پرش به محتوا

سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
در اصل هشتم [[قانون اساسی]] جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر را وظیفه‌ای همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت قرار داده است. اصل دعوت به اسلام و آموزه‌های اسلامی با تعبیر صدور انقلاب رواج یافت. امام‌خمینی بر آن بود که صدور انقلاب، نه با شمشیر، بلکه باید با [[تبلیغ]] باشد، به‌ گونه‌ای که تبلیغات ضد اسلامی [[کمونیست‌ها]] و دیگران را خنثی کرده، فرهنگ انقلاب و اسلام ناب محمدی را در سراسر جهان گسترش دهد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲.</ref>؛ از این‌رو [[جمهوری اسلامی ایران]] اصل دعوت را در سیاست خارجی خود گنجاند و آن را زمینه‌ساز تحقق صدور انقلاب به عنوان یکی از رسالت‌های جهانی خود قرار داد <ref>مجرد، تاثیر انقلاب اسلامی بر سیاست بین‌الملل، ۹۹.</ref> {{ببینید|صدور انقلاب}}.
در اصل هشتم [[قانون اساسی]] جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر را وظیفه‌ای همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت قرار داده است. اصل دعوت به اسلام و آموزه‌های اسلامی با تعبیر صدور انقلاب رواج یافت. امام‌خمینی بر آن بود که صدور انقلاب، نه با شمشیر، بلکه باید با [[تبلیغ]] باشد، به‌ گونه‌ای که تبلیغات ضد اسلامی [[کمونیست‌ها]] و دیگران را خنثی کرده، فرهنگ انقلاب و اسلام ناب محمدی را در سراسر جهان گسترش دهد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۷۲.</ref>؛ از این‌رو [[جمهوری اسلامی ایران]] اصل دعوت را در سیاست خارجی خود گنجاند و آن را زمینه‌ساز تحقق صدور انقلاب به عنوان یکی از رسالت‌های جهانی خود قرار داد <ref>مجرد، تاثیر انقلاب اسلامی بر سیاست بین‌الملل، ۹۹.</ref> {{ببینید|صدور انقلاب}}.
===مبارزه با ظلم و حمایت از محرومان===
===مبارزه با ظلم و حمایت از محرومان===
جمهوری اسلامی ایران خود را ملزم و متعهد می‌داند که در هر نقطه‌ای از دنیا از حقوق مسلمانان دفاع کند و در حد توان، مانع تجاوز و تعدی به آنان شود <ref>صفوی همامی، کالبدشکافی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۱۲.</ref>. امام‌خمینی خواهان [[صلح]] برای تمام مردم دنیا اعم از مسلمان و غیر مسلمان بود و تن‌دادن به ظلم را [[حرام]] می‌شمرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۱۷.</ref> {{ببینید|ظلم}} و دفاع از [[کشور اسلامی]]، نوامیس و حقوق همه مسلمانان جهان را در صورتی که در تهدید دشمنان اسلام قرار گیرند، بر همه واجب می‌دانست <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۶۱.</ref>. جمهوری اسلامی به همراه [[مبارزه]] با استکبار و استعمار، خود را موظف به حمایت از مستضعفان جهان و جنبش‌های آزادیبخشی می‌داند که با مستکبران و استعمارگران مبارزه می‌کنند <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۳.</ref>. در اصل سوم قانون اساسی نیز به تنظیم سیاست خارجی بر اساس حمایت از مستضعفان و اصل ۱۵۴ بر حمایت از مبارزه حق‌طلبانه آنان اشاره شده است. امام‌خمینی خود و ملت ایران را پشتیبان مستضعفان همه نقاط دنیا می‌دانست <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۸ و ۲۰/۳۴۵.</ref> {{ببینید|مستضعفان؛ نهضت‌های اسلامی}} و با اشاره به وعده خداوند که پیروزی نهایی از آن مستضعفان است <ref>قصص، ۵.</ref>، آنان را به قیام علیه مستکبران، تمسک به [[اسلام]] و الگوبرداری از مبارزات مردم ایران دعوت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۹۲.</ref> {{ببینید|قیام؛ استکبار؛ استعمار و استثمار}}.
