سیدابوالحسن اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (added Category:پروژه سیاسی و اجتماعی using HotCat) |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سیدابوالحسن موسوی مدیسه‌ای اصفهانی'''، پرآوازه به | '''سیدابوالحسن موسوی مدیسه‌ای اصفهانی'''، پرآوازه به '''سیدابوالحسن اصفهانی''' (۱۲۸۴ـ۱۳۶۵ق؛ ۱۲۴۶ـ۱۳۲۵ش)، از شاگردان ویژۀ آخوند خراسانی بود که پس از درگذشت آیات نائینی و [[عبدالکریم حائری یزدی|حائری یزدی]] در ۱۳۵۵ق. و آقاضیاء عراقی در ۱۳۶۱ق، مرجعیت تقلید شیعیان امامیه را عهده‌دار شد. به‌دلیل گستردگی مرجعیت وی در آن زمان، اهل عراق او را «زعیم الطائفه» لقب دادند. | ||
اصفهانی در امور سیاسی، به‌ویژه در پشتیبانی از جنبش مشروطۀ ایران کوتاهی نکرد. به‌گونه‌ای که گستردگی مراسم سوگواری درگذشت وی، (آبان ۱۳۲۵ش؛ ذیحجه ۱۳۶۵ق) زمینه‌ساز شکست فرقه دموکرات در آذربایجان گردید. | اصفهانی در امور سیاسی، به‌ویژه در پشتیبانی از [[نهضت مشروطه|جنبش مشروطۀ ایران]] کوتاهی نکرد. به‌گونه‌ای که گستردگی مراسم سوگواری درگذشت وی، (آبان ۱۳۲۵ش؛ ذیحجه ۱۳۶۵ق) زمینه‌ساز شکست فرقه دموکرات در آذربایجان گردید. اصفهانی کتابی در فقه دارد به نام وسیلة النجاه که از متون مهم فقهی است و [[امام‌خمینی]] آن را با نام [[تحریرالوسیله]] شرح نموده است. | ||
اصفهانی کتابی در فقه دارد به نام وسیلة النجاه که از متون مهم فقهی است و امام‌خمینی آن را با نام تحریرالوسیله شرح نموده است. | |||
== زندگی == | == زندگی == | ||
سیدابوالحسن موسوی اصفهانی فرزند سیدمحمد در روستای مَدیسه از توابع شهرستان لنجان اصفهان زاده شد. نسب او به موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع) می‌رسد.<ref>میبدی، وجیزه در زندگانی آیت‌الله اصفهانی، ۱۳۶۸، ص۱۲-۱۳.</ref> | سیدابوالحسن موسوی اصفهانی فرزند سیدمحمد در روستای مَدیسه از توابع شهرستان لنجان اصفهان زاده شد. نسب او به موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع) می‌رسد.<ref>میبدی، وجیزه در زندگانی آیت‌الله اصفهانی، ۱۳۶۸، ص۱۲-۱۳.</ref> | ||
پس از | سیدابوالحسن مقدمات علوم حوزوی را در زادگاهش فراگرفت و در آغاز جوانی برای ادامۀ تحصیل به [[اصفهان]] رفت. پس از گذراندن سطوح فقه و اصول در درس خارج شرکت نمود. سال ۱۳۰۸ق(۱۲۶۹ش) در بیست و چهار سالگی برای تکمیل تحصیلات عازم [[نجف اشرف]] شد و از محضر استادان بزرگ فقه و اصول، به‌ویژه میرزا حبیب‌الله رشتی و آخوند خراسانی بهره برد.<ref>موسوی اصفهانی، حیات جاودانی، ۱۳۸۵، ص ۲۹؛ امین، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۹، ص ۲۱۲ـ۲۱۳.</ref> | ||
پس از درگذشت آخوند خراسانی، برخی از مردم خراسان برای تقلید به او مراجعه می‌کردند؛ اما با درگذشت آیت‌الله نائینی و [[عبدالکریم حائری یزدی|حائری یزدی]] در ۱۳۵۵ق(۱۳۳۱۵ش) و آقا ضیاء عراقی در ۱۳۶۱ ق(۱۳۲۱ش) مرجعیت تقلید شیعیان در شخص سیدابوالحسن اصفهانی منحصر شد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م؛ رجبی، علمای مجاهد، ۱۳۸۲، ص ۵۷.</ref> | |||
او سرانجام شب نهم ذیحجه ۱۳۶۵ق(۱۲ آبان ۱۳۲۵ش) در سن ۸۱ سالگی درگذشت. پس از تشییع | |||
