سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
(ثبت مقاله)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کشور
| عنوان = سوریه
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| تصویر پرچم =پرچم سوریه.png
| عرض پرچم =
| تصویر نشان ملی =نشان ملی سوریه.png
| عرض تصویر نشان ملی=
| نام رسمی = جمهوری عربی سوریه
| دین رسمی = اسلام
| جمعیت کل =
| مساحت =
| حکومت = جمهوری
| واحد پول =
| پایتخت = دمشق
| شهرهای مهم =
| ادیان(درصد) =
| زبان رسمی = عربی
| سایت =
| پیشینه اسلام =
| جمعیت مسلمانان =
| جمعیت =
| درصد به جمعیت کشور =
| درصد به جمعیت مسلمانان=
| آداب و رسوم =
| وقایع تاریخی =
| حکومت‌ها =


= سوریه =
| احزاب =
 
| فرق =
== بخش آغازین ==
| خاندان‌ها = خاندان اسد
سوریه (جمهوری عربی سوریه) کشوری عرب‌زبان، با سابقۀ چندهزار ساله است که بخش عمدۀ شام در گذشته را تشکیل می‌داده است. پایتخت سوریه، دمشق است و بیشتر مردم این کشور مسلمان‌اند. حرم حضرت زینب(س)، دختر امام علی(ع)، در جنوب دمشق، از مشهورترین مکان‌هایی است که به عنوان مدفن ایشان مطرح شده است. خاندان اسد (پدر و پسر) از سال 1970م ریاست جمهوری سوریه را بر عهده داشتند و این دوره تا 2024 (برکناری بشار اسد) ادامه یافت.
| اقوام =
| مراکز علمی =
| زیارتگاه‌ها = حرم حضرت زینب(س)
| مساجد =
| حسینیه‌ها =
| مؤسسات فرهنگی =
| مؤسسات اجتماعی =
| مناطق شیعه‌نشین =
| مذهبی =
| سیاسی =
| علمی =
| اجتماعی =
}}
'''سوریه''' (جمهوری عربی سوریه) کشوری عرب‌زبان، با سابقۀ چندهزارساله است که بخش عمدۀ شام در گذشته را تشکیل می‌داده است. پایتخت سوریه، [[دمشق]] است و بیشتر مردم این کشور مسلمان‌اند. [[حرم حضرت زینب(س)]]، دختر امام علی(ع)، در جنوب دمشق، از مشهورترین مکان‌هایی است که به عنوان مدفن ایشان مطرح شده است. خاندان اسد (پدر و پسر) از سال ۱۹۷۰م ریاست جمهوری سوریه را بر عهده داشتند و این دوره تا ۲۰۲۴ (سقوط بشار اسد) ادامه یافت.


