confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۵۵۴
ویرایش
مجلس شورای اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←عملکرد
(←عملکرد) |
|||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
*نخستین دوره مجلس شورای اسلامی را از پرکارترین مجالس قانون‌گذاری شمرده‌اند.<ref>موثق، جایگاه مجلس شورای اسلامی، در ساختار قدرت سیاسی جمهوری اسلامی، ۱۶۴.</ref> در این دوره که رئیس سنی آن [[یدالله سحابی]] و رئیس دایمی آن [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] بود.<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۷۴ ـ ۷۶.</ref> الزام دولت به اجرای اصول قانون اساسی <ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۷۲).</ref> تصویب قانون‌های مورد نیاز کشور در بخش‌های گوناگون دفاعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روابط بین‌الملل و تصویب اساسنامه بسیاری از نهادهای انقلابی،<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۲۵۲، ۵۳۳ و ۶۲۶.</ref> تصویب قوانین حمایتی از مستضعفان، [[خانواده‌های شهدا]]، [[جانبازان]] و [[اسرا]]<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۱۰۲، ۱۰۴، ۱۰۹، ۱۴۰ و ۶۲۱.</ref> تدوین قانون [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]]، <ref>روابط عمومی مجلس، آشنایی با مجلس شورای اسلامی به ضمیمه کارنامه سال اول مجلس، ۱۳۶۱، ۱۱۲و ۱۴۶.</ref> رأی به عدم کفایت سیاسی [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] نخستین رئیس‌جمهور ایران در ۳۱/۳/۱۳۶۰ <ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۱۱۴؛ سیدابوالحسن بنی‌صدر.</ref> تفحص در کار دولت‌ها و سؤال از دولت درباره مسائل سرنوشت‌‌ساز کشور ازجمله کارهای آن بود.<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۲۷۵ ـ ۲۷۶.</ref> تعیین تکلیف و موافقت با آزادی گروگان‌های [[لانه جاسوسی امریکا]]،<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۱۲۵.</ref> پس از آنکه امام‌خمینی کار آنان را به مجلس واگذار کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۶۲.</ref> و مجلس با تصویب چهار شرط اصلی امام‌خمینی؛ عدم دخالت سیاسی و نظامی [[امریکا]] در ایران، آزادسازی سرمایه‌های [[ملت ایران]]، لغو [[تحریم‌های اقتصادی]] و مالی علیه ایران و بازگرداندن اموال [[محمدرضا پهلوی]] به ایران و ابلاغ آن به دولت برای اجرا از دیگر کارهای این دوره بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، ۲۶۲ ـ ۲۶۴.</ref> امام‌خمینی با توجه به ایستادگی نمایندگان در برابر زیاده‌خواهی امریکا یادآور شد مجلس شورای اسلامی چون سدی عظیم در برابر توطئه‌های ابرقدرت‌ها ایستاده است.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۲.</ref>. | *نخستین دوره مجلس شورای اسلامی را از پرکارترین مجالس قانون‌گذاری شمرده‌اند.<ref>موثق، جایگاه مجلس شورای اسلامی، در ساختار قدرت سیاسی جمهوری اسلامی، ۱۶۴.</ref> در این دوره که رئیس سنی آن [[یدالله سحابی]] و رئیس دایمی آن [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] بود.<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۷۴ ـ ۷۶.</ref> الزام دولت به اجرای اصول قانون اساسی <ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۷۲).</ref> تصویب قانون‌های مورد نیاز کشور در بخش‌های گوناگون دفاعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روابط بین‌الملل و تصویب اساسنامه بسیاری از نهادهای انقلابی،<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۲۵۲، ۵۳۳ و ۶۲۶.</ref> تصویب قوانین حمایتی از مستضعفان، [[خانواده‌های شهدا]]، [[جانبازان]] و [[اسرا]]<ref>اداره کل، مجموعه قوانین، اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۷ خرداد ۱۳۵۹ تا ۶ خرداد ۱۳۶۳ش)، ۱۰۲، ۱۰۴، ۱۰۹، ۱۴۰ و ۶۲۱.