۱۵٬۱۵۴
ویرایش
محمدعلی شاه‌آبادی: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار
جز (added Category:شخصیت‌های حوزوی using HotCat) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = | ||
| نام کامل = میرزامحمدعلی حسین‌آبادی | | نام کامل = میرزامحمدعلی حسین‌آبادی | ||
| لقب = شاه‌آبادی | | لقب = شاه‌آبادی | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| تاریخ تولد = سال ۱۲۹۲ق/ ۱۲۵۴ش | | تاریخ تولد = سال ۱۲۹۲ق/ ۱۲۵۴ش | ||
| زادگاه = اصفهان | | زادگاه = اصفهان | ||
| تاریخ وفات = سوم آذر ۱۳۲۸ش/ سوم صفر ۱۳۶۹ق | | تاریخ وفات = سوم آذر ۱۳۲۸ش/ سوم صفر ۱۳۶۹ق | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| خویشاوندان سرشناس = میرزامحمدجواد حسین‌آبادی پدر * شهید [[مهدی شاه‌آبادی]] فرزند | | خویشاوندان سرشناس = میرزامحمدجواد حسین‌آبادی پدر * شهید [[مهدی شاه‌آبادی]] فرزند | ||
| استادان = * [[میرزاحسن آشتیانی]] * [[میرزاابوالحسن جلوه]] * [[میرزاهاشم اشکوری گیلانی]] * [[فتح‌الله شریعت]] * [[میرزامحمدتقی شیرازی]] | | استادان = * [[میرزاحسن آشتیانی]] * [[میرزاابوالحسن جلوه]] * [[میرزاهاشم اشکوری گیلانی]] * [[فتح‌الله شریعت]] * [[میرزامحمدتقی شیرازی]] | ||
| شاگردان =* [[امام‌خمینی]] * [[میرزاهاشم آملی]] * [[ملاعلی معصومی همدانی]] * [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] | | شاگردان =* [[امام‌خمینی]] * [[میرزاهاشم آملی]] * [[ملاعلی معصومی همدانی]] * [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و… | ||
| محل تحصیل = [[اصفهان]] * [[تهران]] | | محل تحصیل = [[اصفهان]] * [[تهران]] * نجف * [[سامرا]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = | | تالیفات = شذرات المعارف، رشحات البحار، مفتاح السعادة، حاشیه نجاة العباد، منازل السالکین، رساله عقل و جهل و… | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
امام‌خمینی خاطرنشان کرده بود به سبب حرف‌های تازه شاه‌آبادی، اگر او هفتاد سال تدریس کند، در درس‌های وی حاضر خواهد شد<ref>معاونت پژوهشی، عارف کامل، ۲۶.</ref> و برخی از مطالبی که او در جلسه درس ارائه می‌کرد، از منبع خاصی نبود، بلکه از یافته‌های علمی خود وی بود.<ref>معاونت پژوهشی، عارف کامل، ۷.</ref> همچنین او در منبرهای خود مسائل عرفانی را برای مردم بازگو می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، تفسیر حمد، ۱۹۰.</ref> میان این استاد و شاگرد رابطه مراد و مریدی ایجاد شد و جلسه درس جنبه معنوی پیدا کرد.<ref>شاه‌آبادی، نورالله، پابه‌پای آفتاب، ۴/۲۵۶.</ref> | امام‌خمینی خاطرنشان کرده بود به سبب حرف‌های تازه شاه‌آبادی، اگر او هفتاد سال تدریس کند، در درس‌های وی حاضر خواهد شد<ref>معاونت پژوهشی، عارف کامل، ۲۶.</ref> و برخی از مطالبی که او در جلسه درس ارائه می‌کرد، از منبع خاصی نبود، بلکه از یافته‌های علمی خود وی بود.<ref>معاونت پژوهشی، عارف کامل، ۷.</ref> همچنین او در منبرهای خود مسائل عرفانی را برای مردم بازگو می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، تفسیر حمد، ۱۹۰.</ref> میان این استاد و شاگرد رابطه مراد و مریدی ایجاد شد و جلسه درس جنبه معنوی پیدا کرد.<ref>شاه‌آبادی، نورالله، پابه‌پای آفتاب، ۴/۲۵۶.</ref> | ||
امام‌خمینی [[تواضع]] خاصی در برابر استاد خود داشت و به او احترام ویژه می‌گذاشت<ref>گلی زواره، کاروان علم و عرفان، ۲/۱۲.</ref>؛ چنان‌که از وی با عنوان «شیخ بزرگوار»،<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۵۲؛ امام‌خمینی، حدیث جنود، ۱۶۵.</ref> «عارف بالله»،<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۱۶۵.</ref> «عارف کامل»،<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۱۵۲؛ امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «استاد»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «شیخ جلیل»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۶۷.