرورت ایجاد و تقویت روحیه مقاومت میان تمامی اقشار ملت تاکید می‌کرد و معتقد بود مقاومت دلیرانه در برابر رنج‌ها و سختی‌ها در راه پایداری انقلاب، یکی از نصرت‌های الهی بود که پیروزی را نصیب ملت بی‌دفاع ایران کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۲۱۷ و ۱۲/۳۸۰.</ref> در این راستا می‌توان با بررسی اندیشه ایشان استقامت در راه انقلاب را در دو سطح بررسی کرد.

امام‌خمینی در یک بعد به استقامت [[مردم]] و ایجاد رابطه‌ای میان افزایش ظلم و بی‌عدالتی و رشد نیروی مقاومت در ملت‌ها اشاره و خاطرنشان کرده است هر ‌اندازه بر میزان [[ظلم]] و ناملایمات افزوده شود، تحمل و قدرت استقامت در برابر آن نیز بیشتر خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۰-۱۱۱.</ref> ایشان در دوران مبارزه، استقامت را در مفهوم انقلابی آن به کار می‌گرفت و با تجلیل از ایستادگی مردم و خارج‌نشدن از مسیر و هدف<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۰۰.</ref> آنان را به پافشاری بر خواسته‌ها تا رسیدن به پیروزی با هر ابزار مدنیِ ممکن دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۵۰.</ref> و در این راه بر پیروی از شیوه علمای بزرگ در مقاومت در برابر ظلم و بی‌عدالتی تاکید می‌کرد و نقش علما و [[روحانیان]] را در تقویت و رشد روحیه استقامت مردم در دفاع از حق بسیار مؤثر می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۶۱.</ref> ایشان ارزش انقلاب را به این می‌دید که ملت با دست خالی و بدون تجهیزات دفاعی در برابر قوای رژیم فداکارانه ایستادگی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۵۰۴ و ۶/۲۳۰.</ref> ایشان استقامت در راه دفاع از عقیده را یکی از شرایط اصلی براندازی حکومت طاغوتی و برقراری حکومت اسلامی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۳۵.</ref> و ایستادگی و پیروزی در این راه را با پیروی از حرکت انقلابی [[سیدالشهدا(ع)]] به عنوان الگویی برای همه ملل مظلوم جهان میسر می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۳ و ۱۶۲.</ref> و یکی از دلایل اصلی تبلیغات دشمنان علیه [[دین]] را همین مقاومت مردمیِ نشئت‌گرفته از قرآن و روحانیت بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۱۵.</ref>

امام‌خمینی در بعدی دیگر برخی گروه‌ها را نیز به استقامت دعوت کرده بود. ایشان گرچه انقلاب را بر پایه فعالیت‌ها و مبارزه انقلابیِ تمامی اقشار ملت پایه‌ریزی کرده بود؛ اما با در نظر گرفتن نقش هدایتگرانه و مؤثر گروه‌های مبارز مذهبی و دانشگاهی همواره آنان را به استقامت در راه مبارزه با حکومت طاغوت دعوت می‌کرد. ایشان نگاه ویژه‌ای به نقش روحانیت در تداوم و پیروزی انقلاب داشت و از روحانیان دعوت می‌کرد در اعتراض به برنامه‌های [[رژیم پهلوی]]، به مخالفت برخیزند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۹۳ و ۱۵۱.</ref> و با تاسی از استقامت پیامبر(ص) در برابر آزار و اذیت‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۳۰۰.</ref> و همچنین [[سیره اهل بیت(ع)]] در ایستادگی در برابر ظلم، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۳، ۱۶۴ و ۱۵۸.</ref> مدافع اسلام باشند.

امام‌خمینی در مناسبت‌های گوناگون، ازجمله پس از حمله رژیم پهلوی به [[مدرسه فیضیه]]، بر استقامت علما و روحانیان تاکید و آنان را به صبر در برابر مصایب دعوت می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۶۶.</ref> و تسلیم‌نشدن در برابر حکومت پهلوی و مقاومت در برابر پیشنهاد سازش را عامل پایداری [[حوزه‌های علمیه]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۱۴-۲۱۵.</ref> و پس از [[تبعید امام خمینی|تبعید]] نیز وقتی به [[حوزه علمیه نجف]] انتقال یافت{{ببینید|متن=ببینید|تبعید امام‌خمینی}} بارها بر لزوم صبر و پایداری حوزه‌های علوم دینی، عالمان و روحانیان، به عنوان حامیان اصلی اسلام تاکید می‌کرد تا در هنگام ناگواری‌ها و ناملایمات دچار ناامیدی و سستی نشوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۵۹ و ۷۰.</ref> و همچنان در مسیر مبارزه با رژیم پهلوی و انحرافات آن استوار بایستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۳۱، ۱۳۵، ۱۳۶، ۱۶۹ و ۱۷۰.</ref>

