پرش به محتوا

حزب جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

←‏مشارکت در انتخابات: اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی
(←‏مواضع و فعالیت‌ها: اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی)
(←‏مشارکت در انتخابات: اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی)
خط ۶۷: خط ۶۷:
==مشارکت در انتخابات==
==مشارکت در انتخابات==
نقش تأثیرگذار حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مختلف سال‌های آغازین پس از پیروزی انقلاب اسلامی غیر قابل انکار است:
نقش تأثیرگذار حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مختلف سال‌های آغازین پس از پیروزی انقلاب اسلامی غیر قابل انکار است:
# انتخابات خبرگان قانون اساسی: پس از تدوین پیش‌نویس قانون اساسی و تصویب لایحه قانونی انتخابات مجلسِ بررسی نهایی قانون اساسی ایران (مجلس خبرگان قانون اساسی) در 14/4/1358 در شورای انقلاب، اغلب احزاب و گروه‌های سیاسی از حضور در این انتخابات استقبال کردند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/562 و 568.</ref>. در آستانه انتخابات و پس از ائتلاف گروه‌های ملی‌گرا و [[سازمان مجاهدین خلق]] با عنوان ائتلاف گروه‌های پنج‌گانه، در حالی‌که نیروهای مذهبی مانند حزب جمهوری اسلامی و جامعه مدرسین، هر یک فهرستی جداگانه ارائه کردند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/573.</ref>، امام‌خمینی با تأکید بر حضور روحانیان در مجلس خبرگان، خواستار وحدت همه نیروهای انقلابی و مذهبی شد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/226 ـ 227 و 238.</ref>. پس از این رهنمود، جلسه مشترک جامعه مدرسین، حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز، در حضور امام‌خمینی برای رسیدن به وحدت نظر تشکیل شد <ref>جمهوری اسلامی، 20/2/1362، 8.</ref>؛ بر همین اساس حزب جمهوری اسلامی با تأسی به رهنمود امام‌خمینی، برای ائتلاف با گروه‌های دیگر اسلامی، فهرست مشترکی که شامل شخصیت‌های شاخص روحانی و انقلابی بود، منتشر ساخت <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 337؛ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/576.</ref>. امام‌خمینی نیز در بیان ویژگی نمایندگان مجلس خبرگان، بر اسلامی‌بودن آنان تأکید کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/246 و 254.</ref>. این عوامل، نتیجه انتخابات را که در 12 مرداد 1358 برگزار شد <ref>کیهان، 11/5/1358، 1 و 2.</ref>، به‌شدت تحت تأثیر قرار داد و موجب پیروزی روحانیان در این انتخابات شد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/580.</ref>. پیروزی قاطع حزب جمهوری اسلامی در تهران و سراسر کشور، واکنش گروه‌های سیاسی مخالف و اتهام انحصارطلبی به حزب را در پی داشت <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 338.</ref>. مطرح‌شدن شبهه تقلب و انحصارطلبی [[شورای انقلاب]] و حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 338 ـ 340.</ref>، موجب شد امام‌خمینی ضمن رد این شبهات، کسب اکثریت خبرگان توسط اعضای حزب جمهوری اسلامی را ناشی از وجهه مقبول آنان بداند و بر انتخاب آزادانه مردم تأکید کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/522.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|مجلس خبرگان قانون اساسی}}.
