شهریه امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[دوره صفویه]]، چون وقف روندی رو به رشد پیدا کرد و موقوفات بسیاری برای اداره مدارس علوم دینی اختصاص یافت، هزینه زندگی و معیشت طلاب نیز یکی از موارد مصرف موقوفات به شمار ‌آمد. این موقوفات نوعاً زیر نظر عالم اعلم زمان، مثل [[محمدباقر مجلسی]] اداره می‌شد <ref>دوانی، مفاخر اسلام، ت ۸/۵۰۵.</ref>؛ چنان‌که وقتی [[سیدنعمت‌الله جزایری]]، به همراه چند نفر از طلاب، از [[شیراز]] به [[اصفهان]] آمدند و در مدارس آن شهر ساکن شدند، مجلسی برای آنان خرجی کافی مقرر کرد <ref>دوانی، مفاخر اسلام، ت ۸/۳۹۰.</ref>. منابع پرداخت کمک‌هزینه زندگی طلاب معمولاً [[وجوه شرعی]]، اعم از [[خمس]]، [[زکات]]، [[صدقات]]، [[موقوفات]]، [[هدیه|هدایا]] و دیگر کمک‌های مردمی بوده است که در طول تاریخ، گاهی مؤمنان خیراندیش آن را مستقیم به محصلان علوم دینی می‌پرداختند و گاهی در اختیار علمای برجسته شهرها یا [[مراجع تقلید]] در [[حوزه‌های علمیه]] می‌نهادند و در زمان معاصر روش اخیر بیشتر متداول شده است <ref>واعظ‌زاده، بودجه حوزه، ۱۸۲؛ حوزه، بودجه حوزه سامرا، ۱۱۲.</ref>؛

از این رو، مردم متدین وجوه شرعی خویش را جهت اداره حوزه‌های علمیه [[عتبات عالیات]] در [[عراق]]، برای مراجع خود می‌فرستادند و این امر باعث تمرکز وجوه شرعی شد <ref>مطهری، مجموعه آثار، ۲۴/۴۹۴ ـ ۴۹۵.</ref>. در این دوره نیز شهریه به معنای پرداخت ماهانه آسان نبود و تنها گاهی مراجع وقت، مبلغ اندکی به عنوان «تقسیمی» و کمک‌هزینه می‌پرداختند تا اینکه [[مرجعیت]] شیعه در برخی مراجع تقلید متمرکز شد و ارسال وجوه شرعی به حوزه نجف فزونی گرفت. از این تاریخ موضوع پرداخت ماهیانه «شهریه» به طلاب در حوزه‌های عتبات مطرح شد؛ اما در حوزه‌های دیگر وضعیت سابق همچنان ادامه داشت <ref>واعظ‌زاده، بودجه حوزه، ۱۸۳ ـ ۱۸۴.</ref>.

در سال ۱۳۴۰ق/ ۱۳۰۰ش که ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]] به احیا و تأسیس [[حوزه علمیه قم]] اقدام کرد، کوشید تا در حوزه علمیه قم نیز همانند [[حوزه نجف]] برای طلاب شهریه‌ای قرار دهد. از سوی دیگر، شماری از بازاریان متدین او را در این کار یاری کردند. ایشان توانست در طول پانزده سالی که در [[قم]] زعامت و مرجعیت داشت، به حوزویان شهریه بپردازد <ref>بدلا، هفتاد سال خاطره، ۸۱؛ نیکوبرش، بررسی عملکرد سیاسی آیت‌الله حائری، ۶۷ ـ ۶۸.</ref>. گفته شده امام‌خمینی در دوره طلبگی از شهریه استفاده نمی‌کرده و از درآمد ملک شخصی خود در خمین گذران می‌کرده است <ref>بروجردی، خاطرات چاپ‌شده در حریم امام، ۲۳.</ref>.

پس از رحلت حائری و اداره حوزه به‌ دست [[سیدمحمدتقی خوانساری]] (م۱۳۷۱ق)، [[سیدمحمد حجت]] (م۱۳۷۲ق) و [[سیدصدرالدین صدر]] (م۱۳۷۳ق)، این وضع تا اندازه‌ای حفظ شد؛ ولی با هجرت [[سیدحسین بروجردی]] در سال ۱۳۶۴ق به حوزه قم و گسترش مرجعیت ایشان، پرداخت شهریه به حوزویان در قم رونق بیشتری یافت و ایشان برای طلاب و فضلای حوزه نجف نیز شهریه می‌فرستاد <ref>صابری، خاطرات، ۷۶؛ عراقچی، خاطرات، ۸۷.</ref>.