جمهوری اسلامی ایران خود را ملزم و متعهد می‌داند که در هر نقطه‌ای از دنیا از حقوق مسلمانان دفاع کند و در حد توان، مانع تجاوز و تعدی به آنان شود <ref>صفوی همامی، کالبدشکافی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۱۲.</ref>. امام‌خمینی خواهان [[صلح]] برای تمام مردم دنیا اعم از مسلمان و غیر مسلمان بود و تن‌دادن به ظلم را [[حرام]] می‌شمرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۱۱۷.</ref> {{ببینید|ظلم}} و دفاع از [[کشور اسلامی]]، نوامیس و حقوق همه مسلمانان جهان را در صورتی که در تهدید دشمنان اسلام قرار گیرند، بر همه واجب می‌دانست <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۶۱.</ref>. جمهوری اسلامی به همراه [[مبارزه]] با استکبار و استعمار، خود را موظف به حمایت از مستضعفان جهان و جنبش‌های آزادیبخشی می‌داند که با مستکبران و استعمارگران مبارزه می‌کنند <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۳.</ref>. در اصل سوم قانون اساسی نیز به تنظیم سیاست خارجی بر اساس حمایت از مستضعفان و اصل ۱۵۴ بر حمایت از مبارزه حق‌طلبانه آنان اشاره شده است. امام‌خمینی خود و ملت ایران را پشتیبان مستضعفان همه نقاط دنیا می‌دانست <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۸ و ۲۰/۳۴۵.</ref> {{ببینید|مستضعفان|نهضت‌های اسلامی}} و با اشاره به وعده خداوند که پیروزی نهایی از آن مستضعفان است <ref>قصص، ۵.</ref>، آنان را به قیام علیه مستکبران، تمسک به [[اسلام]] و الگوبرداری از مبارزات مردم ایران دعوت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۲۹۲.</ref> {{ببینید|قیام|استکبار|استعمار و استثمار}}.
===احترام متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز===
===احترام متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیز===
[[امام‌‌خمینی]] بر اساس عزتمندی مسلمانان و لزوم پرهیز از ظلم و تن‌دادن به آن، روابط خارجی کشور را نیز بر مبنای احترام متقابل ترسیم می‌کرد و مصالح ملت را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، معیار برقراری رابطه و انعقاد قرارداد با دیگر کشورها بر می‌شمرد و از روابط حسنه با کشورهایی که این معیار را رعایت کنند حمایت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۸ و ۳۷۹.</ref>. جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی و تعامل با دیگر کشورها، همواره رفتاری مسالمت‌آمیز و صلح‌جویانه داشته و نه تنها دست به توسعه‌طلبی و تجاوزگری نزده، بلکه همیشه آن را محکوم کرده و زشت دانسته است <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۴ ـ ۱۳۵.</ref>. در همین راستا امام‌خمینی ملاک رفتار در سیاست خارجی را حسن همجواری، حسن نیت و حسن رفتار با همه کشورها می‌دانست <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۳.</ref>. ایشان همچنین به روابط مسالمت‌آمیز با کشورهای منطقه و اسلامی اهمیت فراوان می‌داد و آنان را بر اساس احکام دین به حسن همجواری و [[برادری اسلامی]] دعوت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۲۳.</ref>.
