محمدحسین ضیایی بیگدلی: تفاوت میان نسخهها
imported>Shams بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Shams بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''محمدحسین ضیایی بیگدلی'''، از شاگردان درس فلسفه امام خمینی. | '''محمدحسین ضیایی بیگدلی'''، از شاگردان درس فلسفه امام خمینی. | ||
محمدحسین ضیائی بیگدلی فرزند حاج ابوالحسن بیگدلی و از نوادگان لطفعلی بیگدلی متخلص به آذر، مؤلف آتشکده آذر، در سال | == زادگاه == | ||
او در سال | محمدحسین ضیائی بیگدلی فرزند حاج ابوالحسن بیگدلی و از نوادگان لطفعلی بیگدلی متخلص به آذر، مؤلف آتشکده آذر، در سال ۱۲۹۲ش در شهر قم دیده به جهان گشود. | ||
محمدحسین ضیایی پس از یک سال تحصیل در اصفهان راهی تهران شد و وارد دانشکده معقول و منقول گردید. او در آنجا در رشته معقول، به تحصیل پرداخت و از درس میرزا طاهر تنکابنی و میرزا مهدی آشتیانی بهره برد و در | |||
در | == تحصیل == | ||
ضیایی بیگدلی پس از فراغت از مسئولیت مدرسه عالی و بازنشستگی از خدمات دولتی در ۱۳۵۶ ش، به تألیف آثار علمی پرداخت؛ ازجمله: ۱- دیوان رهنوردان (مجموعه اشعار مذهبی). ۲- انگیزه قیام امام حسین (ع). ۳- اصول فقه. ۴- امامان بحق. ۵- مولی و غدیر خم. ۶- فاطمه و فدک. ۷- قرآن کریم و دلایل اعجاز آن. ۸- محمد مصطفی (ص). ۹- دوازدهمین امام یا صاحبالزمان (ع). ۱۰- روانشناسی تحلیلی از منظر اسلام. ۱۱- تنقیح الفلسفه العالیه (نقد فلسفه العالیه ملاصدرا). ۱۲- برانگیختگان. ۱۳- پرچمداران (علی بن ابیطالب؛ امام اول). ۱۴- امام حسن مجتبی (ع). ۱۵- معصومین در اسلام. ۱۶- سخنی با اهل کتاب و اهل سنت. دکتر ضیایی بیگدلی سرانجام در ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ در تهران از دنیا رفت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۳۱-۱۳۲). | او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش طی کرد. آنگاه وارد حوزه علمیه قم شد و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۵). ضیایی بیگدلی ادبیات (سیوطی و مغنی) را نزد شیخ ابوالقاسم نحوی و مطول را پیش شیخ محمدحسین علامه خواند. آنگاه در درس شرح لمعه میرزا ابوالفضل زاهدی (انصاری، ص۱۳۱) و آیتالله سید شهابالدین نجفی مرعشی شرکت کرد. رسایل را هم پیش آیتالله سید محمدرضا موسوی گلپایگانی خواند و از درس سطح مکاسب از درس آیتالله سید محمدتقی خوانساری بهره برد. کفایهالاصول را هم نزد آیتالله سید احمد موسوی خوانساری خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدتی در درس خارج فقه آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد. همزمان در درس خارج اصول آیتالله سید محمد حجت کوهکمری حضور مییافت (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۵-۶۰۱). وی در زندگینامه خودنوشتی که برای درج در تاریخ بیگدلی نگاشته است، به ذکر اسامی «برخی» از استادانش اشاره کرده و در آن نامی از امام خمینی نبرده است (همان، ۶۰۰)، ولی در پارهای از منابع از وی بهعنوان یکی از شاگردان امام خمینی نام بردهاند. ازجمله انصاریان خوانساری در یادنامه آیتالله سید محمدتقی