او سرانجام شب نهم ذیحجه ۱۳۶۵ق(۱۲ آبان ۱۳۲۵ش) در سن ۸۱ سالگی درگذشت. پس از تشییع کم‌سابقه از [[کاظمین]] تا نجف، در صحن حرم امام علی(ع)، کنار قبر فرزند شهیدش، سیدمحمد حسن و آیت‌الله آخوند خراسانی به خاک سپرده شد.<ref>منظورالاجداد، مرجعیت در عرصه‌ی اجتماع و سیاست، ۱۳۷۹، ص ۱۰۸.</ref> | |||
==فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی== | ==فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی== | ||
سیدابوالحسن اصفهانی افزون بر کارهای علمی و دینی، از فعالیت سیاسی نیز به دور نبود و در برهه‌های حساس از تاریخ معاصر، به‌ویژه در عراق و ایران نقش مؤثری داشت. ازجمله: همانند استادش آخوند خراسانی به اصول حکومت مشروطه و محدودکردن قدرت استبداد اعتقاد داشت. برای همین آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی در اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی ۱۳۲۵ق در ایران، سیدابوالحسن را در شمار یکی از پنج مجتهد طراز اول «مطلع از مقتضیات زمان» برای احراز انطباق مصوبات قانونی مجلس شورای ملی با احکام فقه شیعه به مجلس شورای ملی ایران معرفی کردند؛ اما وی سکونت در نجف را ترجیح داد و نپذیرفت.<ref> | سیدابوالحسن اصفهانی افزون بر کارهای علمی و دینی، از فعالیت سیاسی نیز به دور نبود و در برهه‌های حساس از تاریخ معاصر، به‌ویژه در [[عراق]] و [[ایران]] نقش مؤثری داشت. ازجمله: همانند استادش آخوند خراسانی به اصول حکومت مشروطه و محدودکردن قدرت استبداد اعتقاد داشت. برای همین آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی در اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی ۱۳۲۵ق در ایران، سیدابوالحسن را در شمار یکی از پنج مجتهد طراز اول «مطلع از مقتضیات زمان» برای احراز انطباق مصوبات قانونی مجلس شورای ملی با احکام فقه شیعه به مجلس شورای ملی ایران معرفی کردند؛ اما وی سکونت در نجف را ترجیح داد و نپذیرفت.<ref>رجبی، علمای مجاهد، ۱۳۸۲، ص۵۷ـ۵۸.</ref> | ||
اصفهانی در نهضت استقلال عراق به همراه علمای دیگر نیز نقش مؤثری داشت. تاآنجا که به‌عنوان اعتراض به عملکرد دولت انگلیس و دولت وقت عراق، این کشور را ترک و رهسپار قم شد.<ref>مشعوف، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، تاریخ بازیابی: ۸ آذرماه ۱۳۹۲.</ref> | |||
اصفهانی در نهضت استقلال عراق به همراه علمای دیگر نیز نقش مؤثری داشت. تاآنجا که به‌عنوان اعتراض به عملکرد دولت انگلیس و دولت وقت عراق، این کشور را ترک و رهسپار [[قم]] شد.<ref>مشعوف، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، تاریخ بازیابی: ۸ آذرماه ۱۳۹۲.</ref> | |||
==شرح امام‌خمینی بر وسیلة النجاة== | ==شرح امام‌خمینی بر وسیلة النجاة== | ||
«وسیلة النجاة» | سیّد آثار و تألیفات بسیاری داشت که معروف‌ترین اثر او «وسیلة النجاة» با ترجمه فارسی «صراط النجاه» است که بعدها بسیاری از فقها و مراجع بزرگ معاصر بر این کتاب تعلیقه زده و شرح نوشته‌اند. مهمترین و پرآوازه‌ترین شروح آن «[[تحریرالوسیله]]» امام خمینی است.<ref>مجله نور علم، دوره‌ی سوم، ش ۴، ص ۱۱۰.</ref> به گفته [[جعفر سبحانی|آیت‌الله جعفر سبحانی]]، امام‌خمینی چون کتاب وسیلة النجاة را اثری مهم می‌دانست،<ref>ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج ۳، ص ۲۰۹.