# انتخابات خبرگان قانون اساسی: پس از تدوین پیش‌نویس قانون اساسی و تصویب لایحه قانونی انتخابات مجلسِ بررسی نهایی قانون اساسی ایران (مجلس خبرگان قانون اساسی) در ۱۴/۴/۱۳۵۸ در شورای انقلاب، اغلب احزاب و گروه‌های سیاسی از حضور در این انتخابات استقبال کردند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/562 و 568.</ref>. در آستانه انتخابات و پس از ائتلاف گروه‌های ملی‌گرا و [[سازمان مجاهدین خلق]] با عنوان ائتلاف گروه‌های پنج‌گانه، در حالی‌که نیروهای مذهبی مانند حزب جمهوری اسلامی و جامعه مدرسین، هر یک فهرستی جداگانه ارائه کردند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/573.</ref>، امام‌خمینی با تأکید بر حضور روحانیان در مجلس خبرگان، خواستار وحدت همه نیروهای انقلابی و مذهبی شد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/226 ـ 227 و 238.</ref>. پس از این رهنمود، جلسه مشترک جامعه مدرسین، حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز، در حضور امام‌خمینی برای رسیدن به وحدت نظر تشکیل شد <ref>جمهوری اسلامی، 20/2/1362، 8.</ref>؛ بر همین اساس حزب جمهوری اسلامی با تأسی به رهنمود امام‌خمینی، برای ائتلاف با گروه‌های دیگر اسلامی، فهرست مشترکی که شامل شخصیت‌های شاخص روحانی و انقلابی بود، منتشر ساخت <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 337؛ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/576.</ref>. امام‌خمینی نیز در بیان ویژگی نمایندگان مجلس خبرگان، بر اسلامی‌بودن آنان تأکید کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/246 و 254.</ref>. این عوامل، نتیجه انتخابات را که در ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ برگزار شد <ref>کیهان، 11/5/1358، 1 و 2.</ref>، به‌شدت تحت تأثیر قرار داد و موجب پیروزی روحانیان در این انتخابات شد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/580.</ref>. پیروزی قاطع حزب جمهوری اسلامی در تهران و سراسر کشور، واکنش گروه‌های سیاسی مخالف و اتهام انحصارطلبی به حزب را در پی داشت <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 338.</ref>. مطرح‌شدن شبهه تقلب و انحصارطلبی [[شورای انقلاب]] و حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 338 ـ 340.</ref>، موجب شد امام‌خمینی ضمن رد این شبهات، کسب اکثریت خبرگان توسط اعضای حزب جمهوری اسلامی را ناشی از وجهه مقبول آنان بداند و بر انتخاب آزادانه مردم تأکید کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/522.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|مجلس خبرگان قانون اساسی}}.
# انتخابات ریاست‌جمهوری: در نخستین انتخابات ریاست جمهوری، رقابت اصلی میان دو جریان معتقد به اسلام فقاهتی (حزب جمهوری اسلامی) و اسلام غیر فقاهتی میانه‌رو و لیبرال بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 269.</ref>. عدم موفقیت حزب در جلب نظر امام‌خمینی برای نامزدی حسینی بهشتی، به دلیل مخالفت کلی ایشان با حضور روحانیان در انتخابات ریاست جمهوری <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 424؛ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/631.</ref>، آشکارشدن ایرانی‌نبودنِ اصلیت جلال‌الدین فارسی، نامزد مورد حمایت حزب و استعفای او و نیز حمایت دیرهنگام از حسن ابراهیم حبیبی، نتیجه انتخابات 5/11/1358 را به نفع سیدابوالحسن بنی‌صدر نامزد مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز رقم زد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/636 ـ 637؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 426.</ref>. از همان آغاز اختلافات شدیدی میان بنی‌صدر و حزب درباره مسائل مختلف وجود داشت <ref>شادلو، اطلاعاتی درباره احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، 52؛ اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 144؛ ‌هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 163 ـ 165.