۱۴٬۳۲۱
ویرایش
امامخمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
←رهبری انقلاب و نظام اسلامی
| خط ۱٬۴۷۱: | خط ۱٬۴۷۱: | ||
==رهبری انقلاب و نظام اسلامی== | ==رهبری انقلاب و نظام اسلامی== | ||
رهبری یک نهضت، از مهم‌ترین عوامل توفیق یا ناکامی آن نهضت است. خاستگاه اصلی [[رهبری امامخمینی]]، که در جریان نهضت اسلامی به تدریج در شخص ایشان متبلور شد، جایگاه فقهی و مرجعیت دینی ایشان بود و در کنار آن عواملی چون معنویت، صداقت، شجاعت، خلوص و قاطعیت، ارائه طرحی کلی برای آینده و شیوه رهبری، مؤثر بوده است.{{ببینید|متن=ببینید|رهبری}} | رهبری یک نهضت، از مهم‌ترین عوامل توفیق یا ناکامی آن نهضت است. خاستگاه اصلی [[رهبری امامخمینی]]، که در جریان نهضت اسلامی به تدریج در شخص ایشان متبلور شد، جایگاه فقهی و مرجعیت دینی ایشان بود و در کنار آن عواملی چون معنویت، صداقت، شجاعت، خلوص و قاطعیت، ارائه طرحی کلی برای آینده و شیوه رهبری، مؤثر بوده است.{{ببینید|متن=ببینید|رهبری}} | ||
رهبری امامخمینی در طول دوره ۱۵ساله مبارزات و دوره ده‌ساله نظام جمهوری اسلامی برخاسته از اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایشان است که ریشه در متن اسلام دارد و می‌تواند الگوی مناسبی برای رهبران سیاسی باشد: | رهبری امامخمینی در طول دوره ۱۵ساله مبارزات و دوره ده‌ساله [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] برخاسته از اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایشان است که ریشه در متن [[اسلام مستضعفین|اسلام]] دارد و می‌تواند الگوی مناسبی برای رهبران سیاسی باشد: | ||
===ارزش‌گرایی=== | ===ارزش‌گرایی=== | ||
امامخمینی [[اسلام]] را مبدا ارزش‌هایی مانند [[عدالت]]، [[آزادی]] و رشد فردی و اجتماعی و سیاسی می‌داند. به اعتقاد ایشان قرآن و قوانین اسلام قادر است در ابعاد روحی، اجتماعی، شخصی و سیاسی انسان تحول ایجاد کند؛ هم‌چنان‌که چگونگی رابطه با خداوند را به انسان می‌آموزد و درباره روابط انسان‌ها با یکدیگر و با سایر جوامع، احکام خاصی دارد.{{ببینید|متن=ببینید|اسلام}} در نگاه امامخمینی پیاده‌سازی آموزه‌های اسلام در جامعه، بر هر مسلمانی واجب است و این امر تنها با تشکیل حکومت اسلامی به صورت کامل محقق می‌شود. از این‌رو، ایشان برای شکل‌گیری چنین حکومتی تلاش کرد.{{ببینید|متن=ببینید|حکومت اسلامی}} | امامخمینی [[اسلام]] را مبدا ارزش‌هایی مانند [[عدالت اجتماعی|عدالت]]، [[آزادی]] و رشد فردی و اجتماعی و سیاسی می‌داند. به اعتقاد ایشان قرآن و قوانین اسلام قادر است در ابعاد روحی، اجتماعی، شخصی و سیاسی انسان تحول ایجاد کند؛ هم‌چنان‌که چگونگی رابطه با خداوند را به انسان می‌آموزد و درباره روابط انسان‌ها با یکدیگر و با سایر جوامع، احکام خاصی دارد.{{ببینید|متن=ببینید|اسلام}} در نگاه امامخمینی پیاده‌سازی آموزه‌های اسلام در جامعه، بر هر مسلمانی واجب است و این امر تنها با تشکیل حکومت اسلامی به صورت کامل محقق می‌شود. از این‌رو، ایشان برای شکل‌گیری چنین حکومتی تلاش کرد.{{ببینید|متن=ببینید|حکومت اسلامی}} | ||
در رهبری امامخمینی معنویت ارزش بالایی دارد. ایشان تجزیه و تحلیل مسائل را تنها با دیدگاه مادی نادرست می‌شمرد و معتقد بود سقوط رژیم پهلوی، وحدت و همدلی مردم و اداره نظام جمهوری اسلامی و جنگ تحمیلی بدون عامل معنوی و الهی شدنی نبود. | در رهبری امامخمینی معنویت ارزش بالایی دارد. ایشان تجزیه و تحلیل مسائل را تنها با دیدگاه مادی نادرست می‌شمرد و معتقد بود سقوط رژیم پهلوی، وحدت و همدلی مردم و اداره نظام جمهوری اسلامی و جنگ تحمیلی بدون عامل معنوی و الهی شدنی نبود. | ||
مدیریت اخلاقی جامعه از دیگر راهبردهای رهبری امامخمینی با محوریت ارزش‌ها بود و به همین دلیل وجود ویژگی‌های اخلاقی چون [[تقوا]]، تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی و درستکاری در کارگزاران حکومت را لازم می‌شمرد و قبول مسئولیت از جانب مسئولان نظام را نه از سر مقام‌پرستی بلکه ادای وظیفه می‌دانست{{ببینید|متن=ببینید|مسئولان و کارگزاران}}؛ چنان‌که خود در طول رهبری نیز بدان پایبند ماند و در انتخاب مدیران و کارگزاران نظام، نصاب تعهد و شایستگی را رعایت کرد.{{ببینید|متن=ببینید|منصوبان امامخمینی}} | مدیریت اخلاقی جامعه از دیگر راهبردهای رهبری امامخمینی با محوریت ارزش‌ها بود و به همین دلیل وجود ویژگی‌های اخلاقی چون [[تقوا]]، تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی و درستکاری در کارگزاران حکومت را لازم می‌شمرد و قبول مسئولیت از جانب مسئولان نظام را نه از سر مقام‌پرستی بلکه ادای وظیفه می‌دانست{{ببینید|متن=ببینید|مسئولان و کارگزاران}}؛ چنان‌که خود در طول رهبری نیز بدان پایبند ماند و در انتخاب مدیران و کارگزاران نظام، نصاب تعهد و شایستگی را رعایت کرد.{{ببینید|متن=ببینید|منصوبان امامخمینی}} | ||
