سوریه
| ||||||
| اطلاعات عمومی | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نام رسمی | جمهوری عربی سوریه | |||||
| دین رسمی | اسلام | |||||
| حکومت | جمهوری | |||||
| پایتخت | دمشق | |||||
| زبان رسمی | عربی | |||||
| احزاب و گروه‌های شیعی | ||||||
| خاندان‌ها | خاندان اسد | |||||
| مراکز شیعی | ||||||
| زیارتگاه‌ها | حرم حضرت زینب(س) | |||||
سوریه (جمهوری عربی سوریه) کشوری عرب‌زبان، با سابقۀ چندهزارساله است که بخش عمدۀ شام در گذشته را تشکیل می‌داده است. پایتخت سوریه، دمشق است و بیشتر مردم این کشور مسلمان‌اند. حرم حضرت زینب(س)، دختر امام علی(ع)، در جنوب دمشق، از مشهورترین مکان‌هایی است که به عنوان مدفن ایشان مطرح شده است. خاندان اسد (پدر و پسر) از سال ۱۹۷۰م ریاست جمهوری سوریه را بر عهده داشتند و این دوره تا ۲۰۲۴ (سقوط بشار اسد) ادامه یافت.
نقش سوریه در نهضت اسلامی ایران
سوریه از حامیان اصلی مبارزان نهضت اسلامی در دهۀ ۵۰ بود. دلیل این حمایت، عصبانیت سوریه از حمایت رژیم پهلوی از اسرائیل ذکر شده است. بسیاری از انقلابیون ایران که به دلیل تعقیب ساواک، در ایران امکان فعالیت نداشتند، به سوریه و دیگر کشورهای منطقه سفر می‌کردند. رئیس‌جمهور وقت سوریه، حافظ اسد، با جناح‌های مخالف ایرانی از طریق امام موسی صدر و بسیاری دیگر از مبارزان ایرانی ارتباط برقرار کرد و آموزش نیروهای مبارز را در کشورش بر عهده گرفت.[۱] بسیاری از این مبارزان در اردوگاه‌های فلسطینیِ مستقر در سوریه که پس از جنگ اعراب (۱۹۴۸) پذیرای پناهجویان و رزمندگان فلسطینی بود، اقامت گزیده و تحت آموزش نظامی و چریکی قرار می‌گرفتند؛ چنان‌که پایگاه اصلی گروه محمد منتظری در سوریه بود.[۲] انقلابیون ایرانی مستقر در سوریه، به جز مشارکت در عملیات نامنظم علیه اسرائیل،[۳] در فعالیت‌های مبارزاتی و اعتصاب‌هایی که در لندن و پاریس علیه رژیم پهلوی برنامه‌ریزی می‌شد نیز همراهی فعال داشتند.[۴]
حافظ اسد پس از مهاجرت امام‌خمینی به پاریس، به تمام سفارت‌های خود در خارج از کشور به خصوص پاریس دستور داد از هیچ کمکی به مخالفان شاه دریغ نکنند.[۵]
سوریه پس از پیروزی انقلاب
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سوریه نخستین کشور عربی بود که حکومت انقلابی ایران را به رسمیت شناخت. دشمن مشترک بعثی در عراق، از عواملی بود که موجب شد در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز همواره حمایت‌های همه جانبۀ سوریه از ایران ادامه یابد.[۶]
در خرداد ۱۳۶۱ و در بحبوحۀ جنگ، تهاجم اسرائیل به جنوب لبنان، موجب امضای توافق‌نامه‌ای بین مقامات جمهوری اسلامی و سوریه شد تا بر مبنای این توافق‌نامه، جمهوری اسلامی ایران شماری از نیروهای نظامی سپاه و ارتش را برای حمایت از لبنان به سوریه اعزام کند. این تصمیم که بدون اطلاع امام‌خمینی گرفته شده بود، با مخالفت ایشان مواجه شد.[۷] و آن را دام اسرائیل برای ایران خواند.[۸]
امام‌خمینی و سوریه
امام‌خمینی در سال ۱۳۵۲ از سوریه و کشورهای عربی دیگری که در جنگ با اسرائیل شرکت داشتند قدردانی کرد و بر ضرورت حمایت از فلسطین تأکید کرد.[۹]