</ref> تدوین قانون [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]]، <ref>روابط عمومی مجلس، آشنایی با مجلس شورای اسلامی به ضمیمه کارنامه سال اول مجلس، ۱۳۶۱، ۱۱۲و ۱۴۶.</ref> رأی به عدم کفایت سیاسی [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] نخستین رئیس‌جمهور ایران در ۳۱/۳/۱۳۶۰ <ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۱۱۴؛ سیدابوالحسن بنی‌صدر.</ref> تفحص در کار دولت‌ها و سؤال از دولت درباره مسائل سرنوشت‌‌ساز کشور ازجمله کارهای آن بود.<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۲۷۵ ـ ۲۷۶.</ref> تعیین تکلیف و موافقت با آزادی گروگان‌های [[لانه جاسوسی امریکا]]،<ref>خوش‌زاد، مجلس شورای اسلامی، ۱۲۵.</ref> پس از آنکه امام‌خمینی کار آنان را به مجلس واگذار کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۶۲.</ref> و مجلس با تصویب چهار شرط اصلی امام‌خمینی؛ عدم دخالت سیاسی و نظامی [[امریکا]] در ایران، آزادسازی سرمایه‌های [[ملت ایران]]، لغو [[تحریم‌های اقتصادی]] و مالی علیه ایران و بازگرداندن اموال [[محمدرضا پهلوی]] به ایران و ابلاغ آن به دولت برای اجرا از دیگر کارهای این دوره بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، ۲۶۲ ـ ۲۶۴.</ref> امام‌خمینی با توجه به ایستادگی نمایندگان در برابر زیاده‌خواهی امریکا یادآور شد مجلس شورای اسلامی چون سدی عظیم در برابر توطئه‌های ابرقدرت‌ها ایستاده است.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۴۶۲.</ref>. | ||
*در دومین دوره مجلس در دوشنبه ۷ خرداد ۱۳۶۳ که به ریاست سنی [[سعید امانی]] گشایش یافت <ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۰۷.</ref> و اکبر هاشمی رفسنجانی در چهار سال رئیس دائمی آن بود؛<ref>آقایی جیرهنده و بسطامی، مجلس شورای اسلامی، دوره دوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۵۱ ـ ۵۳.</ref> مسائل مهمی مانند قانون احیای اراضی، مالکیت معادن، قانون کار و تجارت خارجی <ref>دارابی، سیاست‌مداران اهل فیضیه، ۳۳؛ سجادی‌پور، مجلس شورای اسلامی دوره چهارم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۳۰.</ref> قانون مجازات اسلامی، قانون اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی، قانون چگونگی وصول مالیات، قانون [[خدمت نظام وظیفه]]، قانون مجازات محتکران و اساسنامه چند ارگان مانند [[کمیته‌های انقلاب اسلامی]] تصویب شد.<ref>موثق، جایگاه مجلس شورای اسلامی، ۱۶۹ ـ ۱۷۱.</ref> [[کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی]] با رسیدگی به ۳۸۱۹۰ شکایت، نقش مؤثری در انتقال خواست مردم به دولت در این دوره داشت.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۱۷.</ref> به علت درگیربودن کشور با [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]] قوانین متعددی مرتبط با دفاع و امور رزمندگان در مجلس تصویب شد.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۰۸.</ref> | *در دومین دوره مجلس در دوشنبه ۷ خرداد ۱۳۶۳ که به ریاست سنی [[سعید امانی]] گشایش یافت <ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۰۷.</ref> و اکبر هاشمی رفسنجانی در چهار سال رئیس دائمی آن بود؛<ref>آقایی جیرهنده و بسطامی، مجلس شورای اسلامی، دوره دوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۵۱ ـ ۵۳.</ref> مسائل مهمی مانند قانون احیای اراضی، مالکیت معادن، قانون کار و تجارت خارجی <ref>دارابی، سیاست‌مداران اهل فیضیه، ۳۳؛ سجادی‌پور، مجلس شورای اسلامی دوره چهارم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۳۰.</ref> قانون مجازات اسلامی، قانون اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی، قانون چگونگی وصول مالیات، قانون [[خدمت نظام وظیفه]]، قانون مجازات محتکران و اساسنامه چند ارگان مانند [[کمیته‌های انقلاب اسلامی]] تصویب شد.<ref>موثق، جایگاه مجلس شورای اسلامی، ۱۶۹ ـ ۱۷۱.</ref> [[کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی]] با رسیدگی به ۳۸۱۹۰ شکایت، نقش مؤثری در انتقال خواست مردم به دولت در این دوره داشت.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۱۷.</ref> به علت درگیربودن کشور با [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]] قوانین متعددی مرتبط با دفاع و امور رزمندگان در مجلس تصویب شد.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۰۸.</ref> | ||