امام‌خمینی در کنار توجه به حوزه و حوزویان، در مسیر انقلاب همواره به دانشگاهیان نیز توجه می‌کرد. ایشان دانشگاهیان را به روشنگریِ توام با حفظ آرامش در راه و اهداف انقلاب اسلامی دعوت می‌کرد و از آنان می‌خواست در این راه از خود شکیبایی و استقامت نشان دهند تا عدالت اسلامی و چهره واقعی اسلام را که عاملان استعمار نازیبا جلوه داده بودند به همگی معرفی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۱.</ref> ایشان همچنین استقامت زندانیان در بند رژیم پهلوی را در خور توجه و ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۴.</ref> و با تکریمِ شخصیت‌های بزرگی مانند [[سیدمحمود طالقانی]] و [[سیدمحمدرضا سعیدی]] به جهت مبارزات پیگیرشان با [[ظلم]] و [[استبداد]] و [[دیکتاتوری]]، آنان را نمونه‌های بزرگ و بارز مجاهدان در راه حق و آرمان‌های انقلاب اسلامی معرفی می‌کرد که شکنجه‌های بسیاری را در زندان رژیم پهلوی تحمل کردند؛ ولی هیچ‌گاه در راه جهاد سستی به خود راه ندادند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۸۶ و ۱۰/۴۹۴-۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|شکنجه}}

==نقش استقامت پس از پیروزی انقلاب==

پس از تمامی انقلاب‌ها همواره رسیدن به ثبات سیاسی و امنیت داخلی چالش اصلی فراروی انقلابیان بوده است.<ref>تیلی، از بسیج تا انقلاب، ۳۱۳-۳۱۵.</ref> در [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز این امر دغدغه اصلی بسیاری از رهبران انقلاب بود؛ ولی [[امام‌خمینی]]، رهبر سیاسی و معنوی انقلاب، [[قدرت الهی]] را یکی از امتیازهای انقلاب اسلامی بر دیگر انقلاب‌ها دانست و استقامت و مقاومت ملیِ برآمده از اعتقاد مردم ایران به [[اسلام]] در مقابل ناملایمات و مشکلات را در تمامی سطوح، راهکاری مؤثر برای عبور از بحران‌ها معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۸ و ۱۲/۱۶.</ref> با مراجعه به آرای ایشان می‌توان این راهکار را در سطوح مختلف از یکدیگر باز شناخت. ایشان در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی به مسئله استقامت اشاره کرده است:

امام‌خمینی موفقیت‌ها در صحنه سیاسی را رهین همت مردم و استقامت [[رزمندگان]] می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲.</ref> و معتقد بود با استقامت و پایداری می‌توان بزرگ‌ترین قدرت‌های استکباری را شکست داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۶.</ref> ایشان همواره با تاکید بر تداوم خطر دسیسه‌های کشورها و دولت‌های استعمار، حفظ انقلاب را در گرو وحدت و مقاومت می‌خواند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۹۷.</ref> و مقاومت و پایداریِ خستگی‌ناپذیر مردم در برابر ناملایمات و تعرضات مخالفان را ضروری می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹.</ref> ایشان در همین راستا با اشاره به تداوم توطئه‌های عناصر خائن وابسته به رژیم پهلوی در ایجاد [[شایعه‌پراکنی]] و جو نامناسب در شرایطی که [[حکومت اسلامی]] هنوز به طور کامل تثبیت نشده بود، بر ایستادگی مقابل نقشه‌های دشمنان تاکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۵۲ و ۷/۴۹۴.</ref> و ضمن هشدار به مردم برای مقاومت در مقابل دسیسه‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۴۹۵.</ref> اعتقاد داشت برای به ‌دست‌آوردن [[استقلال]] و [[آزادی]]، ملت در آزمون‌ها و سختی‌های زیادی قرار خواهند گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۷.</ref>

