آبادان: تفاوت میان نسخه‌ها

شاگرد قائمی، غلامحسین جمی نیز سهم به سزایی در انقلاب اسلامی در آبادان ایفا کرد. وی از شروع نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی، مبارزات سیاسی جدی خود را به همراه قائمی آغاز کرد.<ref>جمی، خاطرات، ص۸۹–۹۴.</ref> و در ماجرای تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی (مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳) و قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، به همراه علمای مبارز آبادان در جهت روشنگری مردم تلاش کرد و ازجمله روحانیانی بود که در قم به دیدار امام‌خمینی رفت.<ref>کاظمی، مقدمه و اضافات کتاب نوشتم تا بماند، ص۲۳.</ref> وی همچنین پس از آزادی امام‌خمینی از حبس و حصر در تهران و برگشت به قم، به دیدار ایشان رفت.<ref>جمی، خاطرات، ص۱۹۷.</ref> و در سال ۱۳۴۳ در پی تبعید امام‌خمینی به ترکیه، به همراه علمای آبادان طی تلگرامی به ایشان، از این اقدام رژیم پهلوی ابراز ناراحتی و تأسف کرد و خواستار بازگشت ایشان به وطن شد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۲۲.</ref>

به دنبال سفارش و تأکید امام‌خمینی مبنی بر تشکیل جلسات هفتگی علمای بلاد در شهرستان‌ها.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۱، ص۳۴۷، ۳۴۹، ۳۷۰ و ۴۰۷.</ref>، جمی در آبادان از فعالان و مؤسسان این جلسات بود که هر هفته در یک مسجد با حضور مردم تشکیل می‌شد و اغلب وی در این جلسات سخنرانی می‌کرد. وی افزون بر آبادان، در جلسات هفتگی علمای خرمشهر نیز حاضر می‌شد و سخن می‌گفت و گاهی با تهدید و فشار مأموران سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) روبه‌رو می‌شد (جمی، خاطرات، ص۹۸ و ۱۰۱–۱۰۳). وی در شرایطی که نام‌بردن از امام‌خمینی جرم بود و پیامدهای ناگوار داشت، در سخنرانی‌ها به مناسبت‌های گوناگون از ایشان نام می‌برد و امام‌خمینی را می‌ستود.<ref>جمی، خاطرات، ص۱۰۴–۱۰۵.</ref>

با اوج‌گیری نهضت، جمی که در مسجد دشتستانی‌ها نماز جماعت برپا می‌کرد، آنجا را به کانون انقلاب تبدیل کرد؛ هر شب با حضور پرشور جوانان انقلابی پس از نماز سخنرانی داشت و به تهدید مأموران ساواک مبنی بر واردنشدن به مسائل سیاسی، اعتنا نمی‌کرد.<ref>جمی، خاطرات، ص۱۳۲–۱۳۶؛ کاظمی، نوشتم تا بماند، ص۶۶۱.</ref> وی همچنین در ماه‌های حضور امام‌خمینی در پاریس، پیام‌های ایشان را از طریق تلفن دریافت و ضبط می‌کرد و سپس متن مکتوب شده آن را میان مردم و علمای شهرها، توزیع می‌نمود (جمی، خاطرات، ص۱۷۵).

با اعلام عزم امام‌خمینی برای بازگشت به ایران، جمی برای استقبال ایشان به همراه شماری از علمای آبادان به سوی تهران حرکت کرد؛ اما پس از شنیدن تأخیر سفر ایشان در تماس تلفنی با مرتضی مطهری، به جمع علمای متحصن در دانشگاه تهران پیوستند (جمی، خاطرات، ص۱۷۹–۱۸۰) و پس از بازگشت امام‌خمینی، به دیدار ایشان در مدرسه علوی رفتند (جمی، خاطرات، ص۱۸۶). (ببینید: غلامحسین جمی).

افزون بر قائمی و جمی، جمع دیگری از علمای آبادان با امام‌خمینی در ارتباط بوده و از ایشان اجازه امور حسبیه دریافت کرده‌اند (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۶–۴۸۱).