خوانساری، از امام خمینی بهعنوان یکی از استادان او نام برده است (انصاریان خوانساری، ۴۰۷) و در گنجینه مطهر و ذیل شاگردان مرتضی مطهری (در معرفی ضیایی بیگدلی) نیز از امام خمینی بهعنوان یکی از استادان او نام برده شده است (انجمن علمی...). این دو منبع درباره حضور ضیایی بیگدلی در درس فلسفه یا سطح امام خمینی سکوت کردهاند و صرفاً بر حضور او در یکی از درسهای ایشان اشاره کردهاند، ولی انصاری قمی در معرفی ضیایی، او را از شاگردان درس اسفار امام خمینی دانسته است (انصاری قمی، ص۱۳۱). با استناد به این منابع میتوان گفت که او یکی از شاگردان درس فلسفه امام خمینی بوده است. ضیایی بیگدلی تا سال ۱۳۱۵ش در قم در حال تحصیل بود، بنابراین میتوان گفت که در فاصله سالهای ۱۳۱۰ش که وارد حوزه علمیه قم شد تا ۱۳۱۵ش در درس امام خمینی حاضر میشده است. | ||
منابع | او در سال ۱۳۱۵ش برای تحصیل فلسفه و حکمت رهسپار اصفهان شد و در آنجا در درس فلسفه شیخ محمد حکیم خراسانی و شیخ محمود مفید اصفهانی حضور یافت. همزمان در درس خارج فقه مرحوم شیخ محمدرضا ابوالمجد اصفهانی حاضر میشد و اولین اجازه اجتهاد خود را از ایشان دریافت کرد (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۷؛ قاسمی، ج۵، ص۲۷۸). این اجازه به تأیید آیتالله حائری یزدی نیز رسید و علاوه بر آن آیتالله سید ابوالحسن اصفهانی نیز آن اجازهنامه را تأیید کرد (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۷)، بنابراین میتوان گفت که از سه مرجع تقلید زمانه اجازه اجتهاد دریافت کرده بود. او علاوه بر اجازات اجتهادی فوق، از شیخ محمدرضا اصفهانی اجازهای در زمینه حدیث دریافت کرد (حسینی اشکوری، ص۴۲۳؛ مهدوی، ج۲، ص۳۰۹). | ||
محمدحسین ضیایی پس از یک سال تحصیل در اصفهان راهی تهران شد و وارد دانشکده معقول و منقول گردید. او در آنجا در رشته معقول، به تحصیل پرداخت و از درس میرزا طاهر تنکابنی و میرزا مهدی آشتیانی بهره برد و در ۱۳۱۸ش موفق به دریافت لیسانس شد (بیگدلی، ج۳، ص۶۰۱). | |||
== فعالیت سیاسی و اجتماعی == | |||
ضیایی در سال ۱۳۱۹ش از کسوت روحانیت خارج شد و به استخدام وزارت دارایی درآمد و در مناصبی چون دادیار دیوان محاکمات و رئیس اداره حقوقی آن وزارتخانه مشغول به خدمت شد (بیگدلی، ص۵۹۸). سپس معاونت بازرسی دارایی کل کشور را بر عهده گرفت (باقری بیدهندی، ۱۲۹-۱۳۰) و مدتی هم ناظر دولت در بانک مرکزی بود. او از ۱۳۳۵ش تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشکده الهیات دانشگاه تهران ادامه داد و پس از قریب چهار سال در سال ۱۳۴۲ از رساله دکتری خود با عنوان فلسفه الاعجاز به راهنمایی مرتضی مطهری دفاع کرد و موفق به اخذ درجه دکتری در رشته معقول (فلسفه اسلامی) شد. سپس به تدریس در دانشکده افسری، دانشکده الهیات دانشگاه تهران (درس منطق و فلسفه) و دانشکده حقوق دانشگاه تهران (فقه و اصول) پرداخت (بیگدلی، ص۵۹۸). | |||