== نقش سوریه در نهضت اسلامی ایران ==
== نقش سوریه در نهضت اسلامی ایران ==
سوریه از حامیان اصلی مبارزان نهضت اسلامی در دهۀ 50 بود. دلیل این حمایت، عصبانیت سوریه از حمایت رژیم پهلوی از اسرائیل ذکر شده است. بسیاری از انقلابیون ایران که به دلیل تعقیب ساواک، در ایران امکان فعالیت نداشتند، به سوریه و دیگر کشورهای منطقه سفر می‌کردند. رئیس‌جمهور وقت سوریه، حافظ اسد، با جناح‌های مخالف ایرانی از طریق امام موسی صدر و بسیاری دیگر از مبارزان ایرانی ارتباط برقرار كرد و آموزش نیروهای مبارز را در كشورش بر عهده گرفت (وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران). بسیاری از این مبارزان در اردوگاه‌های فلسطینیِ مستقر در سوریه که پس از جنگ اعراب (1948) پذیرای پناهجویان و رزمندگان فلسطینی بود، اقامت گزیده و تحت آموزش نظامی و چریکی قرار می‌گرفتند؛ چنان‌که پایگاه اصلی گروه محمد منتظری در سوریه بود (طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۲ ـ ۴۳). انقلابیون ایرانی مستقر در سوریه، به جز مشارکت در عملیات نامنظم علیه اسرائیل (حدیدچی، پرواز با نور، ص۴۶در فعالیت‌های مبارزاتی و اعتصاب‌هایی که در لندن و پاریس علیه رژیم پهلوی برنامه‌ریزی می‌شد نیز همراهی فعال داشتند (طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۴ ـ ۴۵ و ۴۹؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ج2، ص۲۴۹).
سوریه از حامیان اصلی مبارزان [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت اسلامی]] در دهۀ ۵۰ بود. دلیل این حمایت، عصبانیت سوریه از حمایت [[رژیم پهلوی]] از [[رژیم اشغالگر قدس|اسرائیل]] ذکر شده است. بسیاری از انقلابیون ایران که به دلیل تعقیب [[ساواک]]، در ایران امکان فعالیت نداشتند، به سوریه و دیگر کشورهای منطقه سفر می‌کردند. رئیس‌جمهور وقت سوریه، [[حافظ اسد]]، با جناح‌های مخالف ایرانی از طریق [[امام‌موسی صدر|امام موسی صدر]] و بسیاری دیگر از مبارزان ایرانی ارتباط برقرار کرد و آموزش نیروهای مبارز را در کشورش بر عهده گرفت.<ref>وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.</ref> بسیاری از این مبارزان در اردوگاه‌های فلسطینیِ مستقر در سوریه که پس از جنگ اعراب (۱۹۴۸) پذیرای پناهجویان و رزمندگان فلسطینی بود، اقامت گزیده و تحت آموزش نظامی و چریکی قرار می‌گرفتند؛ چنان‌که پایگاه اصلی گروه [[محمد منتظری]] در سوریه بود.<ref>طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۲ ـ ۴۳.</ref> انقلابیون ایرانی مستقر در سوریه، به جز مشارکت در عملیات نامنظم علیه اسرائیل،<ref>حدیدچی، پرواز با نور، ص۴۶.</ref> در فعالیت‌های مبارزاتی و اعتصاب‌هایی که در لندن و پاریس علیه رژیم پهلوی برنامه‌ریزی می‌شد نیز همراهی فعال داشتند.<ref>طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۴ ـ ۴۵ و ۴۹؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ج۲، ص۲۴۹.</ref>
 
حافظ اسد پس از تبعید امام خمینی به پاریس، به تمام سفارت‌های خود در خارج از كشور به خصوص پاریس دستور داد از هیچ كمكی به مخالفان شاه دریغ نكنند (وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران).


(ببینید: سیدموسی صدر؛ محمد منتظری؛ سیدعبدالکریم محتشمی‌پور؛ مرضیه دباغ)
حافظ اسد پس از [[هجرت امام‌خمینی به پاریس|مهاجرت امام‌خمینی به پاریس]]، به تمام سفارت‌های خود در خارج از کشور به خصوص [[پاریس]] دستور داد از هیچ کمکی به مخالفان شاه دریغ نکنند.<ref>وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.</ref>


== سوریه پس از پیروزی انقلاب ==
== سوریه پس از پیروزی انقلاب ==
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سوریه نخستین کشور عربی بود که حکومت انقلابی ایران را به رسمیت شناخت. دشمن مشترک بعثی در عراق، از عواملی بود که موجب شد در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز همواره حمایت‌های همه جانبۀ سوریه از ایران ادامه یابد (وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران).
پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]]، سوریه نخستین کشور عربی بود که حکومت انقلابی ایران را به رسمیت شناخت. دشمن مشترک بعثی در عراق، از عواملی بود که موجب شد در طول [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] نیز همواره حمایت‌های همه جانبۀ سوریه از ایران ادامه یابد.<ref>وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.</ref>
 