در راهبرد ارزش‌گرایانه امامخمینی ارزش‌هایی چون [[توحید]]، [[اخلاص]]، [[ | در راهبرد ارزش‌گرایانه امامخمینی ارزش‌هایی چون [[توحید]]، [[اخلاص]]، [[تفکر]] و تدبر در قرآن، احیای شعائر دینی، قانون‌گرایی، [[آزادی]]، [[استقلال]]، عدالت‌طلبی، ظلم‌ستیزی، [[وحدت]]، خدمت به مستضعفان، خدمت در نهادهای انقلابی برای خدمت به مردم، ساده‌زیستی مسئولان، [[جهاد]] و [[شهادت|شهادت در راه خدا]] از مصادیق پرکاربرد هستند.{{ببینید|متن=ببینید|ارزش‌ها |شعائر}} | ||
===مردم‌گرایی=== | ===مردم‌گرایی=== | ||
امامخمینی با شناخت کافی از مردم ایران و با تکیه بر [[اخلاق اسلامی]]، تعامل خیرخواهانه با مردم را یک اصل مهم در روابط اجتماعی می‌شمرد{{ببینید|متن=ببینید|وحدت}}؛ از این رو افزون بر مردم‌گرایی خود در هر دو دوره «مبارزه» و «رهبری نظام»، از مدیران جامعه اسلامی نیز می‌خواست متوجه نقش مردم در پایداری حکومت باشند.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} برخی از محورهای مهم در مردم‌گرایی امامخمینی، عبارت‌اند از: | امامخمینی با شناخت کافی از مردم ایران و با تکیه بر [[اخلاق اسلامی]]، تعامل خیرخواهانه با مردم را یک اصل مهم در روابط اجتماعی می‌شمرد{{ببینید|متن=ببینید|وحدت}}؛ از این رو افزون بر مردم‌گرایی خود در هر دو دوره «مبارزه» و «رهبری نظام»، از مدیران جامعه اسلامی نیز می‌خواست متوجه نقش مردم در پایداری حکومت باشند.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} برخی از محورهای مهم در مردم‌گرایی امامخمینی، عبارت‌اند از: | ||
====پذیرش جمهوریت نظام==== | ====پذیرش جمهوریت نظام==== | ||
امامخمینی با ترجیح ساختار سیاسی «جمهوریت» برای حکومت، {{ببینید|متن=ببینید|جمهوری اسلامی}} ویژگی‌های این نظام سیاسی را پذیرش مسئولیت از طریق آرای مردم؛ عمل‌نکردن برخلاف میل مردم و حفظ مردم می‌دانست. ایشان در جایگاه رهبری نظام جمهوری اسلامی، بر این باور بود که حکومت بدون مجوز شرعی مصداق حکومت طاغوت و باطل است و اگر چه مشروعیت حکومت به تایید و تجویز شرع مقدس با [[ولایت فقیه]] است، اما تولّی امور، به خواست و رای اکثریت مسلمانان بستگی دارد.{{ببینید|متن=ببینید|مشروعیت}} | امامخمینی با ترجیح ساختار سیاسی «جمهوریت» برای حکومت، {{ببینید|متن=ببینید|جمهوری اسلامی}} ویژگی‌های این نظام سیاسی را پذیرش مسئولیت از طریق آرای مردم؛ عمل‌نکردن برخلاف میل مردم و حفظ مردم می‌دانست. ایشان در جایگاه رهبری نظام جمهوری اسلامی، بر این باور بود که حکومت بدون مجوز شرعی مصداق حکومت طاغوت و باطل است و اگر چه مشروعیت حکومت به تایید و تجویز شرع مقدس با [[ولایت فقیه]] است، اما تولّی امور، به خواست و رای اکثریت مسلمانان بستگی دارد.{{ببینید|متن=ببینید|مشروعیت}} | ||
اقبال مردم به رهبری امامخمینی نیز از نمونه‌های مثال‌زدنی تاریخ انقلاب‌ها و حکومت‌های دنیاست که در استقبال بی‌نظیر از ایشان در | اقبال مردم به رهبری امامخمینی نیز از نمونه‌های مثال‌زدنی تاریخ انقلاب‌ها و حکومت‌های دنیاست که در استقبال بی‌نظیر از ایشان در بهمن ۱۳۵۷ هنگام بازگشت به وطن{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امامخمینی}} و بدرقه بیاد‌ماندنی خرداد ۱۳۶۸ آشکار است.{{ببینید|متن=ببینید|ارتحال امامخمینی}} | ||
====تاکید بر حقوق مردم==== | ====تاکید بر حقوق مردم==== | ||
امامخمینی در توجه ویژه به حقوق ملت، افزون بر واسپاری حق تعیین سرنوشت به مردم با تاسیس نظام جمهوری اسلامی، در تمام مدت رهبری خود، بر جریان حقوق مردم نظارت داشت. | امامخمینی در توجه ویژه به حقوق ملت، افزون بر واسپاری حق تعیین سرنوشت به مردم با تاسیس نظام جمهوری اسلامی، در تمام مدت رهبری خود، بر جریان حقوق مردم نظارت داشت. | ||
| خط ۱٬۴۹۷: | خط ۱٬۴۹۷: | ||
* ممنوعیت ورود به ملک خصوصی افراد، بدون اذن صاحب آنها و ممنوعیت جلب، تعقیب، مراقبت، اهانت و کارهای غیر انسانی و غیر اسلامی درباره دیگری به نام کشف جرم؛ | * ممنوعیت ورود به ملک خصوصی افراد، بدون اذن صاحب آنها و ممنوعیت جلب، تعقیب، مراقبت، اهانت و کارهای غیر انسانی و غیر اسلامی درباره دیگری به نام کشف جرم؛ | ||
* اختصاص ممنوعیت ورود به غیر مواردی که در رابطه با توطئهها و گروه‌های مخالف اسلام و نظام جمهوری اسلامی باشد؛ زیرا آنان محارب خدا و [[پیامبر(ص)]] هستند و در هر نقطه که باشند، باید با قاطعیت و تحت ضوابط شرعی با آنها برخورد شود؛ | * اختصاص ممنوعیت ورود به غیر مواردی که در رابطه با توطئهها و گروه‌های مخالف اسلام و نظام جمهوری اسلامی باشد؛ زیرا آنان محارب خدا و [[پیامبر(ص)]] هستند و در هر نقطه که باشند، باید با قاطعیت و تحت ضوابط شرعی با آنها برخورد شود؛ | ||
