سیدمحمدعلی علوی گرگانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سیدمحمدعلی علوی گرگانی'''، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.

او در ۲۹ خرداد ۱۳۱۸ در نجف اشرف زاده شد.<ref>مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱.</ref> پدرش سیدسجاد علوی منتسب به روستای النگ کردکوی.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۴۱۳.</ref> از شاگردان آیات شیخ عبدالکریم حائری یزدی در قم و آقا ضیاءالدین عراقی و سیدابوالحسن اصفهانی در حوزه علمیه نجف اشرف بود.<ref>حائری، الکوکب الدری فی حیاة المرجع العلوی، ص۹.</ref> که پس از سال‌ها تحصیل به تدریس در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و از مدرسان حوزه علمیه قم بود. او سپس به دستور آیت‌الله بروجردی به گرگان رفت و به تبلیغ دین در آن سامان پرداخت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۶، ص۴۱۳-۴۱۴.</ref> مادرش هم منتسب به خانواده زاهدی قم بود و دایی او میرزا ابوالفضل زاهدی از مدرسان و مجتهدان قم محسوب می‌شد.<ref>«سیری در سلوک امام و رهبر معظم انقلاب در گفت‌وشنود پاسدار اسلام با مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله علوی گرگانی»، ص۱۹.</ref>

سیدمحمد علوی در هفت‌سالگی همراه خانواده به ایران آمد و مقدمات را در گرگان نزد پدرش آموخت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۰۶.</ref> ازجمله کتاب‌های حاشیه، ادبیات (مغنی و مطول) و شرح منظومه را نزد پدرش خواند.<ref>«پرونده‌ای در بزرگداشت مرحوم آیت‌الله العظمی علوی گرگانی: برگی از دفتر زندگی»، ص۳؛ انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴.</ref> در سال ۱۳۳۳ به قم رفت و معالم را از شیخ حسین معماریان (محقق قمی) فراگرفت و تتمه مطول را هم نزد مصطفی اعتمادی خواند. شرح لمعه را هم نزد محمدتقی ستوده آموخت و آنگاه در دروس سطح آیات ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و آقایان میرزا محمد مجاهدی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی شرکت کرد. اسفار و همچنین تفسیر قرآن را هم پیش علامه سیدمحمدحسین طباطبایی فراگرفت.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴.</ref> آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت.<ref>مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱.</ref> و سه سال در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد.<ref>مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱؛ حائری، الکوکب الدری فی حیاة المرجع العلوی، ص۱۲.</ref> او سپس در درس خارج اصول امام‌خمینی که در مسجد سلماسی برگزار می‌شد، حضور یافت.<ref>«سیری در سلوک امام و رهبر معظم انقلاب در گفت‌وشنود پاسدار اسلام با مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله علوی گرگانی»، ص۱۹.</ref> و مدت هشت سال از درس ایشان بهره‌مند شد.<ref>«پرونده‌ای در بزرگداشت مرحوم آیت‌الله العظمی علوی گرگانی: برگی از دفتر زندگی»، ص۳؛ انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴؛ حائری، الکوکب الدری فی حیاة المرجع العلوی، ص۱۲.</ref> و آن درس را از بحث «مقدمه واجب تا آخر قطع و ظن».<ref>مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱-۲۲۳.</ref> و با عنوان مشکاه الاصول تقریر کرد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۶.</ref> هم‌زمان به مدت ۱۲ سال در درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمد محقق داماد، سیدمحمدرضا گلپایگانی، شیخ عباسعلی شاهرودی، شیخ محمدعلی اراکی و شیخ مرتضی حائری یزدی (۱۵ سال) شرکت می‌کرد. در تعطیلات تابستان برای استفاده از محضر علمای نجف اشرف به عراق می‌رفت و در حوزه علمیه آن شهر از درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، ابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحمود حسینی شاهرودی، میرزا باقر زنجانی.<ref>حائری، الکوکب الدری فی حیاة المرجع العلوی، ص۱۳؛ مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱-۲۲۳.</ref> و درس خارج فقه امام‌خمینی استفاده می‌کرد.<ref>«گفتگو با آیت‌الله‌العظمی علوی گرگانی»، ص۱۹.</ref> که این روند هفت سال تداوم داشت.<ref>مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۱-۲۲۳.</ref>

علوی گرگانی از سال ۱۳۳۴ ش تدریس در حوزه علمیه قم را آغاز کرد و ازجمله به تدریس ادبیات، معالم، قوانین، شرح لمعه و سطوح عالیه پرداخت و معروف‌ترین دروس او شرح لمعه و سطوح عالیه بود.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴.</ref> وی در سال ۱۳۵۲ از مدرسان درس فقه و اصول در قم بود.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۰۶.</ref> همچنین رابط علمای گرگان به‌ویژه پدرش سیدسجاد علوی با امام‌خمینی بود. او در انتقال برخی از اخبار داخل کشور به امام‌خمینی نقش داشت.<ref>«سیری در سلوک امام و رهبر معظم انقلاب در گفت‌وشنود پاسدار اسلام با مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله علوی گرگانی»، ص۱۹.</ref> همچنین سالیان دراز در ماه محرم و رمضان به گرگان می‌رفت و به اقامه نماز جماعت در مسجد جامع آن شهر می‌پرداخت.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴.</ref> وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در انتقال اخبار گرگان و دشت به امام‌خمینی فعال بود. وی مدتی عضو شورای تجدیدنظر در قانون اساسی، مستقر در قوه قضائیه بود و درباره تغییر برخی از مواد قانون مدنی ازجمله در بحث حدود و قصاص، مشاوره می‌داد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۲۰-۲۱.</ref> همچنین مدتی هم در دادگاه انقلاب اسلامی خدمت کرد.<ref>«گفتگو با آیت‌الله‌العظمی علوی گرگانی»، ص۲۰.</ref> سپس به تدریس در قم ادامه داد. هم‌زمان با تدریس، به تبلیغ دین هم اهتمام جدی داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مدت بیست سال متمادی در مسجد فاطمیه تهران به سخنرانی می‌پرداخت و در هیئت وحدت فاطمیه فعالیت می‌کرد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۴.</ref> تاسیس صندوق قرض‌الحسنه، از یادگارهای آن دوران است. او که از مدرسان درس خارج و فقه و اصول حوزه علمیه قم بود، در سال ۱۳۷۰ ش با انتشار رساله عملیه‌اش در شمار مراجع تقلید درآمد.  