با وفات بروجردی در فروردین ۱۳۴۰ استادان برجسته طی جلسه‌ای در خانه فرزند مؤسس حوزه، مرتضی حائری (م ۱۳۶۴)، درباره چگونگی اداره حوزه و پرداخت شهریه به حوزویان تبادل نظر کردند. در این نشست، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری]] پرداخت شهریه حوزه را بر عهده گرفتند؛ ولی امام‌خمینی در این مقطع به این دلیل که از ورود به عرصه مرجعیت پرهیز می‌کرد، از دخالت در مسئله شهریه امتناع ورزید <ref>عراقچی، خاطرات، ۲۰۲؛ یزدی، خاطرات، ۳۵۷.</ref> {{ببینید|مرجعیت امام‌خمینی}}.

پس از رحلت بروجردی، امام‌خمینی تمایلی به مرجعیت نداشت؛ اما وقتی در سال ۱۳۴۲ [[رهبری]] قیام ضد [[محمدرضا پهلوی]] و رژیم سلطنتی و در رأس آن، مبارزه با [[امریکا]] و [[اسرائیل]] را بر دوش گرفت، به صورت طبیعی مردم به سوی ایشان روی آوردند و [[وجوه شرعی]] و [[هدایا]] و [[نذورات]]، از سرتاسر [[ایران]]، به‌ویژه بازار [[تهران]] و [[اصفهان]] و [[مشهد]] و [[تبریز]] برای ایشان ارسال می‌شد و بدین‌گونه ایشان پرداخت شهریه به طلاب و فضلا را آغاز کرد <ref>یزدی، خاطرات، ۳۵۸.</ref>.

در آغاز ورود امام‌خمینی به [[نجف]]، به علت محدودیت‌های رژیم پهلوی در فرستادن وجوه مالی مردم به ایشان، پرداخت شهریه ایشان آسان نبود؛ اما پس از ابداع راه‌هایی برای فرستادن آنها از طرف وکلا و مقلدان ایشان، شهریه ایشان در نجف آغاز شد <ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۲۹ ـ ۳۰.</ref>؛ چنان‌که نخست، شهریه به صورت تقسیمی پرداخت شد <ref>امامی، خاطرات، ۱/۷۶.</ref>؛ اما چند ماه پس از استقرار در نجف، وجوه شرعی، مستمر و مرتب، در قالب شهریه داده می‌شد. شهریه ماهانه از سه دینار آغاز شد و تا سال ۱۳۵۷ به پنجاه دینار در ماه رسید که از شهریه پرداختی دیگر مراجع بیشتر بود <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۱۶؛ قوچانی، خاطرات، ۱/۱۵۱.</ref>. شهریه امام‌خمینی در قم نیز از ماهیانه صد ریال شروع شد <ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۱۱۴ ـ ۱۱۵.</ref> و تا سال ۱۳۵۷ در مجموع از شهریه دیگر مراجع بیشتر بود <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۱۶.</ref>.

دسته دوم، شهریه مناسبتی بود؛ بدین صورت که وقتی ارسال وجوه شرعی از ایران بیشتر می‌شد و از مبلغ لازم برای شهریه عمومی بالاتر می‌رفت، امام‌خمینی دستور می‌داد آن را در نخستین فرصت به مناسبت [[اعیاد اسلامی]] به طلاب و فضلا بپردازند <ref>پسندیده، یاران امام، ۳۴۵.</ref>.

دسته سوم شهریه ویژه بود که به فضلا و استادان برجسته که نیاز مالی داشتند، اختصاص داشت و در وقت‌های ضروری به آنها پرداخت می‌شد؛ مثلاً ایشان برای درمان بیماری [[میرزاجواد تبریزی]] و به [[کاظم تبریزی]] که در آن زمان از مدرسان فاضل [[نجف]] بود و [[شاگردان امام‌خمینی|شاگردان]] بسیاری در درس ایشان حاضر می‌شدند، به دلیل نیاز مبرم، مبلغ بسیاری پرداخت کرد <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۱۹.</ref>. نیز ایشان پیش از اینکه در [[قم]] شهریه عمومی را آغاز کند، به برخی شاگردان فاضل و کوشا، مساعدت‌های ویژه‌ای در حدود دویست یا سیصد تومان می‌کرد <ref>گرامی، خاطرات، ۳۲.</ref>.