* وظیفه رئیس دیوان عالی کشور و نخست‌وزیر در جلوگیری سریع و قاطع از تخلفات از این فرمان و انتخاب هیئت‌های مورد اعتماد در سراسر کشور، برای رسیدگی به شکایت‌ها. امامخمینی پس از صدور این فرمان، با تشکیل ستاد پیگیری متشکل از مسئولان عالی قضایی و اجرایی، تا زمان [[رحلت]] خود بر فرآیند اجرایی آن نظارت داشت.{{ببینید|متن=ببینید|فرمان هشت‌ماده‌ای}} | * وظیفه رئیس دیوان عالی کشور و نخست‌وزیر در جلوگیری سریع و قاطع از تخلفات از این فرمان و انتخاب هیئت‌های مورد اعتماد در سراسر کشور، برای رسیدگی به شکایت‌ها. امامخمینی پس از صدور این فرمان، با تشکیل ستاد پیگیری متشکل از مسئولان عالی قضایی و اجرایی، تا زمان [[ارتحال امامخمینی|رحلت]] خود بر فرآیند اجرایی آن نظارت داشت.{{ببینید|متن=ببینید|فرمان هشت‌ماده‌ای}} | ||
====همراهی با فعالیت احزاب و تشکل‌ها==== | ====همراهی با فعالیت احزاب و تشکل‌ها==== | ||
امامخمینی با تقسیم‌بندی حزب به دو نوع الهی و غیر الهی، تشکل و تحزب را در عرصه جامعه سیاسی می‌پذیرفت؛ اما در عین حال، ملاک خوب یا بدبودن حزب را ایده و هدف آن حزب قرار می‌داد. در اندیشه سیاسی ایشان محور اسلام است و تنها در این فضاست که موضوع تشکل و تحزب نیز قابل بررسی است؛ چنان‌که ایشان پیش از پیروزی انقلاب، پیوند عمیقی با انجمن‌هایی اسلامی دانشجویان و برخی دیگر از گروه‌های با مشی اسلامی داشت و در عین حال مخالف تشکل‌های غیر دینی و رهبری سیاسی آنان در جامعه دینی بود. از این‌رو، فراز و فرود دیدگاه امامخمینی در باره احزاب نیز بر اساس رفتار آنان، نسبت به موازین دینی قابل تحلیل است.{{ببینید|متن=ببینید|حزب و تشکل}} پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امامخمینی به دلیل وابستگی نوع احزاب سیاسی یا فرمایشی‌بودن و آزادنبودن، به طور کلی با فعالیت احزاب سیاسی موجود و تحزب مخالفت می‌کرد و فعالیت آنها را فتنه‌انگیز می‌دانست{{ببینید|متن=ببینید|حزب رستاخیز ملت ایران}}؛ اما در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، بر فعالیت احزاب مردمی صحه گذاشت و فعالیت آنها، حتی احزاب غیر مسلمان را مشروط به مضرنبودن برای مصالح عمومی، آزاد اعلام کرد.{{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی |حزب توده}} | امامخمینی با تقسیم‌بندی حزب به دو نوع الهی و غیر الهی، تشکل و تحزب را در عرصه جامعه سیاسی می‌پذیرفت؛ اما در عین حال، ملاک خوب یا بدبودن حزب را ایده و هدف آن حزب قرار می‌داد. در اندیشه سیاسی ایشان محور اسلام است و تنها در این فضاست که موضوع تشکل و تحزب نیز قابل بررسی است؛ چنان‌که ایشان پیش از پیروزی انقلاب، پیوند عمیقی با انجمن‌هایی اسلامی دانشجویان و برخی دیگر از گروه‌های با مشی اسلامی داشت و در عین حال مخالف تشکل‌های غیر دینی و رهبری سیاسی آنان در جامعه دینی بود. از این‌رو، فراز و فرود دیدگاه امامخمینی در باره احزاب نیز بر اساس رفتار آنان، نسبت به موازین دینی قابل تحلیل است.{{ببینید|متن=ببینید|حزب و تشکل}} پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امامخمینی به دلیل وابستگی نوع احزاب سیاسی یا فرمایشی‌بودن و آزادنبودن، به طور کلی با فعالیت احزاب سیاسی موجود و تحزب مخالفت می‌کرد و فعالیت آنها را فتنه‌انگیز می‌دانست{{ببینید|متن=ببینید|حزب رستاخیز ملت ایران}}؛ اما در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، بر فعالیت احزاب مردمی صحه گذاشت و فعالیت آنها، حتی احزاب غیر مسلمان را مشروط به مضرنبودن برای مصالح عمومی، آزاد اعلام کرد.{{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی |حزب توده}} | ||
در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷، فعالیت گسترده احزاب و نیز اقدام مسلحانه سازمان مجاهدین خلق و دیگران، امامخمینی را بر آن داشت که با فعالیت احزاب معاند نظام مخالفت کند.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین خلق ایران |حزب توده ایران | در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷، فعالیت گسترده احزاب و نیز اقدام مسلحانه سازمان مجاهدین خلق و دیگران، امامخمینی را بر آن داشت که با فعالیت احزاب معاند نظام مخالفت کند.{{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین خلق ایران |حزب توده ایران|حزب جمهوری خلق مسلمان}} در این دوره به مرور فعالیت احزاب در ایران محدود شد. با پایان‌یافتن [[جنگ تحمیلی]] و تثبیت نظام اسلامی، زمینه فعالیت احزاب آماده شد؛ چنان‌که امامخمینی نیز با تشکیل [[مجمع روحانیون مبارز تهران]] موافقت کرد.{{ببینید|متن=ببینید|جامعه روحانیت مبارز تهران |مجمع روحانیون مبارز تهران |حزب و تشکل}} | ||
===اهتمام به سازندگی و رفاه=== | ===اهتمام به سازندگی و رفاه=== | ||
امامخمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نیز پایان جنگ تحمیلی، سازندگی را در ابعاد مختلف پیگیری کرد که سازندگی علمی، کشاورزی، صنعتی و نظام بانکی ازجمله ابعاد آن به شمار می‌رود: {{ببینید|متن=ببینید|سازندگی}} | امامخمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نیز پایان جنگ تحمیلی، سازندگی را در ابعاد مختلف پیگیری کرد که سازندگی علمی، کشاورزی، صنعتی و نظام بانکی ازجمله ابعاد آن به شمار می‌رود: {{ببینید|متن=ببینید|سازندگی}} | ||
* تاکید بر راه‌افتادن حرکت اقتصادی کشور: امامخمینی در آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، از مردم خواست تا با تلاش بیشتر، چرخ‌های اقتصادی کشور را به حرکت درآورند و با راه‌اندازی صنایع و تولیدات کشاورزی، مانع وابستگیِ اقتصادی کشور شوند.{{ببینید|متن=ببینید|تولید و صنعت}} برای این منظور، تاسیس جهاد سازندگی در ۲۶ | * تاکید بر راه‌افتادن حرکت اقتصادی کشور: امامخمینی در آغازین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، از مردم خواست تا با تلاش بیشتر، چرخ‌های اقتصادی کشور را به حرکت درآورند و با راه‌اندازی صنایع و تولیدات کشاورزی، مانع وابستگیِ اقتصادی کشور شوند.{{ببینید|متن=ببینید|تولید و صنعت}} برای این منظور، تاسیس جهاد سازندگی در ۲۶ خرداد ۱۳۵۸ نقش مهمی ایفا کرد.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد سازندگی |کشاورزی}} از نظر ایشان شرط اول [[خودکفایی]]، [[خودباوری]] و اعتماد به توان نیروی انسانی داخلی است.{{ببینید|متن=ببینید|خودباوری}} | ||
* تاکید بر گسترش [[رفاه عمومی]]: امامخمینی یکی از اهداف جمهوری اسلامی را ایجاد رفاه برای همه اقشار جامعه می‌دانست. ایشان در مدت رهبری خود افزون بر بسیج ارکان نظام برای تحقق محرومیت‌زدایی، نهادهایی را برای سرعت‌بخشی به این هدف ایجاد کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سازندگی}} | * تاکید بر گسترش [[رفاه|رفاه عمومی]]: امامخمینی یکی از اهداف جمهوری اسلامی را ایجاد رفاه برای همه اقشار جامعه می‌دانست. ایشان در مدت رهبری خود افزون بر بسیج ارکان نظام برای تحقق محرومیت‌زدایی، نهادهایی را برای سرعت‌بخشی به این هدف ایجاد کرد.{{ببینید|متن=ببینید|سازندگی}} | ||
===حل معضلات نظام و نظریه‌های ابتکاری=== | ===حل معضلات نظام و نظریه‌های ابتکاری=== | ||
کم‌تجربگی بسیاری از کارگزاران و مسئولان، همراه با کاستی‌های قوانین موجود از یک سو و کارشکنی‌های مخالفان و دشمنان داخلی و خارجی از سوی دیگر، نظام اسلامی را طی ده سال رهبری امامخمینی با معضلاتی روبه‌رو کرد که ایشان با تکیه بر تدبیر خود و همراهی مسئولان و مردم، آنها را از میان برداشت یا از پیامدهای منفی آنها کاست: | کم‌تجربگی بسیاری از کارگزاران و مسئولان، همراه با کاستی‌های قوانین موجود از یک سو و کارشکنی‌های مخالفان و دشمنان داخلی و خارجی از سوی دیگر، نظام اسلامی را طی ده سال رهبری امامخمینی با معضلاتی روبه‌رو کرد که ایشان با تکیه بر تدبیر خود و همراهی مسئولان و مردم، آنها را از میان برداشت یا از پیامدهای منفی آنها کاست: | ||
| خط ۱٬۵۱۳: | خط ۱٬۵۱۳: | ||
====برپایی مجمع تشخیص مصلحت نظام==== | ====برپایی مجمع تشخیص مصلحت نظام==== | ||
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باید همه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی باشد و تشخیص این امر بر عهده [[شورای نگهبان]] مرکب از شش فقیه و شش حقوقدان است که در قانون اساسی آمده است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای نگهبان}} برابر قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، مجلس راهی جز پیروی از نظر شورای نگهبان نداشت؛ در حالی‌که گاه کشور نیازمند قوانینی بود که با توجه به [[احکام ثانویه]] یا [[احکام حکومتی]] تصویب می‌شد و این مایه اختلاف و گاه رودررویی این دو نهاد بود. | بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باید همه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی باشد و تشخیص این امر بر عهده [[شورای نگهبان]] مرکب از شش فقیه و شش حقوقدان است که در قانون اساسی آمده است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای نگهبان}} برابر قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، مجلس راهی جز پیروی از نظر شورای نگهبان نداشت؛ در حالی‌که گاه کشور نیازمند قوانینی بود که با توجه به [[احکام ثانویه]] یا [[احکام حکومتی]] تصویب می‌شد و این مایه اختلاف و گاه رودررویی این دو نهاد بود. | ||