</ref>. با وجود نصیحت و تأکید امام‌خمینی بر دوری مسئولان از اختلافات <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 12/454 ـ 455.</ref>، اوج‌گیری رقابت و اختلاف میان حزب جمهوری اسلامی و بنی‌صدر، موجب بروز شایعات مختلف و ایجاد نگرانی در سطح جامعه شد <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 433؛ انقلاب اسلامی، 28/3/1359، 12 و 29/3/1359، 1 ـ 2؛ نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 180 ـ 181 و 192 ـ 202.</ref>. موضع امام‌خمینی در این مقطع حتی پس از دریافت نامه از طرف رهبران حزب که در آن به شرح مبسوط مشکلات به‌وجودآمده پرداخته بودند، حمایت از رئیس‌جمهور منتخب مردم بود <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 361 ـ 366.</ref>. پس از اوج‌گیری اختلافات و بروز غائله چهاردهم اسفند {{ببینید|متن=ببینید|چهارده اسفند}}، بهشتی در 22/12/1359، نامه‌ای محرمانه خطاب به امام‌خمینی نوشت و در آن، ضمن تشریح اختلاف میان مسئولان، این دوگانگی را اختلاف دو بینش شمرد و ادامه وجود این دو بینش در اداره جامعه را به صلاح ندانست. وی در این نامه ضمن اشاره به ضرورت وجود بینش واحد در کشور و حذف دیدگاه دوم، و آمادگی کامل صاحبان دیدگاه نخست برای اداره جامعه، تأکید کرد در صورتی که امام‌خمینی صاحبان بینش دوم را برای اداره جامعه اصلح بداند، روحانیان (صاحبان دیدگاه نخست) آماده‌اند به امور طلبگی خویش بپردازند و بیش از این شاهد تلف‌شدن نیروها در جریان این دوگانگی فرساینده نباشند <ref>←هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 404 ـ 412.</ref>. امام‌خمینی پس از تشکیل جلسه‌ای چندساعته در روز 25/12/1359، با سیدابوالحسن بنی‌صدر، [[مهدی بازرگان]]، [[محمدعلی رجایی]] و چهار تن از اعضای حزب جمهوری اسلامی؛ بهشتی، خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی، بیانیه‌ای صادر کرد <ref>نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 203؛ جمهوری اسلامی، 26/12/1359، 1 و 2.</ref> و در آن ضمن توصیه أکید بر همکاری مسئولان در حل مشکلات کشور، ملاک و معیار عمل نهادها را قانون اساسی دانست و تخلف از آن را برای هیچ‌کس جایز نشمرد. ایشان همچنین برای رسیدگی به مسائل اختلافیِ مقامات جمهوری اسلامی، با تعیین هیئتی سه‌نفره و معتبردانستن رأی اکثریت این هیئت، تأکید کرد در صورت تخلف هر یک از مقامات، متخلف به مردم معرفی و مؤاخذه شود. افزون بر این، ایشان برای پیشگیری از توطئه و فسادانگیزی گروه‌های مخالف نظام در سخنرانی‌های مقامات کشور، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس دیوان عالی کشور و رئیس مجلس شورای اسلامی را تا پایان [[جنگ تحمیلی]] از سخنرانی منع کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 14/201 ـ 202.</ref>. این هیئت، با شرکت [[محمدرضا مهدوی‌کنی]] نماینده امام‌خمینی، [[شهاب‌الدین اشراقی]] نماینده بنی‌صدر و [[محمد یزدی]] نماینده حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد <ref>یزدی، خاطرات، 506 ـ 507؛ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، 58.</ref>. برخی اقدام‌ها و اظهارنظرهای بنی‌صدر پس از این تاریخ، سرانجام موجب شد امام‌خمینی او را از فرماندهی کل قوا در 20/3/1360 برکنار کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 14/420.</ref> و سپس مجلس شورای اسلامی رأی به عدم کفایت سیاسی داد که از سوی امام‌خمینی تنفیذ شد و وی از ریاست‌جمهوری خلع گردید {{ببینید|متن=ببینید|سیدابوالحسن بنی‌صدر}}. پس از برکناری بنی‌صدر، اقدامات مسلحانه و ترورِ مقامات جمهوری اسلامی و اعضای حزب جمهوری اسلامی ازجمله انفجار در محل حزب و شهادت بهشتی و بیش از هفتاد نفر از اعضا و همراهان حزب، به دست طرفداران بنی‌صدر ازجمله سازمان مجاهدین خلق آغاز شد و بنی‌صدر نیز به همراه [[مسعود رجوی]] از ایران به فرانسه گریخت {{ببینید|متن=ببینید|ترور؛ هفت تیر؛ سازمان مجاهدین خلق ایران}}. در دومین انتخابات ریاست‌جمهوری، به دلیل احتمال وقوع حادثه غیر مترقبه و خالی نبودن صحنه انتخابات از نامزدهای مورد نظر حزب، افزون بر محمدعلی رجایی که نامزد اصلی حزب بود، سه نفر دیگر ـ عباس شیبانی، سیدعلی‌اکبر پرورش و حبیب‌الله عسکراولادی ـ نامزد شدند؛ ولی نامزد اصلی حزب، محمدعلی رجایی بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 271؛ نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 214 ـ 215.