[[امام‌خمینی]] در مرداد ۱۳۴۲ زمانی که در داوودیه تهران در حالت اقامت اجباری و حصر بود، در نامه‌ای به فرزند خود [[سیدمصطفی خمینی]] ضمن راهنمایی درباره پرداخت شهریه طلاب [[اصفهان]]، به وی وکالت داد که وجوه قم را دریافت کند و آن را برای پرداخت شهریه طلاب قم نگه دارد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۵۰۸.</ref>. ایشان در ۱۹ آبان ۱۳۴۳؛ یعنی شش روز پس از [[تبعید]] به [[ترکیه]] نیز در نامه‌ای به وی او را در پرداخت شهریه، وصی خویش قرار داد و در همان نامه، پرداخت شهریه و متمم آن (ذغال) را که از لوازم ضروری آن روز زندگی طلاب بود، به وی گوشزد کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۲۸ ـ ۴۳۱.</ref>.

با تبعید سیدمصطفی، امام‌خمینی نامه‌های متعددی به [[سیداحمد خمینی]] نوشت و درباره چگونگی پرداخت و تأمین شهریه توضیحاتی می‌داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۹۱، ۲۳۲، ۳۲۸ و ۳۵۵.</ref> و با فرستادن نامه‌هایی به [[سیدمرتضی پسندیده]] درباره افزایش شهریه، اقدامات لازم را یادآور می‌شد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۰ و ۳۵۰.</ref>. پسندیده پس از تبعید سیدمصطفی خمینی، نماینده تام‌الاختیار امام‌خمینی در ایران بود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۰/۲۸۸ و ۳۲۱.</ref> و پس از تبعید او از قم، برای مدتی [[محمدصادق کرباسچی تهرانی]] به عنوان [[نمایندگان امام‌خمینی|نماینده امام‌خمینی]] معرفی شد؛ اما تبعید او موجب شد از آن پس نام نماینده امام‌خمینی پنهان بماند و کسانی که قصد پرداخت پول به امام‌خمینی را داشتند، آن را به یاران و اطرافیان قابل اعتماد ایشان پرداخت کنند و از آن طریق به نماینده ایشان برسد. روی قبض‌های رسید نیز نام نماینده یا وکیل امام‌خمینی نوشته نمی‌شد تا مدرکی به دست دولت نیفتد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۹۹ ـ ۴۰۰.</ref>.

شهریه امام‌خمینی به‌ویژه در سال‌های اقامت در [[نجف]]، تأثیر آشکاری از نظر اقتصادی و فرهنگی در میان طلاب و فضلا داشت و وضعیت زندگی آنان را دگرگون ساخت و آنان توانستند تا حدودی نیازهای اولیه مادی خود را تأمین کنند و از عسرت و تنگدستی در آیند <ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۱۲۰.</ref>. تحول دیگر این بود که پیش از ورود ایشان به [[نجف]]، طلاب و فضلای افغانی و هندی و پاکستانی همیشه نصف شهریه طلاب ایرانی و عرب را دریافت می‌کردند؛ ولی ایشان به همه طلاب، بدون در نظر گرفتن ملیت آنها شهریه می‌داد و با حذف شیوه تبعیض‌آمیز موجب تأثیرات فرهنگی مثبتی در فضای عمومی حوزه نجف شد <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۶؛ بجنوردی، ۳۵۲.</ref>.