در خرداد 1361 و در بحبوحۀ جنگ، تهاجم اسرائیل به جنوب لبنان، موجب امضای توافق‌نامه‌ای بین مقامات جمهوری اسلامی و سوریه شد تا بر مبنای این توافق‌نامه، جمهوری اسلامی ایران شماری از نیروهای نظامی سپاه و ارتش را برای حمایت از لبنان به سوریه اعزام کند. این تصمیم که بدون اطلاع امام خمینی گرفته شده بود، با مخالفت ایشان مواجه شد (محتشمی‌پور، مصاحبه، 33) و آن را دام اسرائیل برای ایران خواند (امام‌خمینی، صحیفه، ج۱6، ص۳51).


== امام خمینی و سوریه ==
در خرداد ۱۳۶۱ و در بحبوحۀ جنگ، تهاجم اسرائیل به جنوب لبنان، موجب امضای توافق‌نامه‌ای بین مقامات جمهوری اسلامی و سوریه شد تا بر مبنای این توافق‌نامه، [[جمهوری اسلامی|جمهوری اسلامی ایران]] شماری از نیروهای نظامی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] و ارتش را برای حمایت از [[لبنان]] به سوریه اعزام کند. این تصمیم که بدون اطلاع [[امام‌خمینی]] گرفته شده بود، با مخالفت ایشان مواجه شد.<ref>محتشمی‌پور، مصاحبه، ص۳۳.</ref> و آن را دام اسرائیل برای ایران خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۵۱.</ref>
امام خمینی در سال 1352 از سوریه و کشورهای عربی دیگری که در جنگ با اسرائیل شرکت داشتند قدردانی کرد و بر ضرورت حمایت از فلسطین تأکید کرد (امام خمینی، صحیفه، ج3، ص4).


محوریت سوریه در میان مبارزان انقلابی ایران، روابط بین امام خمینی و سوریه را نیز تحت تأثیر قرار داده بود؛ چنان‌که
== امام‌خمینی و سوریه ==
امام‌خمینی در سال ۱۳۵۲ از سوریه و کشورهای عربی دیگری که در جنگ با اسرائیل شرکت داشتند قدردانی کرد و بر ضرورت حمایت از [[فلسطین]] تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۴.</ref>


پس از کارشکنی‌های دولت عراق و تصمیم امام خمینی برای خروج از این کشور در مهر 1357، سوریه از مهم‌ترین گزینه‌ها برای اقامت بعدی ایشان بود که به دلایلی تغییر کرد (امام خمینی، صحیفه، ج4، ص28؛ ج6، ص223؛ محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ج۲، ۲۰۰–۲15). امنیت این کشور برای مبارزان ایرانی، موجب می‌شد برخی از نامه‌هایی که برای امام خمینی و دیگران ارسال می‌شد، از طریق سوریه ارسال گردد (امام خمینی، صحیفه، ج3، ص77)
محوریت سوریه در میان مبارزان انقلابی ایران، روابط بین امام‌خمینی و سوریه را نیز تحت تأثیر قرار داده بود؛ چنان‌که


طبق گزارش صحیفه امام خمینی، موارد بسیاری پیام‌های تبریک و تسلیت به مناسبت‌های مختلف از سوی ریاست جمهوری عربی سوریه خطاب به امام خمینی ارسال شده است و امام خمینی نیز به آن پاسخ داده است (امام خمینی، صحیفه، ج9، ص 541؛ ج12، ص229؛ ج 15، ص 40، 153 و 289؛ ج16، ص53).
پس از کارشکنی‌های دولت عراق و تصمیم امام‌خمینی برای خروج از این کشور در مهر ۱۳۵۷، سوریه از مهم‌ترین گزینه‌ها برای اقامت بعدی ایشان بود که به دلایلی تغییر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۴، ص۲۸؛ ج۶، ص۲۲۳؛ محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ج۲، ۲۰۰–۲۱۵.</ref> امنیت این کشور برای مبارزان ایرانی، موجب می‌شد برخی از نامه‌هایی که برای امام‌خمینی و دیگران ارسال می‌شد، از طریق سوریه ارسال گردد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۷۷.</ref>