</ref> و «شیخ عالی‌مقدار»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۳۶.</ref> و با تعبیرهای چون «روحی فداه»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰؛ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۵۲؛ امام‌خمینی، سرّ الصلاة، ۱۲ و ۱۸.</ref> «مشایخ عظام و حکمای بزرگ اسلام خصوصاً استاد و شیخ ما در معارف الهیه جناب عارف کامل»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «شیخ عظیم‌الشأن»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۷۴.</ref> و «متفرد در این میدان»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۸۱.</ref> یاد می‌کرد<ref>حبیبی، آرای آیت‌الله شاه‌آبادی در آثار حضرت امام‌خمینی، ۲۲۴–۲۲۵، رحیمی، امام‌خمینی و عرفان اسلامی، ۳۹.</ref> و تأکید داشت که شاه‌آبادی حق حیات روحانی بر ایشان داشته که با دست و زبان از عهده شکر آن برنمی‌آید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۰۷.</ref>؛ چنان‌که خاطرنشان ساخته در تمام عمر خود روحی به لطافت روح شاه‌آبادی | امام‌خمینی [[تواضع]] خاصی در برابر استاد خود داشت و به او احترام ویژه می‌گذاشت<ref>گلی زواره، کاروان علم و عرفان، ۲/۱۲.</ref>؛ چنان‌که از وی با عنوان «شیخ بزرگوار»،<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۵۲؛ امام‌خمینی، حدیث جنود، ۱۶۵.</ref> «عارف بالله»،<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۱۶۵.</ref> «عارف کامل»،<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۱۵۲؛ امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «استاد»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «شیخ جلیل»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۶۷.</ref> و «شیخ عالی‌مقدار»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۳۶.</ref> و با تعبیرهای چون «روحی فداه»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰؛ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۵۲؛ امام‌خمینی، سرّ الصلاة، ۱۲ و ۱۸.</ref> «مشایخ عظام و حکمای بزرگ اسلام خصوصاً استاد و شیخ ما در معارف الهیه جناب عارف کامل»،<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۰.</ref> «شیخ عظیم‌الشأن»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۷۴.</ref> و «متفرد در این میدان»<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۸۱.</ref> یاد می‌کرد<ref>حبیبی، آرای آیت‌الله شاه‌آبادی در آثار حضرت امام‌خمینی، ۲۲۴–۲۲۵، رحیمی، امام‌خمینی و عرفان اسلامی، ۳۹.</ref> و تأکید داشت که شاه‌آبادی حق حیات روحانی بر ایشان داشته که با دست و زبان از عهده شکر آن برنمی‌آید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۰۷.</ref>؛ چنان‌که خاطرنشان ساخته در تمام عمر خود روحی به لطافت روح شاه‌آبادی ندیده است.<ref>شاه‌آبادی، نصرالله، ۴/۲۴۱–۲۴۲.</ref> ایشان که به وسیله شاه‌آبادی در سلسله شارحان ابن‌عربی قرار گرفته است<ref>رحیمی، امام‌خمینی و عرفان اسلامی، ۳۹.</ref> {{ببینید|محی‌الدین ابن‌عربی}}، وی را افزون بر استاد فلسفه و عرفان یک مبارز واقعی دانسته است.<ref>گلی زواره، کاروان علم و عرفان، ۲/۲۱.</ref> از ویژگی‌های اخلاقی شاه‌آبادی، لطافت روح، رحمت و مهربانی، تواضع، صلابت، استقلال فکری، جاذبه اخلاقی، برنامه سلوک، صراحت بیان و نفوذ کلام وی بود.<ref>مرتضوی، فیلسوف فطرت، ۵۰–۵۴.</ref> | ||