از سوی دیگر، مأموران ساواک در قم به ساواک مرکزی پیشنهاد کردند در نخستین فرصت مقسّمان شهریه امام‌خمینی دستگیر شوند تا رعب و وحشت در میان آنان افتد و از کار خود منصرف شوند <ref>انصاری، مهاجر قبیله ایمان، ۸۱.</ref>. روز سه‌شنبه ۲۲ آبان ۱۳۴۶ مأموران این سازمان به [[خانه امام‌خمینی]] در قم یورش بردند و همه اسناد و وسایل و دفتر شهریه را ضبط و توقیف و [[سیداحمد خمینی]] و [[علی‌اکبر اسلامی]] و [[حسن صانعی]] را نیز بازداشت کردند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۲۹۵؛ انصاری، مهاجر قبیله ایمان، ۷۷ ـ ۷۸؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۳۷۶.</ref>؛ اما با وجود فشارهای ساواک، متصدیان شهریه امام‌خمینی در جلسه‌ای چاره‌اندیشی کردند و از هر شهری یک روحانی برگزیدند و شهریه طلاب آن شهر را به وسیله او پرداختند و این اقدام خود فشار دوچندان ساواک را به دنبال داشت <ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۳۷۹.</ref>؛ چنان‌که گزارش‌های متعددی از ساواک، حاکی از دقت و پیگیری مأموران رژیم در شناسایی نمایندگان امام‌خمینی در مناطق مختلف، احضار آنان به ساواک و بازجویی درباره این مسئله است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/۱۸۷ ـ ۱۹۶، ۱۹۸ ـ ۲۱۱، ۲۱۶ ـ ۲۱۸.</ref>.

برای ارسال پول به [[نجف]] در برابر تلاش رژیم پهلوی، دست‌اندرکاران [[بیت امام‌خمینی]] تدابیر مقتضی اندیشیدند؛ به این صورت که وجوه شرعی را یا به نام [[نصرالله خلخالی]]، از علمای سرشناس نجف، می‌فرستادند که ساواک به او حساسیت نداشت <ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۲/۳۰؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۰/۱۰۵، ۱۱۰ و ۱۱۴.</ref> یا در شهرهای [[کویت]]، [[مکه]]، مدینه و کشورهای اروپایی به دست نمایندگان امام‌خمینی می‌رساندند تا از طریق آنان در اختیار ایشان قرار گیرد. بخش دیگری از وجوه به وسیله زائران عتبات به دفتر امام‌خمینی در نجف می‌رسید‌ <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۱۱.</ref>. بدین وسیله پرداخت شهریه ایشان در نجف، البته با ‌اندکی تأخیر ادامه یافت. در ایران نیز مدتی شهریه ایشان به نام میرزااحمد آشتیانی، یکی از علمای برجسته و مورد احترام تهران که چند سال هم از امام‌خمینی مسن‌‌تر بود، پرداخت شد و ساواک را کاملاً در سردرگمی قرار داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۹۱ ـ ۱۹۲.</ref> {{ببینید|میرزااحمد آشتیانی}}.

ساواک که از افزایش شهریه امام‌خمینی نگران بود و آن را عاملی برای افزایش طرفداران ایشان تلقی می‌کرد، در گزارش‌های خود تأیید کرده است شهریه‌ای که به نام آشتیانی پرداخت می‌شود و به‌تدریج افزایش می‌یابد، متعلق به امام‌خمینی است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/۲۳۰ ـ ۲۳۱؛ ۱۸/۵۲۶ ـ ۵۳۵، ۵۳۷ ـ ۵۳۹ و ۵۴۱ ـ ۵۴۳ و ۱۹/۱۰۲ ـ ۱۰۳، ۱۰۸ ـ ۱۰۹.</ref>. این اسناد در خرداد ۱۳۵۷، افزایش شهریه امام‌خمینی را که حتی به سیزده برابر شهریه برخی مراجع در ایران رسید، دهن‌کجی به رژیم تلقی کرده‌اند <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۹/۲۲۹.</ref>. قدردانی و سپاسگزاری امام‌خمینی از حسن صانعی در اسفند ۱۳۶۷، به عنوان مسئول اداره شهریه طلاب که برای استمرار شهریه سختی‌های فراوانی از سوی رژیم پهلوی متحمل شده <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۷۱.</ref> اشاره به تنگناها و فشارها از سوی رژیم دراین‌باره دارد.

==الزامات و شرایط==

شهریه امام‌خمینی به لحاظ گستره جغرافیایی، در سال‌های مبارزه و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] ایشان، افزون بر [[حوزه علمیه قم|حوزه‌های علمیه قم]] و نجف و سامرا، شامل طلاب و فضلای شهرها و استان‌های [[تهران]]، [[اصفهان]]، [[مشهد]]، [[شیراز]]، [[کرمانشاه]]، [[آذربایجان شرقی]] و [[آذربایجان غربی|غربی]] و طلاب کشورهای [[لبنان]]، پاکستان و [[سوریه]] نیز می‌شد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۹، ۱۳۳، ۱۶۲ و ۱۷۳.</ref>.