در ۱۳۴۹ش وقتی برخی از وابستگان حکومت پهلوی درصدد تأسیس دانشگاهی در قم بودند، ضیایی بیگدلی برای جلوگیری از اقدام آنان، پیشقدم شد (انصاری، ۱۳۱) و امتیاز تأسیس مدرسه عالی امور قضایی و اداری را در قم دریافت کرد و آن مدرسه عالی را با سرمایه شخصی در زادگاهش بنیان نهاد. وی تا ۱۳۵۴ش مدیریت آن مجموعه را بر عهده داشت (بیگدلی، ج۳، ص۶۰۱-۶۰۲) و در طول پنج سال، ابتدا سطح پذیرش دانشجویان را از مقطع کاردانی به کارشناسی ارتقا داد و سپس با انعقاد دو قرارداد همکاری علمی ـ آموزشی با دانشکدههای حقوق و علوم اداری دانشگاه تهران، از استادان برجسته و بنام آن دانشگاه برای تدریس استفاده کرد و کیفیت آموزشی را در آن مدرسه عالی ارتقا بخشید. علاوه بر آن، تعداد دانشجویان را به حدود ۱۵۰۰ نفر افزایش داد. همچنین مکان مدرسه عالی را از ساختمان استیجاری در داخل شهر به خارج از شهر انتقال داد؛ او ساختمان جدید آن مدرسه را در زمینی موروثی به مساحت حدود سی هزار متر و در ساختمانی نزدیک به شش هزار متر مربع و با تجهیزات کامل و هزینه شخصی ساخت و پردیس قم دانشگاه تهران فعلی یادگار آن تلاشها است. در اواخر سال ۱۳۵۴ حکومت پهلوی تصمیم گرفت مؤسسات آموزش عالی خصوصی را بهنوعی دولتی کند و هر کدام را به دانشگاهی وابسته سازد؛ پیرو این سیاست، ضیایی بیگدلی را از ریاست آنجا برکنار و مدرسه عالی را به دانشگاه تهران واگذار کرد (انجمن علمی...). پس از آن این مدرسه رو به تعطیلی نهاد تا اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بار دیگر احیا شد. از دیگر اقدامات عامالمنفعه ضیایی بیگدلی میتوان به احداث مسجد دوازده معصوم در قم، مسجدی دیگر در محله خانهای قم و مسجد امام علینقی(ع) در آن شهر (بیگدلی، ج ۳، ۵۹۸)، چندین باب حسینیه و کتابخانه باقرالعلوم (ع) در روستای کرمجگان قم و نمازخانه سیدالشهدا در دبیرستان روستای کرمجگان آن شهر اشاره کرد (انصاری، ۱۳۱). | |||
== تالیفات == | |||
ضیایی بیگدلی پس از فراغت از مسئولیت مدرسه عالی و بازنشستگی از خدمات دولتی در ۱۳۵۶ ش، به تألیف آثار علمی پرداخت؛ ازجمله: ۱- دیوان رهنوردان (مجموعه اشعار مذهبی). ۲- انگیزه قیام امام حسین (ع). ۳- اصول فقه. ۴- امامان بحق. ۵- مولی و غدیر خم. ۶- فاطمه و فدک. ۷- قرآن کریم و دلایل اعجاز آن. ۸- محمد مصطفی (ص). ۹- دوازدهمین امام یا صاحبالزمان (ع). ۱۰- روانشناسی تحلیلی از منظر اسلام. ۱۱- تنقیح الفلسفه العالیه (نقد فلسفه العالیه ملاصدرا). ۱۲- برانگیختگان. ۱۳- پرچمداران (علی بن ابیطالب؛ امام اول). ۱۴- امام حسن مجتبی (ع). ۱۵- معصومین در اسلام. ۱۶- سخنی با اهل کتاب و اهل سنت. | |||
== درگذشت == | |||
دکتر ضیایی بیگدلی سرانجام در ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ در تهران از دنیا رفت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۳۱-۱۳۲). | |||
== منابع == | |||
انصاری، ناصرالدین (۱۳۸۹)، «درگذشتگان: دکتر ضیایی بیگدلی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۲۱، شماره ۱۲۳، تیر ـ مرداد؛ انصاریان خوانساری، محمدتقی (۱۳۹۵)، مرزبان ایمان و یقین آیتاللهالعظمی حاج سید محمدتقی خوانساری، قم، انصاریان؛ باقری بیدهندی، ناصر، رجال قم؛ بیگدلی، غلامحسین (۱۳۷۱)، تاریخ بیگدلی شاملو، تهران، مؤلف ـ آفرینش؛ حسینی اشکوری، احمد (۱۳۹۳)، المفصل فی تراجم الاعلام، ج ۲، قم، مجمع ذخایر اسلامی؛ انجمن علمی فرهنگی پایگاه استاد شهید مرتضی مطهری، گنجینه مطهر: شاگردان: مرحوم دکتر محمدحسین ضیایی بیگدلی (www.mortezamotahari.com)؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علماء اصفهان بالنجف، ج ۵، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه؛ مهدوی، مصلحالدین (۱۳۶۷)، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، قم، دارالهدایه. | |||