شاه‌آبادی نیز علاقه و توجهی خاص به امام‌خمینی داشت و مانند یک پدر، وی را به‌نام روح‌الله صدا می‌کرد.<ref>محمدی، آسمان عرفان، ۲/۶۰۴.</ref> او به فرزندانش نیز سفارش کرده بود هرگاه «سیدروح‌الله» آمد، در هر صورتی او را بپذیرند و نباید تأخیری در دیدار انجام گیرد و تأکید می‌کرد پس از وی نیز به ایشان توجه داشته باشند<ref>شاه‌آبادی، نصرالله، ۴/۲۴۲؛ شاه‌آبادی، نورالله، شیخ بزرگوار، ۲۵۷.</ref>؛ چنان‌که از ایشان به «روح خدا» یاد و به نمازگزاران سفارش می‌کرد در صورت تأخیر وی برای اقامه جماعت، به ایشان اقتدا کنند.<ref>تجریشی، ۱۹.</ref> | شاه‌آبادی نیز علاقه و توجهی خاص به امام‌خمینی داشت و مانند یک پدر، وی را به‌نام روح‌الله صدا می‌کرد.<ref>محمدی، آسمان عرفان، ۲/۶۰۴.</ref> او به فرزندانش نیز سفارش کرده بود هرگاه «سیدروح‌الله» آمد، در هر صورتی او را بپذیرند و نباید تأخیری در دیدار انجام گیرد و تأکید می‌کرد پس از وی نیز به ایشان توجه داشته باشند<ref>شاه‌آبادی، نصرالله، ۴/۲۴۲؛ شاه‌آبادی، نورالله، شیخ بزرگوار، ۲۵۷.</ref>؛ چنان‌که از ایشان به «روح خدا» یاد و به نمازگزاران سفارش می‌کرد در صورت تأخیر وی برای اقامه جماعت، به ایشان اقتدا کنند.<ref>تجریشی، ۱۹.</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== برخی دیدگاه‌های عرفانی == | == برخی دیدگاه‌های عرفانی == | ||
امام‌خمینی برخی دیدگاه‌های عرفانی شاه‌آبادی را تحلیل و بررسی | امام‌خمینی برخی دیدگاه‌های عرفانی شاه‌آبادی را تحلیل و بررسی کرده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: | ||
=== تشبیه و تنزیه === | === تشبیه و تنزیه === | ||
برخی اهل معرفت ضمن مقایسه دعوت [[حضرت نوح(ع)]] با دعوت [[پیامبر اکرم(ص)]] معتقدند اگر دعوت حضرت نوح (ع) جمع میان تنزیه و تشبیه می‌بود، قوم او دعوت او را اجابت می‌کردند.<ref>ابن‌عربی، فصوص الحکم، ۶۸–۷۰.</ref> شاه‌آبادی در توجیه این مطلب معتقد است نوح (ع) قوم خود را در حالی به تنزیه فرا خوانده که علاج قوم را در آن | برخی اهل معرفت ضمن مقایسه دعوت [[حضرت نوح(ع)]] با دعوت [[پیامبر اکرم(ص)]] معتقدند اگر دعوت حضرت نوح(ع) جمع میان تنزیه و تشبیه می‌بود، قوم او دعوت او را اجابت می‌کردند.<ref>ابن‌عربی، فصوص الحکم، ۶۸–۷۰.</ref> شاه‌آبادی در توجیه این مطلب معتقد است نوح(ع) قوم خود را در حالی به تنزیه فرا خوانده که علاج قوم را در آن دیده است.<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۹۱–۹۲.</ref> امام‌خمینی افزون بر نقد سخن [[ابن‌عربی]]، قول تنزیهی‌بودن صرف در دعوت نوح(ع) را به صورت ضمنی نقد کرده و بر این باور است که نوح(ع) جامع تنزیه و تشبیه بوده است<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۹۲–۹۳.</ref> {{ببینید|تشبیه و تنزیه}}. | ||
=== اسمای ذاتیه === | === اسمای ذاتیه === | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
=== فطرت === | === فطرت === | ||
یکی از مباحث مهم در آثار شاه‌آبادی بحث [[فطرت]] و احکام آن است. بحث فطرت در آثار شاه‌آبادی به صورت مفصل و منسجم بحث | یکی از مباحث مهم در آثار شاه‌آبادی بحث [[فطرت]] و احکام آن است. بحث فطرت در آثار شاه‌آبادی به صورت مفصل و منسجم بحث شده است. وی با تمسک به اقتضائات فطرت انسانی به اثبات [[مبدأ]]، [[نبوت]]، [[امامت]] و [[معاد]] می‌پردازد و استدلال‌های بدیعی ارائه می‌کند.<ref>شاه‌آبادی، رشحات البحار، ۱۱۳–۱۲۳.</ref> او فطرت را به معنای چگونگی خلقت می‌داند و از آنجاکه ایجاد و وجود، حقیقت واحدی‌اند و تفاوت به اعتبار است، از این‌رو فطرت ملازم با چگونگی وجود است، یعنی صفات لازمه وجود برای کشف کمالات سابقه.<ref>شاه‌آبادی، رشحات البحار، ۱۱۴؛ شاه‌آبادی، شذرات المعارف، ۷۵–۷۶.</ref> وی فطرت را چگونگی وجودی [[انسان]] می‌داند که از ویژگی ادراک برخوردار است.<ref>شاه‌آبادی، شذرات المعارف، ۷۷–۸۱؛ شاه‌آبادی، رشحات البحار، ۱۱۴.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز همانند استاد خویش فطرت را حالت و هیئتی می‌داند که خداوند خلق را بر آن قرار داده و لازمه وجود آنهاست.<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۸۰.</ref> ایشان در آثار خود با الهام‌گرفتن از سخنان استاد خود از حقیقت فطرت، نشانه‌های فطرت، احکام فطرت و ویژگی‌های آن بحث کرده است<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۸۰–۱۸۷.</ref> {{ببینید|فطرت}}. | ||