</ref>. رجایی که بدون رقیب جدی، مورد تأیید حزب جمهوری اسلامی و دیگر گروه‌های همسو با حزب بود <ref>جمهوری اسلامی، 18/4/1360، 8.</ref>، با اکثریت قاطع آرا رئیس‌جمهور شد. انتخاب محمدجواد باهنر (دبیرکل حزب جمهوری اسلامی)، به نخست‌وزیری نیز نشان از هماهنگی کامل رجایی که عضو حزب نبود، با حزب جمهوری اسلامی داشت <ref>نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 215 و 217.</ref>. اما رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر نیز در انفجار ساختمان نخست‌وزیری در هشتم شهریور 1360 به شهادت رسیدند {{ببینید|متن=ببینید|هشت شهریور}}. در دور سوم انتخابات ریاست‌جمهوری که در مهر 1360 برگزار شد، برخی از اعضای برجسته حزب جمهوری اسلامی تلاش کردند در دیدار با امام‌خمینی در 19/6/1360، نظر ایشان را مبنی بر ممنوعیت شرکت روحانیان در انتخابات ریاست جمهوری تغییر دهند. امام‌خمینی در این دیدار که با حضور سیدعلی خامنه‌ای، [[ابوالقاسم خزعلی]]، [[مهدی شاه‌آبادی]]، اکبر هاشمی رفسنجانی و [[سیداحمد خمینی]] انجام شد، تنها بر مبنای اضطرار و شرایط موجود کشور با این نظر موافقت کرد <ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، 277.</ref>. در این دوره از انتخابات، همه نامزدهای موجود به جز محمدرضا مهدوی‌ کنی که نامزد جامعه روحانیت مبارز تهران بود، از اعضای حزب جمهوری اسلامی بودند. با پیروزی سیدعلی خامنه‌ای (دبیرکل حزب جمهوری اسلامی) در این انتخابات، دولت نیز همانند مجلس، کاملاً همسو با حزب جمهوری اسلامی شد <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 271 ـ 272.</ref>. نامزد مورد حمایت حزب در دور چهارم ریاست‌جمهوری در 25/5/1364 نیز خامنه‌‌‌ای بود که همچنان از حمایت‌های جریان‌های معتقد به اسلام فقاهتی، برخوردار بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 272.</ref>.
# انتخابات ریاست‌جمهوری: در نخستین انتخابات ریاست جمهوری، رقابت اصلی میان دو جریان معتقد به اسلام فقاهتی (حزب جمهوری اسلامی) و اسلام غیر فقاهتی میانه‌رو و لیبرال بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 269.</ref>. عدم موفقیت حزب در جلب نظر امام‌خمینی برای نامزدی حسینی بهشتی، به دلیل مخالفت کلی ایشان با حضور روحانیان در انتخابات ریاست جمهوری <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 424؛ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/631.</ref>، آشکارشدن ایرانی‌نبودنِ اصلیت جلال‌الدین فارسی، نامزد مورد حمایت حزب و استعفای او و نیز حمایت دیرهنگام از حسن ابراهیم حبیبی، نتیجه انتخابات ۵/۱۱/۱۳۵۸ را به نفع سیدابوالحسن بنی‌صدر نامزد مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز رقم زد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/636 ـ 637؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 426.</ref>. از همان آغاز اختلافات شدیدی میان بنی‌صدر و حزب درباره مسائل مختلف وجود داشت <ref>شادلو، اطلاعاتی درباره احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، 52؛ اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 144؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 163 ـ 165.</ref>. با وجود نصیحت و تأکید امام‌خمینی بر دوری مسئولان از اختلافات <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 12/454 ـ 455.</ref>، اوج‌گیری رقابت و اختلاف میان حزب جمهوری اسلامی و بنی‌صدر، موجب بروز شایعات مختلف و ایجاد نگرانی در سطح جامعه شد <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 433؛ انقلاب اسلامی، 28/3/1359، 12 و 29/3/1359، 1 ـ 2؛ نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 180 ـ 181 و 192 ـ 202.