قوس نزول و صعود: تفاوت میان نسخه‌ها

امام‌خمینی نیز مجموعه نظام هستی را به شکل دایره ترسیم کرده و از آن به دایره وجودی یاد می‌کند.<ref>مصباح الهدایه، ص۷۸)</ref> و براین باور است که طبق مقتضای حبّ ذاتی و ایجادی، سیر نزولی از تعیین اول شروع می‌شود و با این سیر نزولی ایجادی، تعینات یکی پس از دیگری از اجمال به تفصیل و از وحدت به کثرت تا آخرین نقطه نهایی که نزول انسان است ادامه می‌یابد. انسان در سیر نزولی، رنگ هر مرتبه‌ای را به خود می‌گیرد، یعنی بهره‌ای از آن مرتبه را در خود فراهم می‌سازد، از همین روی، به مراتب نزولی، مراتب استیداعی نیز می‌گویند که ویژگی‌های خود را در موجوداتی که از آنها می‌گذرند، به ودیعه می‌گذارند. انسان تمام مراتب استیداع کمالی را در خود به همراه دارد.<ref>امام‌خمینی، شرح دعای سحر، ص۵۵، ۱۲۹-۱۳۱؛ التعلیقه علی الفوائد الرضویه، ص۵۰-۵۱؛ صاحبی، اوج معرفت، ص۳۵۹.</ref>  

امام‌خمینی با استناد به آیه «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین» (تین، ۴-۵)، معتقد است بر پایه قوس نزول، سیر نزولی از اعلی علیین به اسفل سافلین جز با گذر از منازل و عوالم، ممکن نیست؛ ازاین‌رو انسان ابتدا از حضرت واحدیت و عین ثابت در علم الهی به عوالم عقلی و روحانیان نزول کند و سپس از آنجا به عالم ملکوت علیا که نفوس کلی باشند و از آنجا به عالم مثال و در نهایت به عالم طبیعت می‌رسد و با پیمودن مراتب تا عالم هیولا نزول می‌کند.<ref>امام‌خمینی، شرح دعای سحر، ص۵۵؛ صاحبی، اسرار ملکوت، ج۱، ص۲۴۸.</ref>

* ابن ترکه اصفهانی، صائن الدین، تمهید القواعد، تصحیح سیدجلال آشینانی، تهران، نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ۱۳۶۰ش.