[[رده:پروژه شاگردان3]] | [[رده:پروژه شاگردان3]] | ||
نسخهٔ ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۵
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدحسین ضیایی بیگدلی |
| نسب | از نوادگان لطفعلی بیگدلی (آذر) |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۲ ش |
| زادگاه | قم |
| تاریخ وفات | ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ |
| محل دفن | قبرستان شیخان قم |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | پدر: حاج ابوالحسن بیگدلی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام خمینی، سید شهابالدین مرعشی نجفی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمدتقی خوانساری، عبدالکریم حائری یزدی، سید محمد حجت کوهکمری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم، حوزه علمیه اصفهان، دانشکده معقول و منقول تهران |
| اجازه روایت از | شیخ محمدرضا اصفهانی |
| اجازه اجتهاد از | شیخ محمدرضا اصفهانی، عبدالکریم حائری یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی |
| تألیفات | دیوان رهنوردان، انگیزه قیام امام حسین(ع)، اصول فقه، امامان بحق، قرآن کریم و دلایل اعجاز آن، تنقیح الفلسفه العالیه |
| سایر | بنیانگذار مدرسه عالی امور قضایی و اداری قم، احداث چندین مسجد و کتابخانه |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | فعالیتهای آموزشی و عمرانی |
محمدحسین ضیایی بیگدلی، از شاگردان درس فلسفه امام خمینی.
زادگاه
محمدحسین ضیائی بیگدلی فرزند حاج ابوالحسن بیگدلی و از نوادگان لطفعلی بیگدلی متخلص به آذر، مؤلف آتشکده آذر، در سال ۱۲۹۲ش در شهر قم دیده به جهان گشود.
تحصیل
او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش طی کرد. آنگاه وارد حوزه علمیه قم شد و به تحصیل دروس حوزوی پرداخت (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۵). ضیایی بیگدلی ادبیات (سیوطی و مغنی) را نزد شیخ ابوالقاسم نحوی و مطول را پیش شیخ محمدحسین علامه خواند. آنگاه در درس شرح لمعه میرزا ابوالفضل زاهدی (انصاری، ص۱۳۱) و آیتالله سید شهابالدین نجفی مرعشی شرکت کرد. رسایل را هم پیش آیتالله سید محمدرضا موسوی گلپایگانی خواند و از درس سطح مکاسب از درس آیتالله سید محمدتقی خوانساری بهره برد. کفایهالاصول را هم نزد آیتالله سید احمد موسوی خوانساری خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدتی در درس خارج فقه آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد. همزمان در درس خارج اصول آیتالله سید محمد حجت کوهکمری حضور مییافت (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۵-۶۰۱). وی