*سومین دوره مجلس شورای اسلامی در ۷/۳/۱۳۶۷ افتتاح شد<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۷۵.</ref> و محمدحسین چهرگانی انزابی رئیس سنی و اکبر هاشمی رفسنجانی در سال اول و دوم رئیس مجلس و در ادامه (پس از [[درگذشت امام‌خمینی]]، به دلیل قرارگرفتن هاشمی رفسنجانی در جایگاه ریاست جمهوری) ریاست مجلس با [[مهدی کروبی]] بود.<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۷۸-۸۷.</ref> در این دوره ۲۵۴ قانون شامل ۱۳۴ قانون لایحه دولت و ۱۲۰ قانون طرح نمایندگان از تصویب گذشت. نود طرح و لایحه را نیز نمایندگان رد کردند. قانون برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از مهم‌ترین قوانین اقتصادی دوره سوم مجلس شورای اسلامی بود که بازسازی بنیه دفاعی، بازسازی ظرفیت‌های تولیدی، ارتقای فرهنگ عمومی، تلاش در جهت عدالت اجتماعی و تعیین و اصلاح الگوی مصرف، اصلاح مدیریت اجرایی و قضایی و توزیع جغرافیای جمعیت از سرفصل‌های آن بود.<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۹۱ و ۹۴.</ref> کمیسیون اصل نود دوره سوم با رسیدگی به ۷۰۹۹۴ فقره شکایت، نقش مؤثری در انتقال خواست مردم به دولت داشت.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۱۷.</ref> در پی پذیرش [[قطعنامه ۵۹۸]]، نمایندگان مجلس در۳۰/۴/۱۳۶۷ در جلسه علنی مجلس با فرستادن نامه‌ای به امام‌خمینی آمادگی مجلس را برای اجراکردن اهداف ایشان اعلام کردند.<ref>مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۳۱۷؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۶۱.</ref> به دنبال انتشار کتاب [[آیات شیطانی سلمان رشدی|آیات شیطانیِ سلمان رشدی]] در سال ۱۳۶۷ و اعلان [[ارتداد]] وی به حکم امام‌خمینی و حمایت دولت انگلستان از نویسنده آن، روابط ایران و انگلستان تیره شد و مجلس شورای اسلامی جلسه علنی ۲۶/۱۱/۱۳۶۷ را در اعتراض به انتشار کتاب تعطیل<ref>(مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۱۴۰۰؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۷۲.</ref> و در جلسه ۸۳ در ۹/۱۲/۱۳۶۷ قانون قطع رابطه با انگلستان را تصویب کرد؛<ref>(مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۱۵۰۲؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۷۲.</ref> پایان [[جنگ هشت‌ساله]]، [[ارتحال امام‌خمینی]]، [[بازنگری در قانون اساسی]] و ساختن ویرانه‌های جنگ از حوادث مهم این دوره از مجلس بود. ۳۲ تن از نمایندگان مجلس در دوره امام‌خمینی به دست [[گروه‌های ضد انقلاب]] ازجمله در [[حادثه هفت تیر ۱۳۶۰]]<nowiki/>به شهادت رسیدند <ref>اطلاعات ۸۰ ساله، ۲/۴۳۰؛ کیهان، روزنامه، ۲.</ref> مجلس در پشتیبانی و تقویت مادی و معنوی رزمندگان [[دفاع مقدس]] نیز نقش‌آفرین بود و ۲۸ تن از نمایندگان مجلس اول و دوم نیز در صحنه نبرد و در فعالیت‌های مرتبط با دفاع مقدس به شهادت رسیدند؛ ازجمله آنان [[مصطفی چمران]]، [[فضل‌الله محلاتی]] و [[مهدی شاه‌آبادی]] بودند. [[امام‌خمینی]] در پایان نخستین دوره مجلس از عملکرد آن که با وجود دشواری‌ها و درگیری‌ها و نیز دفاع مقدس، وظیفه خود را در حفظ انقلاب و خدمت به مستضعفان به‌خوبی انجام دادند، تشکر و برای نمایندگان شهید مجلس طلب رحمت کرد.<ref>اطلاعات ۸۰ ساله، ۱۸/۴۶۰.