محوریت سوریه در میان مبارزان انقلابی ایران، روابط بین امام‌خمینی و سوریه را نیز تحت تأثیر قرار داده بود؛ چنان‌که
پس از کارشکنی‌های دولت عراق و تصمیم امام‌خمینی برای خروج از این کشور در مهر ۱۳۵۷، سوریه از مهم‌ترین گزینه‌ها برای اقامت بعدی ایشان بود که به دلایلی تغییر کرد.[۱۰] امنیت این کشور برای مبارزان ایرانی، موجب می‌شد برخی از نامه‌هایی که برای امام‌خمینی و دیگران ارسال می‌شد، از طریق سوریه ارسال گردد.[۱۱]
طبق گزارش صحیفه امام‌خمینی، موارد بسیاری پیام‌های تبریک و تسلیت به مناسبت‌های مختلف از سوی ریاست جمهوری عربی سوریه خطاب به امام‌خمینی ارسال شده است و امام‌خمینی نیز به آن پاسخ داده است.[۱۲]
در مرداد ۱۳۵۸ هیئتی از مقامات سوریه با امام‌خمینی دیدار کرد. ایشان در این دیدار منشأ ضعف و فساد کشورهای اسلامی را تفرقۀ مسلمانان دانست. سخن مشهور امام‌خمینی که: «اگر مسلمین مجتمع بودند، هرکدام یک سطل آب بر اسرائیل می‌ریختند او را سیل می‌برد» در همین دیدار بیان شد.[۱۳] ایشان از همۀ دولت‌های اسلامی می‌خواست تا در کنار ایران و سوریه و لبنان و فلسطین، از عزت و شرف اسلام و عرب دفاع کنند و در برابر آمریکا و اسرائیل مقاومت نمایند.[۱۴]
پانویس
- ↑ وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
- ↑ طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۲ ـ ۴۳.
- ↑ حدیدچی، پرواز با نور، ص۴۶.
- ↑ طاهری و رجبی، محمد منتظری به روایت اسناد ساواک، ص۴۴ ـ ۴۵ و ۴۹؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ج۲، ص۲۴۹.
- ↑ وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
- ↑ وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران.
- ↑ محتشمی‌پور، مصاحبه، ص۳۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۵۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۴، ص۲۸؛ ج۶، ص۲۲۳؛ محتشمی‌پور، از ایران به ایران، ج۲، ۲۰۰–۲۱۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۳، ص۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۵۴۱؛ ج۱۲، ص۲۲۹؛ ج ۱۵، ص ۴۰، ۱۵۳ و ۲۸۹؛ ج۱۶، ص۵۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص ۲۷۴-۲۷۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۳۶۲-۳۶۳؛ ۴۶۱.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله (۱۳۸۹). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- حدیدچی (دباغ)، مرضیه (۱۳۸۵). پرواز با نور، دو روایت از زندگی خانم مرضیه حدیدچی (دباغ). به کوشش عالیه شفیعی. تهران: عروج.
- طاهری، حجت‌الله و شهربانو رجبی (۱۳۸۷). محمد منتظری به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۳۸۴). از ایران به ایران (خاطرات سیاسی). قم: کوثر النبی.
- محتشمی‌پور، سیدعلی‌اکبر (۱۶تیر۱۴۰۰). مصاحبه. ویژه‌نامه چهلمین روز درگذشت مجلۀ حضور (محتشم انقلاب). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، «بازخوانی حمایت‌های سوریه از ایران». مشاهده شده در بهمن ۱۴۰۳.