امامخمینی در پاسخ به درخواست [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، رئیس مجلس، به صورت موقت به مجلس اجازه داد با رای اکثریت نمایندگان، قوانینی را که در حفظ نظام دخالت دارد و فعل یا ترک آن موجب اختلال نظام می‌شود تصویب کند. با ابراز نگرانی مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، با نظر امامخمینی، رای دوسوم نمایندگان به جای رای اکثریت ملاک قرار گرفت؛ اما مخالفت مجدد شورای نگهبان با بسیاری از الزامات مقرر در قانون کار، موجب شد مسئولان نظام در نامه‌ای به امامخمینی از ایشان درخواست کنند مرجعی برای بیان [[حکم حکومتی]]، در صورت حل‌نشدن اختلاف از نظر شرع مقدس یا قانون اساسی یا تشخیص مصلحت نظام تعیین کند. امامخمینی در پاسخ، دستور تشکیل [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، مرکب از فقهای شورای نگهبان و مسئولان بلندپایه اجرایی کشور را صادر کرد؛ نهادی که در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ در شمار نهادهای رسمی کشور قرار گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}} | امامخمینی در پاسخ به درخواست [[اکبر هاشمی رفسنجانی|اکبر هاشمی رفسنجانی]]، رئیس مجلس، به صورت موقت به مجلس اجازه داد با رای اکثریت نمایندگان، قوانینی را که در حفظ نظام دخالت دارد و فعل یا ترک آن موجب اختلال نظام می‌شود تصویب کند. با ابراز نگرانی مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، با نظر امامخمینی، رای دوسوم نمایندگان به جای رای اکثریت ملاک قرار گرفت؛ اما مخالفت مجدد شورای نگهبان با بسیاری از الزامات مقرر در قانون کار، موجب شد مسئولان نظام در نامه‌ای به امامخمینی از ایشان درخواست کنند مرجعی برای بیان [[حکم حکومتی]]، در صورت حل‌نشدن اختلاف از نظر شرع مقدس یا قانون اساسی یا تشخیص مصلحت نظام تعیین کند. امامخمینی در پاسخ، دستور تشکیل [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، مرکب از فقهای شورای نگهبان و مسئولان بلندپایه اجرایی کشور را صادر کرد؛ نهادی که در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ در شمار نهادهای رسمی کشور قرار گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}} | ||
امامخمینی همچنین در مواردی در اختلاف میان شورای نگهبان و | امامخمینی همچنین در مواردی در اختلاف میان شورای نگهبان و وزارت کشور در انتخابات نیز وارد شده و با تعیین هیئت حل اختلاف، به اختلاف پایان داده است؛ اختلافات پیش‌آمده در انتخابات سومین دوره مجلس یکی از این موارد است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای نگهبان}} | ||
====رفع ناهماهنگی در شورای عالی قضایی==== | ====رفع ناهماهنگی در شورای عالی قضایی==== | ||
در مواردی میان اعضای شورای عالی قضایی به عنوان بالاترین مرجع قوه قضاییه کشور نیز اختلافاتی بروز می‌کرد که امامخمینی با تقسیم کار میان اعضای شورا یا تعیین نمایندگان خاص، در مقام رفع اختلاف برآمد؛ اما مشکل ناهماهنگی در راس قوه قضاییه، با راهکارهای موقتی به سامان نمی‌رسید و مشکل، شورایی‌بودن مدیریت عالی این قوه بود؛ از این رو یکی از محورهای دستور امامخمینی به بازنگری قانون اساسی حل مشکل یادشده بود که عنوان رئیس قوه قضاییه جایگزین شورا گشت.{{ببینید|متن=ببینید|شورای بازنگری قانون اساسی}} | در مواردی میان اعضای شورای عالی قضایی به عنوان بالاترین مرجع قوه قضاییه کشور نیز اختلافاتی بروز می‌کرد که امامخمینی با تقسیم کار میان اعضای شورا یا تعیین نمایندگان خاص، در مقام رفع اختلاف برآمد؛ اما مشکل ناهماهنگی در راس قوه قضاییه، با راهکارهای موقتی به سامان نمی‌رسید و مشکل، شورایی‌بودن مدیریت عالی این قوه بود؛ از این رو یکی از محورهای دستور امامخمینی به بازنگری قانون اساسی حل مشکل یادشده بود که عنوان رئیس قوه قضاییه جایگزین شورا گشت.{{ببینید|متن=ببینید|شورای بازنگری قانون اساسی}} | ||
====حکم بازنگری قانون اساسی==== | ====حکم بازنگری قانون اساسی==== | ||
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸ باوجود نکات مثبت، به دلیل تصویب سریع، نبود تجربه و ناآزمودگی تدوین‌کنندگان در عرصه اجرا، در عمل کاستی‌هایی را نشان داد. مجموعه اشکالات پیش‌آمده، ضرورت بازنگری در قانون اساسی را آشکار کرد و شرایط آرام پس از جنگ، زمینه این بازنگری را فراهم ساخت. با توجه به اینکه راهکار بازنگری قانون اساسی در خود قانون پیش‌بینی نشده بود، امامخمینی، در جایگاه رهبری، فرمان بازنگری را صادر کرد و با تعیین موارد هشتگانه بازنگری، از شورایی متشکل از بیست تن از منتخبان خود و پنج تن از منتخبان مجلس شورای اسلامی خواست پس از بازنگری، آن را به رای مردم بگذارند. | قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸ باوجود نکات مثبت، به دلیل تصویب سریع، نبود تجربه و ناآزمودگی تدوین‌کنندگان در عرصه اجرا، در عمل کاستی‌هایی را نشان داد. مجموعه اشکالات پیش‌آمده، ضرورت بازنگری در قانون اساسی را آشکار کرد و شرایط آرام پس از جنگ، زمینه این بازنگری را فراهم ساخت. با توجه به اینکه راهکار بازنگری قانون اساسی در خود قانون پیش‌بینی نشده بود، امامخمینی، در جایگاه رهبری، فرمان بازنگری را صادر کرد و با تعیین موارد هشتگانه بازنگری، از شورایی متشکل از بیست تن از منتخبان خود و پنج تن از منتخبان مجلس شورای اسلامی خواست پس از بازنگری، آن را به رای مردم بگذارند. | ||