</ref> در دوران اقامت در قم بر آن حاشیه نگاشت؛<ref>ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج۱، ص ۲۶۶.</ref> اما احترام نویسنده (امام) به مرجع وقت، [[سیدحسین بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]، مانع از چاپ و انتشار این اثر شد.<ref>ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج ۳، ص ۳۱۶.</ref> امام‌خمینی بعداز [[تبعید امام‌خمینی|تبعید به ترکیه]] بود که آن حاشیه‌ها را به متن کتاب وسیلة النجاة اضافه کرد. ایشان در این باره نوشته‌اند:<blockquote>«اینجانب قبلًا حاشیه‌ای بر کتاب وسیلة النجاة مرحوم آیت‌اللَّه سید ابوالحسن اصفهانی(قدس سره) نوشته بودم؛ ولی زمانی که از شهر «قم» به خاطر رویدادهای غم‌انگیزی که برای اسلام و مسلمین پیش آمد- که شاید تاریخ آن‌ها را ضبط کند- در اواخر ماه جمادی الثانی ۱۳۸۴ق به «[[بورسا]]» از شهرهای ترکیه تبعید شدم و تحت نظر و مراقبت، فارغ‌البال بودم، تصمیم گرفتم به منظور سهولت استفاده، آن حاشیه را در متن کتاب مذکور مندرج نمایم. و اگر خدای تعالی توفیق دهد مسائل دیگری را هم که زیاد مورد ابتلا است به آن بیفزایم.».<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۷.</ref></blockquote> | ||
«اینجانب قبلًا حاشیه‌ای بر کتاب وسیلة النجاة مرحوم آیت‌اللَّه سید ابوالحسن اصفهانی(قدس سره) نوشته بودم؛ ولی زمانی که از شهر «قم» به خاطر رویدادهای غم‌انگیزی که برای اسلام و مسلمین پیش آمد- که شاید تاریخ آن‌ها را ضبط کند- در اواخر ماه جمادی الثانی ۱۳۸۴ق به | |||
== ارتباط سببی امام‌خمینی و سیدابوالحسن اصفهانی == | |||
با ازدواج نوه پسری امام‌خمینی با نوه | با ازدواج نوه پسری امام‌خمینی با نوه نویه (نبیرۀ) آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی، یک پیوند سببی بین این دو خاندان به وجود آمد. از جمله دامادهای سیدابوالحسن اصفهانی، سیدحسن متقی بود. ایشان دختری داشتند به نام صدیقه‌بیگم متقی که به همسریِ سیدمیرزاحسن بجنوردی درآمد. حاصل این ازدواج چندین فرزند بود که آخری آن [[سیدمحمد موسوی بجنوردی]] است. سیدمحمد از [[شاگردان امام‌خمینی]] در نجف بود که پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به ایران بازگشت.<ref>موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۱۳۸۵، ص ۱۲.</ref> بعدها [[سیدحسن خمینی]]، فرزند [[سیداحمد خمینی|سیداحمد]]، با دختر سیدمحمد بجنوردی ازدواج کرد. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۸: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نویسنده: محمد رجائی نژاد | نویسنده: محمد رجائی نژاد | ||
[[رده:پروژه سیاسی و اجتماعی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۲۱:۰۰
سیدابوالحسن موسوی مدیسه‌ای اصفهانی، پرآوازه به سیدابوالحسن اصفهانی (۱۲۸۴ـ۱۳۶۵ق؛ ۱۲۴۶ـ۱۳۲۵ش)، از شاگردان ویژۀ آخوند خراسانی بود که پس از درگذشت آیات نائینی و حائری یزدی در ۱۳۵۵ق. و آقاضیاء عراقی در ۱۳۶۱ق، مرجعیت تقلید شیعیان امامیه را عهده‌دار شد. به‌دلیل گستردگی مرجعیت وی در آن زمان، اهل عراق او را «زعیم الطائفه» لقب دادند.