امام‌خمینی بر این باور بود که باید در برابر تبلیغات دشمنان و سختی‌های وظایفی که در نظام جمهوری اسلامی بر عهده افراد آمده مقاومت کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۲-۴۶۳.</ref> و برای رسیدن به پیروزی شکیبا بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۶.</ref> ایشان با تاکید بر وحدت و پرورش روحیه ایستادگی در میان ملت و مسئولان از آنان می‌خواست با هوشیاری در برابر برنامه‌های قدرت‌های بیگانه که با هدف ضربه‌زدن به نظام اسلامی انجام می‌شوند، مقاومت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۴۶-۴۴۷.</ref> ایشان همان‌ گونه که بر حمایت مردم از ارکان و مسئولان کشور به‌ویژه دولت که با وجود تمام دشواری‌ها در برابر قدرت‌های شرق و غرب ایستادگی کرده است، تاکید می‌‌کرد، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۴۱ و ۲۰/۳۶۷.</ref> [[قوای سه‌گانه]] را از هر گونه احساس ضعف در اداره امور کشور برحذر می‌داشت و به استقامت در عمل به وظیفه و رفع لغزش‌های احتمالی، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۵۷؛ ذاکری، ۶۵-۶۶.</ref> استقامت در مقابله با [[استکبار]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۵۷.</ref> و پایداری در مقابل انحرافات سیاسی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۰.</ref> توصیه می‌کرد و از مسئولان می‌خواست تا با همراهی ملت، خطر قدرت‌ها و نقشه‌های آنان را دفع کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۵۸-۴۵۹.</ref>

از سوی دیگر، امام‌خمینی با توجه به پیروزی ملت ایران در برابر حکومت استبدادی پهلوی و دولت‌های استکباری حامی آن، [[امت اسلامی]] را به ایجاد و تقویت روحیه مقاومت در میان جوامع خود دعوت می‌کرد. ایشان باور داشت بینش صحیح و استقامت در برابر تبلیغات سوء دشمنان اسلام که در واقع هدفی جز ایجاد اختلاف میان ملت‌های اسلامی و تضعیف روحیه مقاومت در میان آنان ندارند، باعث شکست دشمنان اسلام خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۹۷، ۱۰۰ و ۱۹۸.</ref> ایشان ضمن یادآوری این نکته که همواره در طول تاریخ استعمارگران برای سرکوبی نیروهایی که در برابر منافع آنان مقاومت نشان می‌دادند، تلاش فراوان کرده‌اند، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۷-۷۸.</ref> بر نقش رهبران و دانشمندان اسلامی در تربیت ملت‌ها به داشتن روحیه مقاومت و پایداری با تاسی از [[پیامبر اکرم(ص)]] تاکید فراوان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۴۴-۲۴۵، ۲۵۵ و ۴۹۳-۴۹۵.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|وحدت|استکبار}}

امام‌خمینی معتقد بود استقامت در برابر مشکلات اقتصادی سبب می‌شود ملت از ننگ وابستگی‌های پیوسته به قدرت‌های استکباری نجات یابند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۳۳.</ref> ایشان شجاعت و استقامت مردم ایران در این زمینه را شایسته قدردانی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۶.</ref> و حل مشکلات اقتصادی را نیازمند حمایت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷۴.</ref> و مقاومت ملت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۱۱.</ref> می‌دانست و در این راستا زندگی ساده و غیر اشرافی مسئولان و روحانیان را الگویی برای ملت معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۹۳.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|ساده‌زیستی|اشرافیت}} ایشان شرایط اقتصادی زمان [[جنگ تحمیلی]] را سخت می‌شمرد و همت و پایداری مردم به‌ویژه محرومان را در همه عرصه‌ها، موجب آسان‌شدن همه مشکلات و تحمل محاصره اقتصادی می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۲۵ و ۴۷۳-۴۷۴.</ref>