حوزه مسائل پیشنهادی امامخمینی برای بازنگری، [[رهبری]]، تمرکز در مدیریت قوه مجریه، تمرکز در مدیریت قوه قضاییه، تمرکز در مدیریت | حوزه مسائل پیشنهادی امامخمینی برای بازنگری، [[رهبری]]، تمرکز در مدیریت قوه مجریه، تمرکز در مدیریت قوه قضاییه، تمرکز در مدیریت صدا و سیما، تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشورت‌دادن به رهبری، به صورتی که در عرض قوای دیگر نباشد، پیش‌بینی راهکار بازنگری قانون اساسی و تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی بود و زمان لازم برای بازنگری حداکثر دو ماه تعیین گردید.{{ببینید|متن=ببینید|شورای بازنگری قانون اساسی}} | ||
====رفع مشکل قائم‌مقام رهبری==== | ====رفع مشکل قائم‌مقام رهبری==== | ||
دغدغه جانشین مناسب برای امامخمینی موجب شد [[مجلس خبرگان رهبری]]، با وجود مخالفت [[حسینعلی منتظری]] و بی‌رغبتی امامخمینی، در تاریخ ۱۸ | دغدغه جانشین مناسب برای امامخمینی موجب شد [[مجلس خبرگان رهبری]]، با وجود مخالفت [[حسینعلی منتظری]] و بی‌رغبتی امامخمینی، در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۶۴، منتظری را که از علمای مبارز و شاگردان برجسته امامخمینی بود{{ببینید|متن=ببینید|حسینعلی منتظری}} به [[قائم مقام رهبری|قائم‌مقامی]] رهبری برگزیند. منتظری در این مقام، افزون بر کسب جایگاه ارشادی، به تصدی برخی مسئولیت‌های حکومتی پرداخت و در این جایگاه به تدریج زاویه دیدگاه‌ها و رفتار وی با سیاست‌ها و عملکرد نظام آشکار شد و برخی مواضع او به‌ویژه در حمایت از مورد انتقاد و مخالفت امامخمینی قرار گرفت.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمهدی هاشمی}} | ||
امامخمینی، باوجود رهنمود‌های شفاهی [[سیدمهدی هاشمی]] و نوشتاری و تلاش برای اصلاح و حفظ او، چاره‌ای جز انتقاد صریح از عملکرد وی ندید و در نامه ۶ | امامخمینی، باوجود رهنمود‌های شفاهی [[سیدمهدی هاشمی]] و نوشتاری و تلاش برای اصلاح و حفظ او، چاره‌ای جز انتقاد صریح از عملکرد وی ندید و در نامه ۶ فروردین ۱۳۶۸ به وی، فقدان صلاحیت و مشروعیت او را برای جایگاه رهبری اعلام کرد. منتظری یک روز بعد در پاسخ نامه ایشان از قائم‌مقامی استعفا کرد. با پذیرش امامخمینی، مجلس خبرگان رهبری نیز در ادامه با پذیرش استعفای وی بر نظر و اقدام امامخمینی تاکید کرد.{{ببینید|متن=ببینید|قائم‌مقام رهبری |دستخط امامخمینی}} | ||
====ایجاد تعادل و همگرایی میان جریان‌ها==== | ====ایجاد تعادل و همگرایی میان جریان‌ها==== | ||
با منزوی‌شدن گروه‌های غیر انقلابی در کشور، به‌تدریج اختلافات درون‌گروهی نیروهای انقلاب در تشکل‌های مختلف، بروز کرد. اختلاف نظر در برداشت‌های فقهی و پس از آن اختلاف در قلمرو فعالیت‌های بخش خصوصی و دولتی در حوزه اقتصاد و تقدم هر یک از آنها شکاف درون جبهه انقلابی را بیشتر نمایان ساخت. با رهبری و هدایت امامخمینی، این اختلافات هیچ‌گاه به بحران برای نظام تبدیل نشد، اما در نهایت منجر به توقف فعالیت [[حزب جمهوری اسلامی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} فروپاشی نسبی [[سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی]]، {{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی}} اختلاف [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] با طلاب انقلابی و تذکرات امامخمینی، {{ببینید|متن=ببینید|جامعه مدرسین حوزه علمیه قم}} انشعاب در [[جامعه روحانیت مبارز تهران]]{{ببینید|متن=ببینید|جامعه روحانیت مبارز تهران}} و تشکیل [[مجمع روحانیون مبارز تهران]]{{ببینید|متن=ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}} گردید. امامخمینی اختلاف دو جریان انقلابی نظام را زیربنایی نمی‌دانست و همه آنان را مشترک در اصول، وفادار به اسلام و انقلاب، دلسوز برای کشور و مورد تایید خود می‌شمرد.