یکی از مؤثرترین اقدامات در روند پیروزی انقلاب اسلامی اعتصاب کارکنان صنعت نفت بود که کارکنان پالایشگاه بزرگ و مهم آبادان در آن نقش قابل توجهی داشتند. پس از کشتار هفده شهریور ۱۳۵۷ که به جمعه سیاه معروف شد، ابتدا کارکنان پالایشگاه تهران، سپس کارگران و کارکنان پالایشگاه‌های تبریز، آبادان، اصفهان و شیراز به اعتصاب پیوستند. مهم‌ترین گام اعتصاب صنعت نفت در زمانی اتفاق افتاد که اعتصاب در آبادان به صورت گسترده آغاز شد (تائب، از اعتصاب کارکنان صنعت نفت تا پیروزی انقلاب، ص۷۶؛ علم، انقلاب اسلامی در اهواز، ج۲، ص۱۹۳–۱۹۴). با اعتصاب کارگران میدان‌های نفتی اهواز و کارکنان پالایشگاه آبادان در بیست‌وهفتم مهر همه کارگران و کارکنان میدان‌های نفتی اهواز به اعتصاب پیوستند (تائب، از اعتصاب کارکنان صنعت نفت تا پیروزی انقلاب، ص۷۶–۷۷؛ علم، انقلاب اسلامی در اهواز، ج۲، ص۱۹۴). در جریان اعتصاب کارکنان صنعت نفت آبادان، غلامحسین جمی نقش فعالی داشت و با حضور در میان اعتصاب‌کنندگان و با سخنرانی، آنان را به ادامه مبارزه تشویق می‌کرد (جمی، خاطرات، ص۱۲۳). این اعتصاب‌ها مورد حمایت پیوسته امام‌خمینی بود. ایشان در ۲۴ آبان ۱۳۵۷ با صدور پیامی از کارکنان شرکت نفت خواست تا به اعتصاب خود ادامه دهند و یادآور شد دولت نظامی غیرقانونی بر آن است که با زور سرنیزه کشور را به حالت عادی برگرداند، غافل از آنکه با سرنیزه نمی‌توان رضایت مردم را جلب کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۴، ص۴۹۸–۴۹۹.</ref> ایشان در ادامه پیام پس از ستایش از اعتصاب کارمندان شرکت نفت، هر روز و هر ساعت اعتصاب آنان را باارزش و کوبنده و خدمت به خداوند و اسلام دانست و کسانی را که به زور قصد شکستن اعتصاب را داشتند خائن به ملت و خدمتگزار اجانب نامید (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج، ص/۴۹۸). ایشان معتقد بود کارگران محروم و کارمندان صنعت نفت برای خواسته‌های سیاسی مشروع خود اعتصاب کرده‌اند و از مردم خواست تا از آنان حمایت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۴، ص۳۶۷ و ۴۹۸.</ref>  

شهر آبادان در نخستین روز جنگ عراق علیه ایران هدف بمباران هوایی دشمن قرار گرفت.<ref>حیدرهائی، پالایشگاه آبادان در دفاع مقدس و ۸ سال خاطره، ص۱۲.</ref> و عده‌ای از مردم ازجمله دانش‌آموزان مدرسه‌ای با مدیر آن به شهادت رسیدند.<ref>بشیری، گزارش یک بازجویی، ص۲۳۸.</ref> عراقی‌ها در ۱۹ مهر ۱۳۵۹.<ref>حسینیا، امیر خستگی‌ناپذیر، ص۹۴.</ref>، با پل‌زدن بر روی کارون به شرق آن نفوذ و جاده آبادان - اهواز و جاده آبادان - ماهشهر را تصرف و آبادان را محاصره کردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ص۳۰۲.</ref> اما مقاومت مردم آبادان برنامه صدام حسین در تسخیر سه‌روزه خوزستان را نقش برآب کرد (بشیری، گزارش یک بازجویی، ص۲۳۲). پس از سقوط خرمشهر تحرک عراق برای اشغال آبادان افزایش یافت.<ref>وزارت فرهنگ، حدیث حماسه‌ها، ص۹۶؛ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ج۳، ص۲۲.</ref> ارتش عراق با انواع سلاح‌های جنگی آبادان را زیر فشار قرار داد و برای بازداشتن نیروهای ایرانی از تمرکز در این جبهه در میدان‌های دیگر آغاز به پیشروی کرد.<ref>نامجوی، مدرسه عشق، ج۵۰.</ref> و آبادان نیز پیوسته بمباران می‌شد (بشیری، گزارش یک بازجویی، ج۳۹۶).

اهمیت آبادان در نظر امام‌خمینی از آن جهت بود که این شهر نقطه اصلی جنگ و مورد طمع دشمن بود و عراق در صورت تصرف، قصد داشت آن را برای همیشه نگه دارد.<ref>خامنه‌ای، نرم‌افزار حدیث ولایت، س۱۳۷۲، ص۸۷.</ref> ایشان همچنین معتقد بود رزمندگان با حفظ و نجات آبادان، خواهند توانست دیگر مناطق اشغالی را نیز آزاد کنند.<ref>نامجوی، مدرسه عشق، ص۵۳.</ref> در پی تأکید امام‌خمینی بر شکستن حصر آبادان، نیروی زمینی ارتش و سپاه با تصویب شورای عالی دفاع پیگیر کار آبادان بودند.<ref>بهروزی، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج۱۴، ص۳۶۶.</ref> در ۱۵ شهریور ۱۳۶۰ طرح عملیات شکست حصر آبادان تکمیل و بدون تعیین زمان اجرا، به مسئولان ابلاغ گردید.<ref>خامنه‌ای، نرم‌افزار حدیث ولایت، س۱۳۷۲، ص۸۵.</ref> تا این که پس از ۳۷۵ روز محاصره آبادان توسط ارتش بعث عراق.<ref>دروردیان، سیری در جنگ ایران و عراق، ج۱، ص۱۵۳.</ref>، عملیات ثامن‌الائمه (ع) برای شکست محاصره آغاز شد.<ref>روابط عمومی، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام، ص۱۵.</ref> و رزمندگان اسلام با روحیه شهادت‌طلبی دشمن را از آبادان عقب زدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ص۳۰۲–۳۰۳.</ref> این عملیات پس از ۴۲ ساعت تلاش با موفقیت کامل به پایان رسید.<ref>برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ج۳، ص۲۵.</ref>