سیدمرتضی پسندیده (برادر امام‌خمینی)، [[شهاب‌الدین اشراقی]] (داماد امام‌خمینی)، علی‌اکبر اسلامی تربتی، احمد آشتیانی و [[محمدصادق کرباسچی]] (تهرانی) و خادمی قمی در قم، نصرالله خلخالی در نجف، حسن صانعی در قم و تهران، سیدمحمدصادق لواسانی [[در تهران، حسینعلی منتظری]] در اصفهان، [[سیدعبدالحسین دستغیب]]، بهاءالدین محلاتی و [[صدرالدین حائری]] در شیراز، عبدالجلیل جلیلی در کرمانشاه، محمدصادق خلخالی در خلخال، عباس محفوظی و علوی در رشت، محمدرضا محامی در مشهد <ref>پسندیده، یاران امام، ۱۴۵، ۳۹۹، ۴۱۳ و ۴۲۶؛ امام‌خمینی، ۲/۸۰؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۹/۴۵۱؛ ۱۰/۱۱۴ و ۲۸۸.</ref> و [[محمد شریعت اصفهانی]] مشهور به شیخ‌الشریعه در [[پاکستان]] <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۴۷۱ و ۳/۱۶۲.</ref> ازجمله مسئولان و مقسّمان شهریه ایشان در مناطق مختلف به شمار می‌رفتند. به گزارش ساواک، چنان‌چه وجوهات جمع‌آوری‌شده، به مبلغ قابل توجهی می‌رسید، به وسیله نمایندگان عبدالجلیل جلیلی، از کرمانشاه و مرز خسروی به عراق فرستاده می‌شد <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۹/۴۵۱.</ref>.

سیره امام‌خمینی در پرداخت شهریه به طلاب این بود که در تمام مراحل، [[عزت نفس]] آنان حفظ شود و بی‌جهت در برابر کسی خضوع نکنند <ref>محمدی گیلانی، خاطره، ۵/۱۳۱.</ref>؛ به همین سبب در گزینش مسئولان و مقسّمان شهریه دقت می‌کرد که افراد متخلق، متواضع و متین دست‌اندرکار امر شهریه باشند <ref>محمدی گیلانی، خاطره، ۵/۱۲۸.</ref>. از مجموع نزدیک به پنجاه نامه‌ای که امام‌خمینی درباره شهریه به فرزندان و مسئولان دفتر خود نوشته است، به‌روشنی می‌توان پی برد که ایشان اهتمام ویژه‌ای به بهبود وضع معیشتی طلاب و فضلا داشته است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۵۲؛ ۳/۱۹۴ و ۲۱/۵۰۸.</ref>.

امام‌خمینی اعضای [[دفتر امام‌خمینی|دفتر خویش]] را همواره از ورود به برخی حواشی منع می‌کرد و بر این عقیده بود که [[وجوه شرعی]]، جزو اموال شخصی کسی نیست تا متصدی آن در قبالش از مردم توقع بی‌جا داشته باشد <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۲۰.</ref>؛ چنان‌که وقتی مسئول مالی دفتر ایشان در [[نجف]]، به سبب رفتار نادرست یک طلبه با امام‌خمینی شهریه او را قطع کرد، از کار وی بسیار ناراحت شد و دستور برقراری شهریه آن طلبه، بدون فوت وقت و نیز عذرخواهی از او را صادر کرد <ref>بنی‌فضل، خاطرات، ۱۱۵.</ref>. همچنین وقتی فرزند ایشان سیدمصطفی به ایشان پیشنهاد کرد مبلغ ویژه‌ای به طلاب انقلابی اختصاص دهد، ایشان نپذیرفت <ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۱۷.</ref> و هنگامی که اطلاع یافت در قم، [[سیداحمد خمینی]] به دلیل رفت ‌و آمد طلاب و فضلای انقلابی به بیت [[امام‌خمینی]]، تصمیم گرفته است مبلغی به آنان اختصاص دهد، در نامه‌ای توبیخ‌آمیز، او را از این کار برحذر داشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۳۶.</ref>.