</ref>. موضع امام‌خمینی در این مقطع حتی پس از دریافت نامه از طرف رهبران حزب که در آن به شرح مبسوط مشکلات به‌وجودآمده پرداخته بودند، حمایت از رئیس‌جمهور منتخب مردم بود <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 361 ـ 366.</ref>. پس از اوج‌گیری اختلافات و بروز غائله چهاردهم اسفند {{ببینید|متن=ببینید|چهارده اسفند}}، بهشتی در ۲۲/۱۲/۱۳۵۹، نامه‌ای محرمانه خطاب به امام‌خمینی نوشت و در آن، ضمن تشریح اختلاف میان مسئولان، این دوگانگی را اختلاف دو بینش شمرد و ادامه وجود این دو بینش در اداره جامعه را به صلاح ندانست. وی در این نامه ضمن اشاره به ضرورت وجود بینش واحد در کشور و حذف دیدگاه دوم، و آمادگی کامل صاحبان دیدگاه نخست برای اداره جامعه، تأکید کرد در صورتی که امام‌خمینی صاحبان بینش دوم را برای اداره جامعه اصلح بداند، روحانیان (صاحبان دیدگاه نخست) آماده‌اند به امور طلبگی خویش بپردازند و بیش از این شاهد تلف‌شدن نیروها در جریان این دوگانگی فرساینده نباشند <ref>←هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 404 ـ 412.</ref>. امام‌خمینی پس از تشکیل جلسه‌ای چندساعته در روز ۲۵/۱۲/۱۳۵۹، با سیدابوالحسن بنی‌صدر، [[مهدی بازرگان]]، [[محمدعلی رجایی]] و چهار تن از اعضای حزب جمهوری اسلامی؛ بهشتی، خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی، بیانیه‌ای صادر کرد <ref>نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 203؛ جمهوری اسلامی، 26/12/1359، 1 و 2.</ref> و در آن ضمن توصیه أکید بر همکاری مسئولان در حل مشکلات کشور، ملاک و معیار عمل نهادها را قانون اساسی دانست و تخلف از آن را برای هیچ‌کس جایز نشمرد. ایشان همچنین برای رسیدگی به مسائل اختلافیِ مقامات جمهوری اسلامی، با تعیین هیئتی سه‌نفره و معتبردانستن رأی اکثریت این هیئت، تأکید کرد در صورت تخلف هر یک از مقامات، متخلف به مردم معرفی و مؤاخذه شود. افزون بر این، ایشان برای پیشگیری از توطئه و فسادانگیزی گروه‌های مخالف نظام در سخنرانی‌های مقامات کشور، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس دیوان عالی کشور و رئیس مجلس شورای اسلامی را تا پایان [[جنگ تحمیلی]] از سخنرانی منع کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 14/201 ـ 202.</ref>. این هیئت، با شرکت [[محمدرضا مهدوی‌کنی]] نماینده امام‌خمینی، [[شهاب‌الدین اشراقی]] نماینده بنی‌صدر و [[محمد یزدی]] نماینده حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد <ref>یزدی، خاطرات، 506 ـ 507؛ هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، 58.</ref>. برخی اقدام‌ها و اظهارنظرهای بنی‌صدر پس از این تاریخ، سرانجام موجب شد امام‌خمینی او را از فرماندهی کل قوا در ۲۰/۳/۱۳۶۰ برکنار کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 14/420.</ref> و سپس مجلس شورای اسلامی رأی به عدم کفایت سیاسی داد که از سوی امام‌خمینی تنفیذ شد و وی از ریاست‌جمهوری خلع گردید {{ببینید|متن=ببینید|سیدابوالحسن بنی‌صدر}}. پس از برکناری بنی‌صدر، اقدامات مسلحانه و ترورِ مقامات جمهوری اسلامی و اعضای حزب جمهوری اسلامی ازجمله انفجار در محل حزب و شهادت بهشتی و بیش از هفتاد نفر از اعضا و همراهان حزب، به دست طرفداران بنی‌صدر ازجمله سازمان مجاهدین خلق آغاز شد و بنی‌صدر نیز به همراه [[مسعود رجوی]] از ایران به فرانسه گریخت {{ببینید|متن=ببینید|ترور؛ هفت تیر؛ سازمان مجاهدین خلق ایران}}. در دومین انتخابات ریاست‌جمهوری، به دلیل احتمال وقوع حادثه غیر مترقبه و خالی نبودن صحنه انتخابات از نامزدهای مورد نظر حزب، افزون بر محمدعلی رجایی که نامزد اصلی حزب بود، سه نفر دیگر ـ عباس شیبانی، سیدعلی‌اکبر پرورش و حبیب‌الله عسکراولادی ـ نامزد شدند؛ ولی نامزد اصلی حزب، محمدعلی رجایی بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 271؛ نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 214 ـ 215.</ref>. رجایی که بدون رقیب جدی، مورد تأیید حزب جمهوری اسلامی و دیگر گروه‌های همسو با حزب بود <ref>جمهوری اسلامی، 18/4/1360، 8.