{{ببینید|متن=ببینید|روحانیت}} | با منزوی‌شدن گروه‌های غیر انقلابی در کشور، به‌تدریج اختلافات درون‌گروهی نیروهای انقلاب در تشکل‌های مختلف، بروز کرد. اختلاف نظر در برداشت‌های فقهی و پس از آن اختلاف در قلمرو فعالیت‌های بخش خصوصی و دولتی در حوزه اقتصاد و تقدم هر یک از آنها شکاف درون جبهه انقلابی را بیشتر نمایان ساخت. با رهبری و هدایت امامخمینی، این اختلافات هیچ‌گاه به بحران برای نظام تبدیل نشد، اما در نهایت منجر به توقف فعالیت [[حزب جمهوری اسلامی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حزب جمهوری اسلامی}} فروپاشی نسبی [[سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی]]، {{ببینید|متن=ببینید|سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی}} اختلاف [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] با طلاب انقلابی و تذکرات امامخمینی، {{ببینید|متن=ببینید|جامعه مدرسین حوزه علمیه قم}} انشعاب در [[جامعه روحانیت مبارز تهران]]{{ببینید|متن=ببینید|جامعه روحانیت مبارز تهران}} و تشکیل [[مجمع روحانیون مبارز تهران]]{{ببینید|متن=ببینید|مجمع روحانیون مبارز تهران}} گردید. امامخمینی اختلاف دو جریان انقلابی نظام را زیربنایی نمی‌دانست و همه آنان را مشترک در اصول، وفادار به اسلام و انقلاب، دلسوز برای کشور و مورد تایید خود می‌شمرد.{{ببینید|متن=ببینید|روحانیت}} | ||
====طرح‌ها و ادبیات نو و تاثیرگذار==== | ====طرح‌ها و ادبیات نو و تاثیرگذار==== | ||
امامخمینی با طرح دیدگاه‌های نو در رهبری، توانست بر ادبیات دینی و سیاسی معاصر اثر آشکاری بگذارد. طرح و تقویت نظریه وحدت در سه سطح داخلی، میان مسلمانان جهان و محرومان و مستضعفان عالم، {{ببینید|متن=ببینید|وحدت |مستضعفان}} طرح جنگ فقر و غنی، {{ببینید|متن=ببینید|جنگ فقر و غنا}} سیاست نه شرقی و نه غربی، {{ببینید|متن=ببینید|سیاست خارجی}} صدور انقلاب، {{ببینید|متن=ببینید|صدور انقلاب}} اعلام [[روز جهانی قدس]]، {{ببینید|متن=ببینید|رژیم اشغالگر قدس}} تبیین [[حج ابراهیمی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حج ابراهیمی}} طرح [[اسلام ناب محمدی(ص)]] در برابر [[اسلام امریکایی]]، {{ببینید|متن=ببینید|اسلام ناب محمدی}} حکم اعدام [[سلمان رشدی]]{{ببینید|متن=ببینید|سلمان رشدی}} و دعوت رهبر ابرقدرت شرق به اسلام، {{ببینید|متن=ببینید|نامه به میخائیل گورباچف}} ازجمله این موارد تاثیرگذار در سطح داخلی و بین‌المللی بوده است.{{ببینید|متن=ببینید|ادبیات امامخمینی}} | امامخمینی با طرح دیدگاه‌های نو در رهبری، توانست بر ادبیات دینی و سیاسی معاصر اثر آشکاری بگذارد. طرح و تقویت نظریه وحدت در سه سطح داخلی، میان مسلمانان جهان و محرومان و مستضعفان عالم، {{ببینید|متن=ببینید|وحدت |مستضعفان}} طرح جنگ فقر و غنی، {{ببینید|متن=ببینید|جنگ فقر و غنا}} سیاست نه شرقی و نه غربی، {{ببینید|متن=ببینید|سیاست خارجی}} صدور انقلاب، {{ببینید|متن=ببینید|صدور انقلاب}} اعلام [[روز جهانی قدس]]، {{ببینید|متن=ببینید|رژیم اشغالگر قدس}} تبیین [[حج ابراهیمی]]، {{ببینید|متن=ببینید|حج ابراهیمی}} طرح [[اسلام ناب محمدی|اسلام ناب محمدی(ص)]] در برابر [[اسلام امریکایی]]، {{ببینید|متن=ببینید|اسلام ناب محمدی}} حکم اعدام [[سلمان رشدی]]{{ببینید|متن=ببینید|سلمان رشدی}} و دعوت رهبر ابرقدرت شرق به اسلام، {{ببینید|متن=ببینید|نامه به میخائیل گورباچف}} ازجمله این موارد تاثیرگذار در سطح داخلی و بین‌المللی بوده است.{{ببینید|متن=ببینید|ادبیات امامخمینی}} | ||
===ایستادگی در برابر استکبار جهانی=== | ===ایستادگی در برابر استکبار جهانی=== | ||
امامخمینی [[انقلاب اسلامی ایران]] را نهضت مستضعفان علیه مستکبران جهان می‌داند و سلامت و صلح جهانی را در گروی انقراض مستکبران می‌شمرد؛ چنان‌که معتقد است اگر در این زمینه سستی شود، مستکبران شرق و غرب، همه را از میان خواهند برد.{{ببینید|متن=ببینید|مستضعفان |استکبار}} | امامخمینی [[انقلاب اسلامی ایران]] را نهضت مستضعفان علیه مستکبران جهان می‌داند و سلامت و صلح جهانی را در گروی انقراض مستکبران می‌شمرد؛ چنان‌که معتقد است اگر در این زمینه سستی شود، مستکبران شرق و غرب، همه را از میان خواهند برد.{{ببینید|متن=ببینید|مستضعفان |استکبار}} | ||
| خط ۱٬۵۳۴: | خط ۱٬۵۳۴: | ||
در میان قدرت‌های سلطه‌گر، امریکا به صورت خاص، برای مهار انقلاب اسلامی، توطئه‌های گوناگونی طراحی و اجرا کرد که ازجمله می‌توان به پذیرش [[محمدرضا پهلوی]] در امریکا، {{ببینید|متن=ببینید|فرار شاه}} ایجاد و حمایت از درگیری‌های قومی و مذهبی، تشویق گروه‌های ضدانقلاب و تجزیه‌طلبان برای خرابکاری در مناطق مختلف مانند [[کردستان]]، {{ببینید|متن=ببینید|کردستان}} طرح کودتای نظامی{{ببینید|متن=ببینید|کودتای نوژه}} و تشویق [[عراق]] به تحمیل یک جنگ طولانی به [[ایران]]{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} اشاره کرد.{{ببینید|متن=ببینید|امریکا}} | در میان قدرت‌های سلطه‌گر، امریکا به صورت خاص، برای مهار انقلاب اسلامی، توطئه‌های گوناگونی طراحی و اجرا کرد که ازجمله می‌توان به پذیرش [[محمدرضا پهلوی]] در امریکا، {{ببینید|متن=ببینید|فرار شاه}} ایجاد و حمایت از درگیری‌های قومی و مذهبی، تشویق گروه‌های ضدانقلاب و تجزیه‌طلبان برای خرابکاری در مناطق مختلف مانند [[کردستان]]، {{ببینید|متن=ببینید|کردستان}} طرح کودتای نظامی{{ببینید|متن=ببینید|کودتای نوژه}} و تشویق [[عراق]] به تحمیل یک جنگ طولانی به [[ایران]]{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} اشاره کرد.{{ببینید|متن=ببینید|امریکا}} | ||