در زندگینامه خودنوشتی که برای درج در تاریخ بیگدلی نگاشته است، به ذکر اسامی «برخی» از استادانش اشاره کرده و در آن نامی از امام خمینی نبرده است (همان، ۶۰۰)، ولی در پارهای از منابع از وی بهعنوان یکی از شاگردان امام خمینی نام بردهاند. ازجمله انصاریان خوانساری در یادنامه آیتالله سید محمدتقی خوانساری، از امام خمینی بهعنوان یکی از استادان او نام برده است (انصاریان خوانساری، ۴۰۷) و در گنجینه مطهر و ذیل شاگردان مرتضی مطهری (در معرفی ضیایی بیگدلی) نیز از امام خمینی بهعنوان یکی از استادان او نام برده شده است (انجمن علمی...). این دو منبع درباره حضور ضیایی بیگدلی در درس فلسفه یا سطح امام خمینی سکوت کردهاند و صرفاً بر حضور او در یکی از درسهای ایشان اشاره کردهاند، ولی انصاری قمی در معرفی ضیایی، او را از شاگردان درس اسفار امام خمینی دانسته است (انصاری قمی، ص۱۳۱). با استناد به این منابع میتوان گفت که او یکی از شاگردان درس فلسفه امام خمینی بوده است. ضیایی بیگدلی تا سال ۱۳۱۵ش در قم در حال تحصیل بود، بنابراین میتوان گفت که در فاصله سالهای ۱۳۱۰ش که وارد حوزه علمیه قم شد تا ۱۳۱۵ش در درس امام خمینی حاضر میشده است. او در سال ۱۳۱۵ش برای تحصیل فلسفه و حکمت رهسپار اصفهان شد و در آنجا در درس فلسفه شیخ محمد حکیم خراسانی و شیخ محمود مفید اصفهانی حضور یافت. همزمان در درس خارج فقه مرحوم شیخ محمدرضا ابوالمجد اصفهانی حاضر میشد و اولین اجازه اجتهاد خود را از ایشان دریافت کرد (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۷؛ قاسمی، ج۵، ص۲۷۸). این اجازه به تأیید آیتالله حائری یزدی نیز رسید و علاوه بر آن آیتالله سید ابوالحسن اصفهانی نیز آن اجازهنامه را تأیید کرد (بیگدلی، ج۳، ص۵۹۷)، بنابراین میتوان گفت که از سه مرجع تقلید زمانه اجازه اجتهاد دریافت کرده بود. او علاوه بر اجازات اجتهادی فوق، از شیخ محمدرضا اصفهانی اجازهای در زمینه حدیث دریافت کرد (حسینی اشکوری، ص۴۲۳؛ مهدوی، ج۲، ص۳۰۹).
محمدحسین ضیایی پس از یک سال تحصیل در اصفهان راهی تهران شد و وارد دانشکده معقول و منقول گردید. او در آنجا در رشته معقول، به تحصیل پرداخت و از درس میرزا طاهر تنکابنی و میرزا مهدی آشتیانی بهره برد و در ۱۳۱۸ش موفق به دریافت لیسانس شد (بیگدلی، ج۳، ص۶۰۱).
فعالیت سیاسی و اجتماعی
ضیایی در سال ۱۳۱۹ش از کسوت روحانیت خارج شد و به استخدام وزارت دارایی درآمد و در مناصبی چون دادیار دیوان محاکمات و رئیس اداره حقوقی آن وزارتخانه مشغول به خدمت شد (بیگدلی، ص۵۹۸). سپس معاونت بازرسی دارایی کل کشور را بر عهده گرفت (باقری بیدهندی، ۱۲۹-۱۳۰) و مدتی هم ناظر دولت در بانک مرکزی بود. او از ۱۳۳۵ش تحصیلات خود را در مقطع دکتری در دانشکده الهیات دانشگاه تهران ادامه داد و پس از قریب چهار سال در سال ۱۳۴۲ از رساله دکتری خود با عنوان فلسفه الاعجاز به راهنمایی مرتضی مطهری دفاع کرد و موفق به اخذ درجه دکتری در رشته معقول (فلسفه اسلامی) شد. سپس به تدریس در دانشکده افسری، دانشکده الهیات دانشگاه تهران (درس منطق و فلسفه) و دانشکده حقوق دانشگاه تهران (فقه و اصول) پرداخت (بیگدلی، ص۵۹۸).