</ref>، با اکثریت قاطع آرا رئیس‌جمهور شد. انتخاب محمدجواد باهنر (دبیرکل حزب جمهوری اسلامی)، به نخست‌وزیری نیز نشان از هماهنگی کامل رجایی که عضو حزب نبود، با حزب جمهوری اسلامی داشت <ref>نعمتی، شهید دکتر محمدجواد باهنر، 215 و 217.</ref>. اما رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر نیز در انفجار ساختمان نخست‌وزیری در هشتم شهریور ۱۳۶۰ به شهادت رسیدند {{ببینید|متن=ببینید|هشت شهریور}}. در دور سوم انتخابات ریاست‌جمهوری که در مهر ۱۳۶۰ برگزار شد، برخی از اعضای برجسته حزب جمهوری اسلامی تلاش کردند در دیدار با امام‌خمینی در ۱۹/۶/۱۳۶۰، نظر ایشان را مبنی بر ممنوعیت شرکت روحانیان در انتخابات ریاست جمهوری تغییر دهند. امام‌خمینی در این دیدار که با حضور سیدعلی خامنه‌ای، [[ابوالقاسم خزعلی]]، [[مهدی شاه‌آبادی]]، اکبر هاشمی رفسنجانی و [[سیداحمد خمینی]] انجام شد، تنها بر مبنای اضطرار و شرایط موجود کشور با این نظر موافقت کرد <ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران، 277.</ref>. در این دوره از انتخابات، همه نامزدهای موجود به جز محمدرضا مهدوی کنی که نامزد جامعه روحانیت مبارز تهران بود، از اعضای حزب جمهوری اسلامی بودند. با پیروزی سیدعلی خامنه‌ای (دبیرکل حزب جمهوری اسلامی) در این انتخابات، دولت نیز همانند مجلس، کاملاً همسو با حزب جمهوری اسلامی شد <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 271 ـ 272.</ref>. نامزد مورد حمایت حزب در دور چهارم ریاست‌جمهوری در ۲۵/۵/۱۳۶۴ نیز خامنه‌ای بود که همچنان از حمایت‌های جریان‌های معتقد به اسلام فقاهتی، برخوردار بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 272.</ref>.
# انتخابات مجلس: در نخستین دوره انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]]، توصیه امام‌خمینی به حزب جمهوری اسلامی برای ارائه فهرست نمایندگان دارای صلاحیت اسلامی به مردم <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/529 ـ 531.</ref> و داوطلب‌شدن جمع زیادی از روحانیان، موجب تشکیل ائتلاف بزرگ روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی و گروه‌های هم‌فکر دیگر در روزهای آخر تبلیغات انتخاباتی در تهران شد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/712؛ ‌هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 465.</ref>. پیروزی حزب جمهوری اسلامی در مرحله نخست این انتخابات، موجب شد گروه‌های مخالف مانند سازمان مجاهدین خلق، وزارت کشور را متهم به تقلب در انتخابات و جانبداری از حزب کنند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/712.</ref>. جدی‌شدن این مخالفت‌ها، ورود شورای انقلاب به مسئله و تشکیل هیئت هفت‌نفره برای بررسی چگونگی انتخابات را سبب شد که در نتیجه بیش از پنجاه حوزه انتخاباتی ازجمله تهران، تأیید و تنها انتخابات پنج شهرستان کوچک باطل شد <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 54 ـ 55.</ref>. مرحله دوم انتخابات مجلس نیز که در 19/2/1359 برگزار شد، با پیروزی چشمگیر ائتلاف حزب جمهوری اسلامی همراه بود <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 101.</ref>. در انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در فروردین و اردیبهشت 1363، اگرچه حزب جمهوری اسلامی از موقعیت بهتری برخوردار بود، اما بروز برخی اختلاف‌ها، ائتلاف حزب با جامعه روحانیت مبارز تهران ـ که از نظر سیاسی ـ اقتصادی نزدیکی بیشتری داشتند ـ را در پی داشت و گروه‌های دیگر مانند سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، سازمان اصناف مسلمان، دفتر تحکیم وحدتِ انجمن‌های اسلامی دانشجویان، محافل کارگری (شوراها و انجمن اسلامی کارگران) و انجمن اسلامی معلمان از آنان حمایت می‌کردند، با پذیرش برخی اختلاف‌ها و انشعاب‌ها، فهرست‌های جداگانه‌ای ارائه کردند <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 277؛ اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 173.</ref>. نتیجه این انتخابات، در هر دو دوره پیروزی حزب جمهوری اسلامی بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 278.</ref>.