[[امام‌‌خمینی]] بر اساس عزتمندی مسلمانان و لزوم پرهیز از ظلم و تن‌دادن به آن، روابط خارجی کشور را نیز بر مبنای احترام متقابل ترسیم می‌کرد و مصالح ملت را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، معیار برقراری رابطه و انعقاد قرارداد با دیگر کشورها بر می‌شمرد و از روابط حسنه با کشورهایی که این معیار را رعایت کنند حمایت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۴۸ و ۳۷۹.</ref>. جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی و تعامل با دیگر کشورها، همواره رفتاری مسالمت‌آمیز و صلح‌جویانه داشته و نه تنها دست به توسعه‌طلبی و تجاوزگری نزده، بلکه همیشه آن را محکوم کرده و زشت دانسته است <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۴ ـ ۱۳۵.</ref>. در همین راستا امام‌خمینی ملاک رفتار در سیاست خارجی را حسن همجواری، حسن نیت و حسن رفتار با همه کشورها می‌دانست <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۷۳.</ref>. ایشان همچنین به روابط مسالمت‌آمیز با کشورهای منطقه و اسلامی اهمیت فراوان می‌داد و آنان را بر اساس احکام دین به حسن همجواری و [[برادری اسلامی]] دعوت می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۲۳.</ref>.
خط ۳۱: خط ۳۱:
اصل نه شرقی نه غربی یکی از اصول بنیادی و مبانی رفتاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۳۵۴.</ref>. در مقطعِ جهان دوقطبی، امام‌خمینی معتقد بود نباید با هیچ‌یک از دو ابرقدرت امریکا و شوروی سازش کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۳۹ ـ ۳۴۰ و ۱۵/۳۳۹.</ref>. ایشان سیاست نه شرقی نه غربی را مایه دوام جمهوری اسلامی ایران می‌دانست و عدول از آن را [[خیانت]] به اسلام و مسلمانان و باعث زوال عزت، اعتبار، استقلال کشور و ملت می‌شمرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۵۵.</ref> و تأکید داشت که [[دولت اسلامی ایران]]، آزاد و مستقل خواهد بود و به سوی غرب و شرق گرایش و تعهد نخواهد داشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۸۸.</ref>. ایشان از مسئولان کشور می‌خواست در تمام زمینه‌های داخلی و خارجی، شعار نه شرقی نه غربی را حفظ و گروندگان به شرق و غرب را هدایت یا منزوی و استیضاح کنند؛ زیرا حضور چنین افرادی در عرصه مسئولیت‌های حساس، سبب تباهی کشور می‌شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۶۳ ـ ۳۶۴.</ref>.
اصل نه شرقی نه غربی یکی از اصول بنیادی و مبانی رفتاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است <ref>دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۳۵۴.</ref>. در مقطعِ جهان دوقطبی، امام‌خمینی معتقد بود نباید با هیچ‌یک از دو ابرقدرت امریکا و شوروی سازش کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۳۹ ـ ۳۴۰ و ۱۵/۳۳۹.</ref>. ایشان سیاست نه شرقی نه غربی را مایه دوام جمهوری اسلامی ایران می‌دانست و عدول از آن را [[خیانت]] به اسلام و مسلمانان و باعث زوال عزت، اعتبار، استقلال کشور و ملت می‌شمرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۵۵.</ref> و تأکید داشت که [[دولت اسلامی ایران]]، آزاد و مستقل خواهد بود و به سوی غرب و شرق گرایش و تعهد نخواهد داشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۸۸.</ref>. ایشان از مسئولان کشور می‌خواست در تمام زمینه‌های داخلی و خارجی، شعار نه شرقی نه غربی را حفظ و گروندگان به شرق و غرب را هدایت یا منزوی و استیضاح کنند؛ زیرا حضور چنین افرادی در عرصه مسئولیت‌های حساس، سبب تباهی کشور می‌شود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۶۳ ـ ۳۶۴.</ref>.