در مرداد 1358 هیئتی از مقامات سوریه با امام خمینی دیدار کرد. ایشان در این دیدار منشأ ضعف و فساد کشورهای اسلامی را تفرقۀ مسلمانان دانست. سخن مشهور امام خمینی که: «اگر مسلمین‏‎ ‎‏مجتمع بودند، هرکدام یک سطل آب بر اسرائیل می‌ریختند او را سیل می‌برد» در همین دیدار بیان شد (امام خمینی، صحیفه، ج9، ص 274-275). ایشان از همۀ دولت‌های اسلامی می‌خواست تا در کنار ایران و سوریه و لبنان و فلسطین، از عزت و شرف اسلام و عرب دفاع کنند و در برابر آمریکا و اسرائیل مقاومت نمایند (امام خمینی، صحیفه، ج16، ص362-363؛ 461).
طبق گزارش [[صحیفه نور|صحیفه امام‌خمینی]]، موارد بسیاری پیام‌های تبریک و تسلیت به مناسبت‌های مختلف از سوی ریاست جمهوری عربی سوریه خطاب به امام‌خمینی ارسال شده است و امام‌خمینی نیز به آن پاسخ داده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۵۴۱؛ ج۱۲، ص۲۲۹؛ ج ۱۵، ص ۴۰، ۱۵۳ و ۲۸۹؛ ج۱۶، ص۵۳.</ref>


در مرداد ۱۳۵۸ هیئتی از مقامات سوریه با امام‌خمینی دیدار کرد. ایشان در این دیدار منشأ ضعف و فساد کشورهای اسلامی را تفرقۀ مسلمانان دانست. سخن مشهور امام‌خمینی که: «اگر مسلمین‎ ‏مجتمع بودند، هرکدام یک سطل آب بر اسرائیل می‌ریختند او را سیل می‌برد» در همین دیدار بیان شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۲۷۴-۲۷۵.</ref> ایشان از همۀ دولت‌های اسلامی می‌خواست تا در کنار [[ایران]] و سوریه و لبنان و فلسطین، از عزت و شرف اسلام و عرب دفاع کنند و در برابر [[امریکا|آمریکا]] و اسرائیل [[استقامت|مقاومت]] نمایند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۶۲-۳۶۳؛ ۴۶۱.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
== منابع ==
== منابع ==
امام‌خمینی، سیدروح‌الله (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
{{منابع}}
 
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله (۱۳۸۹). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
حدیدچی (دباغ)، مرضیه (1385). پرواز با نور، دو روایت از زندگی خانم مرضیه حدیدچی (دباغ). به کوشش عالیه شفیعی. تهران: عروج.
* حدیدچی (دباغ)، مرضیه (۱۳۸۵). پرواز با نور، دو روایت از زندگی خانم مرضیه حدیدچی (دباغ). به کوشش عالیه شفیعی. تهران: عروج.
 
* طاهری، حجت‌الله و شهربانو رجبی (۱۳۸۷). محمد منتظری به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
طاهری، حجت‌الله و شهربانو رجبی (1387). محمد منتظری به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
* محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۳۸۴). از ایران به ایران (خاطرات سیاسی). قم: کوثر النبی.
 
* محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۶تیر۱۴۰۰). مصاحبه. ویژه‌نامه چهلمین روز درگذشت مجلۀ حضور (محتشم انقلاب). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (1384). از ایران به ایران (خاطرات سیاسی). قم: کوثر النبی.
* وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران». مشاهده شده در بهمن ۱۴۰۳.
 
{{پایان}}
محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (16تیر1400). مصاحبه. ویژه‌نامه چهلمین روز درگذشت مجلۀ حضور (محتشم انقلاب). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.


وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران». مشاهده شده در بهمن 1403.
[[رده:پروژه سیاسی و اجتماعی/ارزیابی‌شده]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۵:۳۰

سوریه
اطلاعات عمومی
نام رسمیجمهوری عربی سوریه
دین رسمیاسلام
حکومتجمهوری
پایتختدمشق
زبان رسمیعربی
احزاب و گروه‌های شیعی
خاندان‌هاخاندان اسد
مراکز شیعی
زیارتگاه‌هاحرم حضرت زینب(س)


سوریه (جمهوری عربی سوریه) کشوری عرب‌زبان، با سابقۀ چندهزارساله است که بخش عمدۀ شام در گذشته را تشکیل می‌داده است. پایتخت سوریه، دمشق است و بیشتر مردم این کشور مسلمان‌اند. حرم حضرت زینب(س)، دختر امام علی(ع)، در جنوب دمشق، از مشهورترین مکان‌هایی است که به عنوان مدفن ایشان مطرح شده است. خاندان اسد (پدر و پسر) از سال ۱۹۷۰م ریاست جمهوری سوریه را بر عهده داشتند و این دوره تا ۲۰۲۴ (سقوط بشار اسد) ادامه یافت.

نقش سوریه در نهضت اسلامی ایران

سوریه از حامیان اصلی مبارزان نهضت اسلامی در دهۀ ۵۰ بود. دلیل این حمایت، عصبانیت سوریه از حمایت رژیم پهلوی از اسرائیل ذکر شده است. بسیاری از انقلابیون ایران که به دلیل تعقیب ساواک، در ایران امکان فعالیت نداشتند، به سوریه و دیگر کشورهای منطقه سفر می‌کردند. رئیس‌جمهور وقت سوریه، حافظ اسد، با جناح‌های مخالف ایرانی از طریق امام موسی صدر و بسیاری دیگر از مبارزان ایرانی ارتباط برقرار کرد و آموزش نیروهای مبارز را در کشورش بر عهده گرفت.[۱] بسیاری از این مبارزان در اردوگاه‌های فلسطینیِ مستقر در سوریه که پس از جنگ اعراب (۱۹۴۸) پذیرای پناهجویان و رزمندگان فلسطینی بود، اقامت گزیده و تحت آموزش نظامی و چریکی قرار می‌گرفتند؛ چنان‌که پایگاه اصلی گروه محمد منتظری در سوریه بود.[۲] انقلابیون ایرانی مستقر در سوریه، به جز مشارکت در عملیات نامنظم علیه اسرائیل،[۳] در فعالیت‌های مبارزاتی و اعتصاب‌هایی که در لندن و پاریس علیه رژیم پهلوی برنامه‌ریزی می‌شد نیز همراهی فعال داشتند.[۴]

حافظ اسد پس از مهاجرت امام‌خمینی به پاریس، به تمام سفارت‌های خود در خارج از کشور به خصوص پاریس دستور داد از هیچ کمکی به مخالفان شاه دریغ نکنند.[۵]

سوریه پس از پیروزی انقلاب

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سوریه نخستین کشور عربی بود که حکومت انقلابی ایران را به رسمیت شناخت. دشمن مشترک بعثی در عراق، از عواملی بود که موجب شد در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز همواره حمایت‌های همه جانبۀ سوریه از ایران ادامه یابد.[۶]

در خرداد ۱۳۶۱ و در بحبوحۀ جنگ، تهاجم اسرائیل به جنوب لبنان، موجب امضای توافق‌نامه‌ای بین مقامات جمهوری اسلامی و سوریه شد تا بر مبنای این توافق‌نامه، جمهوری اسلامی ایران شماری از نیروهای نظامی سپاه و ارتش را برای حمایت از لبنان به سوریه اعزام کند. این تصمیم که بدون اطلاع امام‌خمینی گرفته شده بود، با مخالفت ایشان مواجه شد.[۷] و آن را دام اسرائیل برای ایران خواند.[۸]