====تصرف سفارتخانه امریکا==== | ====تصرف سفارتخانه امریکا==== | ||
دخالت‌های امریکا در امور ایران ازجمله حضور محمدرضا پهلوی در امریکا و بازنگرداندن او از سوی دولت امریکا موجب تصرف سفارتخانه امریکا در ایران به دست «دانشجویان پیرو خط امام»{{ببینید|متن=ببینید|خط امام}} شد. این کار که گروگان گرفتن ۵۲ نفر از کارکنان سفارتخانه را در پی داشت، با واکنش شدید دولت امریکا و برخی کشورهای دیگر روبه‌رو شد. امامخمینی با حمایت از اقدام دانشجویان و طبیعی دانستن آن، امریکا را شیطان بزرگ و سفارتخانه امریکا را مرکز توطئه و جاسوسی خواند و علت هیاهوی امریکا را کوتاه‌شدن دست این دولت از ذخایر ایران دانست.{{ببینید|متن=ببینید|تسخیر لانه | دخالت‌های امریکا در امور ایران ازجمله حضور محمدرضا پهلوی در امریکا و بازنگرداندن او از سوی دولت امریکا موجب تصرف سفارتخانه امریکا در ایران به دست «دانشجویان پیرو خط امام»{{ببینید|متن=ببینید|خط امام}} شد. این کار که گروگان گرفتن ۵۲ نفر از کارکنان سفارتخانه را در پی داشت، با واکنش شدید دولت امریکا و برخی کشورهای دیگر روبه‌رو شد. امامخمینی با حمایت از اقدام دانشجویان و طبیعی دانستن آن، امریکا را شیطان بزرگ و سفارتخانه امریکا را مرکز توطئه و جاسوسی خواند و علت هیاهوی امریکا را کوتاه‌شدن دست این دولت از ذخایر ایران دانست.{{ببینید|متن=ببینید|تسخیر لانه جاسوسی امریکا}} | ||
دولت امریکا در واکنش، افزون بر بلوکه‌کردن دارایی ایران در امریکا، [[محاصره اقتصادی]]{{ببینید|متن=ببینید|محاصره اقتصادی}} و قطع رابطه سیاسی، به طراحی حمله نظامی برای آزادی گروگان‌ها روی آورد. حمله‌ای که در ۴ | دولت امریکا در واکنش، افزون بر بلوکه‌کردن دارایی ایران در امریکا، [[محاصره اقتصادی]]{{ببینید|متن=ببینید|محاصره اقتصادی}} و قطع رابطه سیاسی، به طراحی حمله نظامی برای آزادی گروگان‌ها روی آورد. حمله‌ای که در ۴ اردیبهشت ۱۳۵۹ در صحرای طبس به دلیل روبه‌رو شدن با طوفان ناگهانی شن و تلفات سنگین، شکست خورد. امامخمینی این عملیات خسارت‌بار را شکستی تحقیرآمیز برای امریکا دانست.{{ببینید|متن=ببینید|تجاوز نظامی آمریکا به طبس}} | ||
====ایستادگی در برابر شوروی==== | ====ایستادگی در برابر شوروی==== | ||
امامخمینی [[شوروی]] را نیز به دلیل اقدام علیه اسلام و مسلمانان، مفسد فی | امامخمینی [[شوروی]] را نیز به دلیل اقدام علیه اسلام و مسلمانان، [[مفسد فی الارض]]، بزرگ‌ترین بت زمان، ملحد و متجاوز نامیده است و درباره برخی از سیاست‌های شوروی، ازجمله حمایت از گروه‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی، حمایت از رژیم بعثی عراق در جنگ تحمیلی و ارسال سلاح به این کشور، اشغال کشور مسلمان [[افغانستان]] و به‌ویژه سیاست‌های دین‌زدایی دولت شوروی، اعتراض می‌کرد.{{ببینید|متن=ببینید|شوروی}} | ||
از سوی دیگر، امامخمینی بر اساس مبانی دینی با مرام کمونیستی حاکم بر شوروی سر سازگاری نداشت.{{ببینید|متن=ببینید|مارکسیسم}} ایشان در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، [[کمونیسم]] را طرحی شکست‌خورده در دنیا دانست و با آغاز اصلاحات در شوروی در پایان دهه هشتاد میلادی، در نامه‌ای به رهبر شوروی اعلام کرد که صدای شکستن استخوان‌های کمونیسم به گوش جهانیان رسیده است و پس از این باید کمونیسم را در موزه‌های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد.{{ببینید|متن=ببینید|نامه به میخائیل گورباچف}} ایشان با این حال در دیدارهای مختلف با نمایندگان این کشور، بر اصول بنیادین روابط ایران و شوروی، همچون حفظ آزادی، استقلال و تمامیت ارضی و احترام متقابل تاکید می‌کرد.{{ببینید|متن=ببینید|شوروی}} | از سوی دیگر، امامخمینی بر اساس مبانی دینی با مرام کمونیستی حاکم بر شوروی سر سازگاری نداشت.{{ببینید|متن=ببینید|مارکسیسم}} ایشان در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، [[کمونیسم]] را طرحی شکست‌خورده در دنیا دانست و با آغاز اصلاحات در شوروی در پایان دهه هشتاد میلادی، در نامه‌ای به رهبر شوروی اعلام کرد که صدای شکستن استخوان‌های کمونیسم به گوش جهانیان رسیده است و پس از این باید کمونیسم را در موزه‌های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد.{{ببینید|متن=ببینید|نامه به میخائیل گورباچف}} ایشان با این حال در دیدارهای مختلف با نمایندگان این کشور، بر اصول بنیادین روابط ایران و شوروی، همچون حفظ آزادی، استقلال و تمامیت ارضی و احترام متقابل تاکید می‌کرد.{{ببینید|متن=ببینید|شوروی}} | ||
====مبارزه با رژیم اشغالگر==== | ====مبارزه با رژیم اشغالگر==== | ||