در ۱۳۴۹ش وقتی برخی از وابستگان حکومت پهلوی درصدد تأسیس دانشگاهی در قم بودند، ضیایی بیگدلی برای جلوگیری از اقدام آنان، پیشقدم شد (انصاری، ۱۳۱) و امتیاز تأسیس مدرسه عالی امور قضایی و اداری را در قم دریافت کرد و آن مدرسه عالی را با سرمایه شخصی در زادگاهش بنیان نهاد. وی تا ۱۳۵۴ش مدیریت آن مجموعه را بر عهده داشت (بیگدلی، ج۳، ص۶۰۱-۶۰۲) و در طول پنج سال، ابتدا سطح پذیرش دانشجویان را از مقطع کاردانی به کارشناسی ارتقا داد و سپس با انعقاد دو قرارداد همکاری علمی ـ آموزشی با دانشکدههای حقوق و علوم اداری دانشگاه تهران، از استادان برجسته و بنام آن دانشگاه برای تدریس استفاده کرد و کیفیت آموزشی را در آن مدرسه عالی ارتقا بخشید. علاوه بر آن، تعداد دانشجویان را به حدود ۱۵۰۰ نفر افزایش داد. همچنین مکان مدرسه عالی را از ساختمان استیجاری در داخل شهر به خارج از شهر انتقال داد؛ او ساختمان جدید آن مدرسه را در زمینی موروثی به مساحت حدود سی هزار متر و در ساختمانی نزدیک به شش هزار متر مربع و با تجهیزات کامل و هزینه شخصی ساخت و پردیس قم دانشگاه تهران فعلی یادگار آن تلاشها است. در اواخر سال ۱۳۵۴ حکومت پهلوی تصمیم گرفت مؤسسات آموزش عالی خصوصی را بهنوعی دولتی کند و هر کدام را به دانشگاهی وابسته سازد؛ پیرو این سیاست، ضیایی بیگدلی را از ریاست آنجا برکنار و مدرسه عالی را به دانشگاه تهران واگذار کرد (انجمن علمی...). پس از آن این مدرسه رو به تعطیلی نهاد تا اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بار دیگر احیا شد. از دیگر اقدامات عامالمنفعه ضیایی بیگدلی میتوان به احداث مسجد دوازده معصوم در قم، مسجدی دیگر در محله خانهای قم و مسجد امام علینقی(ع) در آن شهر (بیگدلی، ج ۳، ۵۹۸)، چندین باب حسینیه و کتابخانه باقرالعلوم (ع) در روستای کرمجگان قم و نمازخانه سیدالشهدا در دبیرستان روستای کرمجگان آن شهر اشاره کرد (انصاری، ۱۳۱).
تالیفات
ضیایی بیگدلی پس از فراغت از مسئولیت مدرسه عالی و بازنشستگی از خدمات دولتی در ۱۳۵۶ ش، به تألیف آثار علمی پرداخت؛ ازجمله: ۱- دیوان رهنوردان (مجموعه اشعار مذهبی). ۲- انگیزه قیام امام حسین (ع). ۳- اصول فقه. ۴- امامان بحق. ۵- مولی و غدیر خم. ۶- فاطمه و فدک. ۷- قرآن کریم و دلایل اعجاز آن. ۸- محمد مصطفی (ص). ۹- دوازدهمین امام یا صاحبالزمان (ع). ۱۰- روانشناسی تحلیلی از منظر اسلام. ۱۱- تنقیح الفلسفه العالیه (نقد فلسفه العالیه ملاصدرا). ۱۲- برانگیختگان. ۱۳- پرچمداران (علی بن ابیطالب؛ امام اول). ۱۴- امام حسن مجتبی (ع). ۱۵- معصومین در اسلام. ۱۶- سخنی با اهل کتاب و اهل سنت.
درگذشت
دکتر ضیایی بیگدلی سرانجام در ۲۹ فروردین ۱۳۸۹ در تهران از دنیا رفت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۳۱-۱۳۲).
منابع
انصاری، ناصرالدین (۱۳۸۹)، «درگذشتگان: دکتر ضیایی بیگدلی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۲۱، شماره ۱۲۳، تیر ـ مرداد؛ انصاریان خوانساری، محمدتقی (۱۳۹۵)، مرزبان ایمان و یقین آیتاللهالعظمی حاج سید محمدتقی خوانساری، قم، انصاریان؛ باقری بیدهندی، ناصر، رجال قم؛ بیگدلی، غلامحسین (۱۳۷۱)، تاریخ بیگدلی شاملو، تهران، مؤلف ـ آفرینش؛ حسینی اشکوری، احمد (۱۳۹۳)، المفصل فی تراجم الاعلام، ج ۲، قم، مجمع ذخایر اسلامی؛ انجمن علمی فرهنگی پایگاه استاد شهید مرتضی مطهری، گنجینه مطهر: شاگردان: مرحوم دکتر محمدحسین ضیایی بیگدلی (www.mortezamotahari.com)؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علماء اصفهان بالنجف، ج ۵، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه؛ مهدوی، مصلحالدین (۱۳۶۷)، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، قم، دارالهدایه.