</ref> مجلس شورای اسلامی در ۲۳/۴/۱۳۷۲ با تصویب ماده واحده‌ای روز دهم آذر سالروز شهادت [[سیدحسن مدرس]] را روز مجلس نام‌گذاری کرد.<ref>سجادی‌پور، مجلس شورای اسلامی دوره چهارم، ۱۸۰.</ref>{{ببینید|هفت تیر | مصطفی چمران | فضل‌الله محلاتی | محمدعلی شاه‌آبادی}} | *سومین دوره مجلس شورای اسلامی در ۷/۳/۱۳۶۷ افتتاح شد<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۷۵.</ref> و محمدحسین چهرگانی انزابی رئیس سنی و اکبر هاشمی رفسنجانی در سال اول و دوم رئیس مجلس و در ادامه (پس از [[درگذشت امام‌خمینی]]، به دلیل قرارگرفتن هاشمی رفسنجانی در جایگاه ریاست جمهوری) ریاست مجلس با [[مهدی کروبی]] بود.<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۷۸-۸۷.</ref> در این دوره ۲۵۴ قانون شامل ۱۳۴ قانون لایحه دولت و ۱۲۰ قانون طرح نمایندگان از تصویب گذشت. نود طرح و لایحه را نیز نمایندگان رد کردند. قانون برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از مهم‌ترین قوانین اقتصادی دوره سوم مجلس شورای اسلامی بود که بازسازی بنیه دفاعی، بازسازی ظرفیت‌های تولیدی، ارتقای فرهنگ عمومی، تلاش در جهت عدالت اجتماعی و تعیین و اصلاح الگوی مصرف، اصلاح مدیریت اجرایی و قضایی و توزیع جغرافیای جمعیت از سرفصل‌های آن بود.<ref>جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۹۱ و ۹۴.</ref> کمیسیون اصل نود دوره سوم با رسیدگی به ۷۰۹۹۴ فقره شکایت، نقش مؤثری در انتقال خواست مردم به دولت داشت.<ref>فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ۲/۱۱۷.</ref> در پی پذیرش [[قطعنامه ۵۹۸]]، نمایندگان مجلس در۳۰/۴/۱۳۶۷ در جلسه علنی مجلس با فرستادن نامه‌ای به امام‌خمینی آمادگی مجلس را برای اجراکردن اهداف ایشان اعلام کردند.<ref>مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۳۱۷؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۶۱.</ref> به دنبال انتشار کتاب [[آیات شیطانی سلمان رشدی|آیات شیطانیِ سلمان رشدی]] در سال ۱۳۶۷ و اعلان [[ارتداد]] وی به حکم امام‌خمینی و حمایت دولت انگلستان از نویسنده آن، روابط ایران و انگلستان تیره شد و مجلس شورای اسلامی جلسه علنی ۲۶/۱۱/۱۳۶۷ را در اعتراض به انتشار کتاب تعطیل<ref>(مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۱۴۰۰؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۷۲.</ref> و در جلسه ۸۳ در ۹/۱۲/۱۳۶۷ قانون قطع رابطه با انگلستان را تصویب کرد؛<ref>(مشروح مذاکرات دوره اول و دوره سوم، ۱۵۰۲؛ جهان‌محمدی، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، ۱۷۲.</ref> پایان [[جنگ هشت‌ساله]]، [[ارتحال امام‌خمینی]]، [[بازنگری در قانون اساسی]] و ساختن ویرانه‌های جنگ از حوادث مهم این دوره از مجلس بود. ۳۲ تن از نمایندگان مجلس در دوره امام‌خمینی به دست [[گروه‌های ضد انقلاب]] ازجمله در [[حادثه هفت تیر ۱۳۶۰]]<nowiki/>به شهادت رسیدند <ref>اطلاعات ۸۰ ساله، ۲/۴۳۰؛ کیهان، روزنامه، ۲.</ref> مجلس در پشتیبانی و تقویت مادی و معنوی رزمندگان [[دفاع مقدس]] نیز نقش‌آفرین بود و ۲۸ تن از نمایندگان مجلس اول و دوم نیز در صحنه نبرد و در فعالیت‌های مرتبط با دفاع مقدس به شهادت رسیدند؛ ازجمله آنان [[مصطفی چمران]]، [[فضل‌الله محلاتی]] و [[مهدی شاه‌آبادی]] بودند. [[امام‌خمینی]] در پایان نخستین دوره مجلس از عملکرد آن که با وجود دشواری‌ها و درگیری‌ها و نیز دفاع مقدس، وظیفه خود را در حفظ انقلاب و خدمت به مستضعفان به‌خوبی انجام دادند، تشکر و برای نمایندگان شهید مجلس طلب رحمت کرد.<ref>اطلاعات ۸۰ ساله، ۱۸/۴۶۰.</ref> مجلس شورای اسلامی در ۲۳/۴/۱۳۷۲ با تصویب ماده واحده‌ای روز دهم آذر سالروز شهادت [[سیدحسن مدرس]] را روز مجلس نام‌گذاری کرد.<ref>سجادی‌پور، مجلس شورای اسلامی دوره چهارم، ۱۸۰.</ref> | ||
{{ببینید|هفت تیر | مصطفی چمران | فضل‌الله محلاتی | محمدعلی شاه‌آبادی}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||