تألیفات منتشرشده او عبارت است از: ۱. توضیح المسائل (به اردو هم ترجمه شده است). ۲. اجوبه المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات (در دو جلد). ۳. مناسک حج (آداب، اعمال و استفتائات حج). ۴. منهج الصالحین (رساله توضیح المسائل عربی). ۵. منهج الناسکین (مناسک حج عربی). ۶. نورالهدی (تعلیقه بر عروة الوثقی). ۷. المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج ۱. بخشی از کتاب الطهارة). ۸. تعلیقه بر تحریرالوسیله امام‌خمینی، در دو جلد. ۹. گلچینی از انوار اخلاقی (برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه). ۱۰. ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقی (ج ۱، شرح وصایای پیامبر اکرم به ابوذر غفاری). ۱۱. ره‌توشه پارسایان، انوار اخلاقی (ج ۲، شرح وصایای پیامبر اکرم به عبدالله ابن مسعود). ۱۲. روزه سپر مؤمن (شامل احکام، استفتائات و آداب روزه‌داری). ۱۳. احکام بانوان. ۱۴. احکام جوانان. ۱۵. احکام کسب‌وکار. ۱۶. آشنایی با اعتکاف. ۱۷. کلید سعادت (در احکام بانوان). ۱۸. توحید از دیدگاه علم. علاوه بر آن برخی از تقریرات او عبارت است از: تقریرات درس آیت‌الله بروجردی (طهارت، خمس و قضا)، تقریرات درس فقه آیت‌الله محقق داماد (دوره کامل صلات و حج)، تقریرات درس فقه آیت‌الله حائری یزدی (طهارت و صلات المسافر و خمس)، تقریرات درس فقه آیت‌الله اراکی (صلات الجمعه)، تقریرات درس اصول آیت‌الله محقق داماد (سراج الاصول از بحث اقل و اکثر تا پایان تعادل و تراجیح) و تقریرات درس آیت‌الله عباسعلی شاهرودی (طهارت)<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۶.</ref> آثار غیرچاپی او هم عبارت است از: ۱. المناظر الناضرة (ج ۲ تا ۱۰: شرح مفصّل ابواب طهارت، صلات و زکات شرایع الاسلام). ۲. لئالی الاصول (۱۰ جلد از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب) که سه جلد آن به چاپ رسیده است. ۳. زبدة اللئالی. ۴. القواعد الفقهیة (قاعده‌های: ضمان، لاضرر، تقیه، عدالت، میسور و اصالت الصحة). ۵. رساله در فروع علم اجمالی. ۶. رساله در تعادل و تراجیح. ۷. رساله در اجتهاد و تقلید. ۸. تقریرات درس فقه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (بحث: طهارت و قضا). ۹. تقریرات درس فقه آیت‌الله محقق داماد (کتاب صلات و حج). ۱۰. تقریرات درس فقه آیت‌الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی (کتاب طهارت). ۱۱. تقریرات درس فقه آیت‌الله اراکی (بحث صلات الجمعة). ۱۲. تقریرات درس فقه آیت‌الله حاج‌آقا مرتضی حائری (کتاب طهارت و خمس). ۱۳. تقریرات درس اصول آیت‌الله‌العظمی امام‌خمینی (از بحث مقدمة واجب تا آخر قطع و ظن). ۱۴. تقریرات درس اصول آیت‌الله محقق داماد (دوره کامل). ۱۵. تعلیقه بر وسیلة النجاة. ۱۶. تعلیقه بر منهاج الصالحین. ۱۷. کشف الغاشیة عن وجه الحاشیة (توضیح مشکلات حاشیه ملا عبدالله). ۱۸. نورالبیان فی تفسیر القرآن. ۱۹. طبقات الرجال. ۲۰. ره‌توشه پارسایان انوار اخلاقی (ج۲ شرح وصایای پیامبر اکرم به امیرالمؤمنین).<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۵-۳۰۶؛ مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۳.</ref> برخی از فعالیت‌های اجتماعی او عبارت است از: تعمیر بخشی از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و روستاهای اطراف، مسجد اعظم و درمانگاه آیت‌الله حاج سیدسجاد علوی در روستای النگ، حسینیه سیّدالشهداء در مهدی‌شهر سمنان، صندوق قرض‌الحسنه وحدت فاطمیه در خیابان هفده شهریور جنوبی (تهران).<ref>انصاری، «درگذشتگان: سیدمحمدعلی علوی گرگانی»، ص۳۰۵؛ «پرونده‌ای در بزرگداشت مرحوم آیت‌الله العظمی علوی گرگانی: برگی از دفتر زندگی»، ص۳؛ مقدم، آشنایی با همه مراجع تقلید، ص۲۲۳.</ref>

سیدمحمدعلی علوی گرگانی در ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ در قم از دنیا رفت و پیکرش در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.