امام‌خمینی و سوریه

امام‌خمینی در سال ۱۳۵۲ از سوریه و کشورهای عربی دیگری که در جنگ با اسرائیل شرکت داشتند قدردانی کرد و بر ضرورت حمایت از فلسطین تأکید کرد.[۹]

محوریت سوریه در میان مبارزان انقلابی ایران، روابط بین امام‌خمینی و سوریه را نیز تحت تأثیر قرار داده بود؛ چنان‌که

پس از کارشکنی‌های دولت عراق و تصمیم امام‌خمینی برای خروج از این کشور در مهر ۱۳۵۷، سوریه از مهم‌ترین گزینه‌ها برای اقامت بعدی ایشان بود که به دلایلی تغییر کرد.[۱۰] امنیت این کشور برای مبارزان ایرانی، موجب می‌شد برخی از نامه‌هایی که برای امام‌خمینی و دیگران ارسال می‌شد، از طریق سوریه ارسال گردد.[۱۱]

طبق گزارش صحیفه امام‌خمینی، موارد بسیاری پیام‌های تبریک و تسلیت به مناسبت‌های مختلف از سوی ریاست جمهوری عربی سوریه خطاب به امام‌خمینی ارسال شده است و امام‌خمینی نیز به آن پاسخ داده است.[۱۲]

در مرداد ۱۳۵۸ هیئتی از مقامات سوریه با امام‌خمینی دیدار کرد. ایشان در این دیدار منشأ ضعف و فساد کشورهای اسلامی را تفرقۀ مسلمانان دانست. سخن مشهور امام‌خمینی که: «اگر مسلمین‎ ‏مجتمع بودند، هرکدام یک سطل آب بر اسرائیل می‌ریختند او را سیل می‌برد» در همین دیدار بیان شد.[۱۳] ایشان از همۀ دولت‌های اسلامی می‌خواست تا در کنار ایران و سوریه و لبنان و فلسطین، از عزت و شرف اسلام و عرب دفاع کنند و در برابر آمریکا و اسرائیل مقاومت نمایند.[۱۴]

پانویس

  1. وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
  2. طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۲ ـ ۴۳.
  3. حدیدچی، پرواز با نور، ص۴۶.
  4. طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۴ ـ ۴۵ و ۴۹؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ج۲، ص۲۴۹.
  5. وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
  6. وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
  7. محتشمی‌پور، مصاحبه، ص۳۳.
  8. امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۵۱.
  9. امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۴.
  10. امام‌خمینی، صحیفه، ج۴، ص۲۸؛ ج۶، ص۲۲۳؛ محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ج۲، ۲۰۰–۲۱۵.
  11. امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۷۷.
  12. امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۵۴۱؛ ج۱۲، ص۲۲۹؛ ج ۱۵، ص ۴۰، ۱۵۳ و ۲۸۹؛ ج۱۶، ص۵۳.
  13. امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۲۷۴-۲۷۵.
  14. امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۶۲-۳۶۳؛ ۴۶۱.

منابع

  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله (۱۳۸۹). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • حدیدچی (دباغ)، مرضیه (۱۳۸۵). پرواز با نور، دو روایت از زندگی خانم مرضیه حدیدچی (دباغ). به کوشش عالیه شفیعی. تهران: عروج.
  • طاهری، حجت‌الله و شهربانو رجبی (۱۳۸۷). محمد منتظری به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۳۸۴). از ایران به ایران (خاطرات سیاسی). قم: کوثر النبی.
  • محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۶تیر۱۴۰۰). مصاحبه. ویژه‌نامه چهلمین روز درگذشت مجلۀ حضور (محتشم انقلاب). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران». مشاهده شده در بهمن ۱۴۰۳.