== استناد امام در آثار خود به سخنان استاد شاه‌آبادی == | == استناد امام در آثار خود به سخنان استاد شاه‌آبادی == | ||
امام‌خمینی همچنین در آثار خود در موارد فراوانی به سخن استاد خود شاه‌آبادی استناد | امام‌خمینی همچنین در آثار خود در موارد فراوانی به سخن استاد خود شاه‌آبادی استناد کرده است که دلالت بر قبول و قوت آن سخن دارد، ازجمله: | ||
# بیان منازل [[سلوک]]<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۷۴ و ۵۹۰.</ref> | # بیان منازل [[سلوک]]<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۷۴ و ۵۹۰.</ref> | ||
# چگونگی ذکر و تعلیم آن به قلب<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> | # چگونگی ذکر و تعلیم آن به قلب<ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> | ||
# بیان اسمای ذاتی و معیار آن<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۹۵؛ امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۲.</ref> {{ببینید|اسما و صفات}}؛ | # بیان اسمای ذاتی و معیار آن<ref>امام‌خمینی، دعاء السحر، ۹۵؛ امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۲.</ref> {{ببینید|اسما و صفات}}؛ | ||
# بیان کلام نفسی و کلام ذاتی<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۸۴–۱۸۵.</ref> | # بیان کلام نفسی و کلام ذاتی<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۸۴–۱۸۵.</ref> | ||
# تأویل رؤیای ابراهیم (ع) در [[ذبح اسماعیل(ع)]]<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۶.</ref> | # تأویل رؤیای ابراهیم(ع) در [[ذبح اسماعیل(ع)]]<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۰۶.</ref> | ||
# مناط [[سعادت و شقاوت]]<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۳۶.</ref> {{ببینید|سعادت و شقاوت}} | # مناط [[سعادت و شقاوت]]<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۳۶.</ref> {{ببینید|سعادت و شقاوت}} | ||
# بیان تشبیه و تنزیه<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۸۶.</ref> {{ببینید|تشبیه و تنزیه}} | # بیان تشبیه و تنزیه<ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۸۶.</ref> {{ببینید|تشبیه و تنزیه}} | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن‌عربی، محی‌الدین، فصوص الحکم، تحقیق ابوالعلاء عفیفی، تهران، نشر الزهرا (س)، چاپ دوم، ۱۳۷۰ش. | * ابن‌عربی، محی‌الدین، فصوص الحکم، تحقیق ابوالعلاء عفیفی، تهران، نشر الزهرا(س)، چاپ دوم، ۱۳۷۰ش. | ||
* اسماعیلی، معصومه، بر فراز قله عرفان، مجله نامه جامعه، مجله جامعة الزهراء (س) حوزه علمیه خواهران قم، شماره ۱۸، ۱۳۸۴ش. | * اسماعیلی، معصومه، بر فراز قله عرفان، مجله نامه جامعه، مجله جامعة الزهراء(س) حوزه علمیه خواهران قم، شماره ۱۸، ۱۳۸۴ش. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم، پاسدار اسلام، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، قم، پاسدار اسلام، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
*قدرت‌الله عفتی ـ باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/333/ محمدعلی شاه‌آبادی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۶، ص۳۳۳–۳۳۹. | * قدرت‌الله عفتی ـ باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/333/ محمدعلی شاه‌آبادی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۶، ص۳۳۳–۳۳۹. | ||
{{استادان امام‌خمینی}} | {{استادان امام‌خمینی}} | ||
[[رده:استادان امام خمینی]] | |||
[[رده:شخصیت‌های حوزوی]] | |||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه]] | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۹: | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | [[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||