# انتخابات مجلس: در نخستین دوره انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]]، توصیه امام‌خمینی به حزب جمهوری اسلامی برای ارائه فهرست نمایندگان دارای صلاحیت اسلامی به مردم <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 9/529 ـ 531.</ref> و داوطلب‌شدن جمع زیادی از روحانیان، موجب تشکیل ائتلاف بزرگ روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی و گروه‌های هم‌فکر دیگر در روزهای آخر تبلیغات انتخاباتی در تهران شد <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/712؛ هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، 465.</ref>. پیروزی حزب جمهوری اسلامی در مرحله نخست این انتخابات، موجب شد گروه‌های مخالف مانند سازمان مجاهدین خلق، وزارت کشور را متهم به تقلب در انتخابات و جانبداری از حزب کنند <ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون، 2/712.</ref>. جدی‌شدن این مخالفت‌ها، ورود شورای انقلاب به مسئله و تشکیل هیئت هفت‌نفره برای بررسی چگونگی انتخابات را سبب شد که در نتیجه بیش از پنجاه حوزه انتخاباتی ازجمله تهران، تأیید و تنها انتخابات پنج شهرستان کوچک باطل شد <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 54 ـ 55.</ref>. مرحله دوم انتخابات مجلس نیز که در ۱۹/۲/۱۳۵۹ برگزار شد، با پیروزی چشمگیر ائتلاف حزب جمهوری اسلامی همراه بود <ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، 101.</ref>. در انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در فروردین و اردیبهشت ۱۳۶۳، اگرچه حزب جمهوری اسلامی از موقعیت بهتری برخوردار بود، اما بروز برخی اختلاف‌ها، ائتلاف حزب با جامعه روحانیت مبارز تهران ـ که از نظر سیاسی ـ اقتصادی نزدیکی بیشتری داشتند ـ را در پی داشت و گروه‌های دیگر مانند سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، سازمان اصناف مسلمان، دفتر تحکیم وحدتِ انجمن‌های اسلامی دانشجویان، محافل کارگری (شوراها و انجمن اسلامی کارگران) و انجمن اسلامی معلمان از آنان حمایت می‌کردند، با پذیرش برخی اختلاف‌ها و انشعاب‌ها، فهرست‌های جداگانه‌ای ارائه کردند <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 277؛ اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 173.</ref>. نتیجه این انتخابات، در هر دو دوره پیروزی حزب جمهوری اسلامی بود <ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور، 278.</ref>.
 
==حمایت‌های امام‌خمینی==
==حمایت‌های امام‌خمینی==
عملکرد و مبارزات اعضای حزب جمهوری اسلامی در بسیاری از موارد، موجب حمایت و تأیید امام‌خمینی از آنان شد. ایشان پس از واقعه هفتم تیر1360 که پس از انتشار شایعات درباره انحصارطلبی حزب اتفاق افتاد، این حادثه را موجب تحول مردم و تطهیر چهره بهشتی و اعضای حزب از شایعات و تهمت‌ها دانست و ضمن اذعان به عدم شناخت کاملِ تمام اعضای حزب، بر شناخت نزدیک و اعتماد خود نسبت به اعضای مؤسس حزب جمهوری، ازجمله بهشتی، خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی تأکید کرد و شهدای این حزب را از عزیزترین افراد ملت و متعهدترین اشخاص شمرد که موجب منافع بسیاری برای نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 15/448.</ref>.
عملکرد و مبارزات اعضای حزب جمهوری اسلامی در بسیاری از موارد، موجب حمایت و تأیید امام‌خمینی از آنان شد. ایشان پس از واقعه هفتم تیر1360 که پس از انتشار شایعات درباره انحصارطلبی حزب اتفاق افتاد، این حادثه را موجب تحول مردم و تطهیر چهره بهشتی و اعضای حزب از شایعات و تهمت‌ها دانست و ضمن اذعان به عدم شناخت کاملِ تمام اعضای حزب، بر شناخت نزدیک و اعتماد خود نسبت به اعضای مؤسس حزب جمهوری، ازجمله بهشتی، خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی تأکید کرد و شهدای این حزب را از عزیزترین افراد ملت و متعهدترین اشخاص شمرد که موجب منافع بسیاری برای نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، 15/448.</ref>.
۳۹۲

ویرایش