ایشان در پرداخت شهریه، به احراز اشتغال به تحصیل طلاب و اهتمام به ادامه آن و همچنین دیگر شرایط طلبگی حساسیت ویژه داشت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۹۴؛ کریمی، بیست و پنج سال در کنار امام راحل، ۶۲.</ref>؛ چنان‌که برخی اسناد [[ساواک]] در سال ۱۳۴۳ از قطع شهریه امام‌خمینی به شماری از طلاب حوزه علمیه که در جلسه درس حاضر نشده و در دانشگاه یا مؤسسات دولتی مشغول به تحصیل یا کار بودند، گزارش می‌دهد. این اسناد همچنین مدعی است امام‌خمینی با فرستادن فهرستی از نام این طلاب برای [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری]]، از آنان نیز خواسته است شهریه این افراد را قطع کنند <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۶/۲۷۱ ـ ۲۷۲، ۲۷۵ ـ ۲۸۰.</ref>. ایشان در [[حوزه علمیه نجف]] نیز برای پرداخت شهریه دستور داد از طلاب امتحان گرفته شود <ref>یوسفی، مصاحبه، ۶/۱۹۰؛ کریمی، بیست و پنج سال در کنار امام راحل، ۴۶، ۶۱ و ۶۲.</ref>.

به گزارش ساواک در سال ۱۳۴۷، امام‌خمینی حقوق ماهیانه هفتاد درصد محصلان علوم دینی حوزه‌های علمیه نجف اشرف، کربلا، کاظمین، سامرا و نیز شهریه اکثر طلاب شهرهای قم، مشهد و تهران را مرتب و به‌موقع پرداخت می‌کرد <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۹/۴۶۱.</ref>. این اسناد در سال ۱۳۵۴، تأکید می‌کند که نمایندگان امام‌خمینی که وجوه شرعی را جمع‌آوری می‌کنند و تعداد قابل ملاحظه‌ای در سطح کشور هستند، اجازه‌نامه کتبی از شخص ایشان دارند. اغلب این نمایندگان که از نظر ساواک شناخته‌شده نیستند، از سایر مراجع نیز اجازه‌نامه دارند <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/۲۰۵ ـ ۲۰۶.</ref>.

از سوی دیگر، امام‌خمینی چند روز پیش از درگذشت، به صورت شفاهی به فرزند خود، [[سیداحمد خمینی]]، وصیت کرد تمام پول‌هایی که در بانک‌ها و در خانه دارد، وجوه شرعی است و باید پس از ایشان در اختیار اعضای شورای مدیریت حوزه، به ریاست [[محمد فاضل لنکرانی]] قرار گیرد تا به عنوان شهریه به طلاب و روحانیان پرداخت شود. سیداحمد خمینی بی‌درنگ پس از درگذشت ایشان، طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد از این پس [[دفتر امام‌خمینی]] وجوه شرعی نمی‌پذیرد و کسی برای پرداخت [[وجوه شرعی]] به این دفتر یا دفاتر نمایندگان ایشان در استان‌ها و شهرستان‌ها مراجعه نکند <ref>فاضل لنکرانی، گفتگو، ۱۲۲ ـ ۱۲۳.</ref>. وی در ادامه مبالغ موجود در حساب‌های امام‌خمینی در بانک‌ها را به شماره‌حساب شورای مدیریت حوزه، نزد بانک ملی قم انتقال داد و بخشی از وجوه را که در [[خانه امام‌خمینی]] بود، به صورت نقدی به [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] فرستاد و از مجموع وجوه به‌جای‌مانده به مدت دو سال و سه ماه، شهریه به طلاب پرداخت شد <ref>فاضل لنکرانی، گفتگو، ۱۲۲ ـ ۱۲۳.</ref>.

==پانویس==

==منابع==

* انصاری، حمید، مهاجر قبیله ایمان، نگاهی به زندگینامه یادگار امام، تهران، مؤسسه تنظیم...، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

* بجنوردی، سیدمحمد، دیدار با آیت‌الله موسوی بجنوردی، مجله متین، شماره ۵ ـ ۶، ۱۳۷۸ ـ ۱۳۷۹ش.

* حوزه، مجله، بودجه حوزه سامرا، شماره‌ ۵۰ ـ ۵۱، ۱۳۷۱ش.

* فقیهی، علی‌اصغر، آل ‌بویه و اوضاع زمان ایشان، تهران، صبا، ۱۳۵۷ش.

* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام‌ در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.

* یزدی، محمد، ‌خاطرات آیت‌الله محمد یزدی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.

==پیوند به بیرون==

* عبدالرحیم اباذری، [https://books.khomeini.ir/books/10006/534/ شهریه امام‌خمینی]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۵۳۴-۵۴۰.