امام‌خمینی معتقد بود باید با پایمردی در بحث آموزش و تربیت الهی، به اصلاح نسل آینده همت گمارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۰.</ref> ایشان مراکز دانشگاهی پس از انقلاب را محلی برای تربیت انسانی و ایجاد استقامت عمومی برای رسیدن به اهداف انقلاب معرفی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳ و ۱۲/۴۹۶.</ref> و دانشجویان را به استقامت و پایداری در راه نهضت که راه انبیاست توصیه می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱.</ref> به باور ایشان استقامت وقتی باارزش است که در راه خدا و برای رسیدن به هدفی متعالی باشد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۷۵.</ref>؛ بنابراین همگان باید در مقابل توطئه‌های دامنه‌دار دشمنان در بعد فرهنگی، استقامت داشته باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۴۱.</ref>؛ زیرا راه و وظیفه اصلی در دفاع از اسلام، مقاومت در مقابل هجمه فرهنگی دشمنان است که همواره در تلاش‌اند با نشر فرهنگ مبتذلِ خود، اسلام را از بین ببرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۲۵-۳۲۷.</ref>

به اعتقاد امام‌خمینی یکی از کارهای بزرگ ملت ایران، استقامت در برابر کاستی‌های ناشی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۶۴.</ref> و مقاومت در برابر ناملایمات این برهه<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۷.</ref> بود. ایشان با اشاره به تبلیغات گروه‌های ضد انقلاب مبنی بر ضعف و عدم توان نظامی کشور در برابر دشمن، استقامت در این راه را خنثی‌کننده این تبلیغات دروغین می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۰-۲۵۱؛ جزایری، غلبه بر دشمن، ۳۲۴-۳۲۵.</ref> ایشان ضمن قدردانی از پایداری و پایمردی خانواده‌های شهدا، اسرا، جانبازان و مفقودین و [[بنیان مرصوص]] خواندن آنان، ملت ایران را مدیون آنان می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۹۵ و ۲۰/۱۹۷.</ref> و دلاوری‌ها و فداکاری‌های شهیدان را عامل شکست مفتضحانه جبهه کفر و دستیاران آنان و عامل استقامت کشور در مقابل مشکلات معرفی می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۷۹-۸۰.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی|شهدا}} ایشان همچنین از مقاومت زنان ایثارگر چه در زمان مبارزه و چه در زمان جنگ قدردانی کرد و مقاومت آنان را در برابر [[استعمار]] و استکبار و استبداد بی‌نظیر می‌خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۹۴.</ref>

[[امام‌خمینی]] عامل اصلی بالابردن توان و استقامت نیروهای نظامی را بازسازی معنوی و اعتقادی می‌دانست که نیروهای مسلح آن را در میدان‌های نبرد و [[دفاع مقدس]] به ‌دست آورده‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۸-۳۵۹.</ref> ایشان در دوران دفاع مقدس از تمامی اقشار [[ملت]] و [[نیروهای مسلح]] خواست در برابر هجمه قدرت‌های بزرگ استقامت کنند که پیروزی پس از استقامت خواهد آمد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۹۵.</ref> ایشان استقامت ملت ایران با توجه به کمبود نیروها و تجهیزات، در برابر تمامی قدرت‌های مستکبرِ دنیا در جنگ تحمیلی را نشان‌دهنده تاثیر مقاومت [[اهل بیت(ع)]] بر بینش مردم می‌دانست و معتقد بود همچون آن بزرگواران، زمانی باید با اسلحه و زمانی دیگر باید با تبلیغات به نبرد با مستکبران رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۸۷-۸۸.</ref> ایشان به عنوان نمونه روحیه مقاومت و استقامت مردم [[خوزستان]]، به‌خصوص [[دزفول]] را در مقابل بمباران‌های مداوم [[رژیم بعث]] ستودنی می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱ و ۱۷/۴۱۲.</ref> و به مسئولان به‌ویژه [[ائمه جمعه]] و [[روحانیان]] سفارش می‌کرد مردمِ تمامیِ مناطق کشور را به استقامت در برابر مشکلاتِ جنگ دعوت کنند تا مبادا سستی و روحیه یاس در آنان پدیدار شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳.</ref> ایشان استقامت نیروهای مسلح اعم از [[ارتش]]، [[سپاه]] و [[بسیج]] را در جنگ مورد تاییدات الهی می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۳۹.</ref>

==پانویس ==

{{پانویس}}

==منابع==

* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.

==پیوند به بیرون==

منیره طبرسی، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10001/682/ استقامت]»، دانشنامه امام‌خمینی(ره)، ج۱، ص۶۸۲-۶۸۷.