===احیای هویت اسلامی مسلمان===
===احیای هویت اسلامی مسلمان===
امام‌خمینی به‌صراحت از سرمایه‌گذاری همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران برای احیای هویت اسلامیِ مسلمانان سخن می‌گفت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۹۱.</ref> و همواره از مسلمانان می‌خواست که از خواب برخیزند و اسلام و کشورهای اسلامی را از دست استعمارگران رهایی بخشند و مقدرات خود را به دست گیرند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۶۰ و ۱۵/۵۹ ـ ۶۰.</ref> {{ببینید|هویت؛ استقلال}}. از این‌رو ایشان سخت مخالف رابطه با رژیم اشغالگر اسرائیل بود و رابطه با آن را به دلیل ماهیت نژادپرستانه و غاصبانه آن و در حال جنگ با مسلمانان‌بودن در هر صورتی، نفی می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۸، ۳۴۰، ۳۸۰ و ۵۲۱.</ref> {{ببینید|رژیم اشغالگر قدس}}.
امام‌خمینی به‌صراحت از سرمایه‌گذاری همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران برای احیای هویت اسلامیِ مسلمانان سخن می‌گفت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۹۱.</ref> و همواره از مسلمانان می‌خواست که از خواب برخیزند و اسلام و کشورهای اسلامی را از دست استعمارگران رهایی بخشند و مقدرات خود را به دست گیرند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۶۰ و ۱۵/۵۹ ـ ۶۰.</ref> {{ببینید|هویت|استقلال}}. از این‌رو ایشان سخت مخالف رابطه با رژیم اشغالگر اسرائیل بود و رابطه با آن را به دلیل ماهیت نژادپرستانه و غاصبانه آن و در حال جنگ با مسلمانان‌بودن در هر صورتی، نفی می‌کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۸، ۳۴۰، ۳۸۰ و ۵۲۱.</ref> {{ببینید|رژیم اشغالگر قدس}}.


در همین راستا و در تأکید بر اصل اولویت رابطه با [[کشورهای اسلامی]]، امام‌خمینی معتقد بود که باید روابط جمهوری اسلامی ایران با دولت‌های اسلامی قوی باشد و دولت‌های اسلامی به منزله یک دولت باشند؛ زیرا در صورت اتحاد می‌توانند به قدرتی بزرگ‌تر در مقابل دیگر قدرت‌ها تبدیل شوند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۹۹.</ref>. ایشان به مشترکات اسلامی در روابط، توجه خاص داشت و از این‌رو برای رابطه با دولت‌های همسایه و اسلامی اهمیت و اولویت قائل بود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۳۷ و ۵۱۰.</ref>؛ چنان‌که وابستگی دولت‌های اسلامی به امریکا و شوروی را مخالف حکم قرآن می‌شمرد و یکی از اشتبا‌ه‌های کشورهای اسلامی را این می‌دانست که به جای اتکال به خدا، به [[شوروی]] و [[امریکا]] تکیه کرده‌اند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۸۳ ـ ۲۸۴.</ref>.
در همین راستا و در تأکید بر اصل اولویت رابطه با [[کشورهای اسلامی]]، امام‌خمینی معتقد بود که باید روابط جمهوری اسلامی ایران با دولت‌های اسلامی قوی باشد و دولت‌های اسلامی به منزله یک دولت باشند؛ زیرا در صورت اتحاد می‌توانند به قدرتی بزرگ‌تر در مقابل دیگر قدرت‌ها تبدیل شوند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۹۹.</ref>. ایشان به مشترکات اسلامی در روابط، توجه خاص داشت و از این‌رو برای رابطه با دولت‌های همسایه و اسلامی اهمیت و اولویت قائل بود <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۳۷ و ۵۱۰.</ref>؛ چنان‌که وابستگی دولت‌های اسلامی به امریکا و شوروی را مخالف حکم قرآن می‌شمرد و یکی از اشتبا‌ه‌های کشورهای اسلامی را این می‌دانست که به جای اتکال به خدا، به [[شوروی]] و [[امریکا]] تکیه کرده‌اند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۸۳ ـ ۲۸۴.</ref>.
emailconfirmed
۲٬۵۷۶

ویرایش