اصفهانی در امور سیاسی، به‌ویژه در پشتیبانی از جنبش مشروطۀ ایران کوتاهی نکرد. به‌گونه‌ای که گستردگی مراسم سوگواری درگذشت وی، (آبان ۱۳۲۵ش؛ ذیحجه ۱۳۶۵ق) زمینه‌ساز شکست فرقه دموکرات در آذربایجان گردید. اصفهانی کتابی در فقه دارد به نام وسیلة النجاه که از متون مهم فقهی است و امام‌خمینی آن را با نام تحریرالوسیله شرح نموده است.
زندگی
سیدابوالحسن موسوی اصفهانی فرزند سیدمحمد در روستای مَدیسه از توابع شهرستان لنجان اصفهان زاده شد. نسب او به موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم(ع) می‌رسد.[۱]
سیدابوالحسن مقدمات علوم حوزوی را در زادگاهش فراگرفت و در آغاز جوانی برای ادامۀ تحصیل به اصفهان رفت. پس از گذراندن سطوح فقه و اصول در درس خارج شرکت نمود. سال ۱۳۰۸ق(۱۲۶۹ش) در بیست و چهار سالگی برای تکمیل تحصیلات عازم نجف اشرف شد و از محضر استادان بزرگ فقه و اصول، به‌ویژه میرزا حبیب‌الله رشتی و آخوند خراسانی بهره برد.[۲]
پس از درگذشت آخوند خراسانی، برخی از مردم خراسان برای تقلید به او مراجعه می‌کردند؛ اما با درگذشت آیت‌الله نائینی و حائری یزدی در ۱۳۵۵ق(۱۳۳۱۵ش) و آقا ضیاء عراقی در ۱۳۶۱ ق(۱۳۲۱ش) مرجعیت تقلید شیعیان در شخص سیدابوالحسن اصفهانی منحصر شد.[۳]
او سرانجام شب نهم ذیحجه ۱۳۶۵ق(۱۲ آبان ۱۳۲۵ش) در سن ۸۱ سالگی درگذشت. پس از تشییع کم‌سابقه از کاظمین تا نجف، در صحن حرم امام علی(ع)، کنار قبر فرزند شهیدش، سیدمحمد حسن و آیت‌الله آخوند خراسانی به خاک سپرده شد.[۴]
فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی
سیدابوالحسن اصفهانی افزون بر کارهای علمی و دینی، از فعالیت سیاسی نیز به دور نبود و در برهه‌های حساس از تاریخ معاصر، به‌ویژه در عراق و ایران نقش مؤثری داشت. ازجمله: همانند استادش آخوند خراسانی به اصول حکومت مشروطه و محدودکردن قدرت استبداد اعتقاد داشت. برای همین آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی در اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی ۱۳۲۵ق در ایران، سیدابوالحسن را در شمار یکی از پنج مجتهد طراز اول «مطلع از مقتضیات زمان» برای احراز انطباق مصوبات قانونی مجلس شورای ملی با احکام فقه شیعه به مجلس شورای ملی ایران معرفی کردند؛ اما وی سکونت در نجف را ترجیح داد و نپذیرفت.[۵]
اصفهانی در نهضت استقلال عراق به همراه علمای دیگر نیز نقش مؤثری داشت. تاآنجا که به‌عنوان اعتراض به عملکرد دولت انگلیس و دولت وقت عراق، این کشور را ترک و رهسپار قم شد.[۶]
شرح امام‌خمینی بر وسیلة النجاة
سیّد آثار و تألیفات بسیاری داشت که معروف‌ترین اثر او «وسیلة النجاة» با ترجمه فارسی «صراط النجاه» است که بعدها بسیاری از فقها و مراجع بزرگ معاصر بر این کتاب تعلیقه زده و شرح نوشته‌اند. مهمترین و پرآوازه‌ترین شروح آن «تحریرالوسیله» امام خمینی است.[۷] به گفته آیت‌الله جعفر سبحانی، امام‌خمینی چون کتاب وسیلة النجاة را اثری مهم می‌دانست،[۸] در دوران اقامت در قم بر آن حاشیه نگاشت؛[۹] اما احترام نویسنده (امام) به مرجع وقت، آیت‌الله بروجردی، مانع از چاپ و انتشار این اثر شد.[۱۰] امام‌خمینی بعداز تبعید به ترکیه بود که آن حاشیه‌ها را به متن کتاب وسیلة النجاة اضافه کرد. ایشان در این باره نوشته‌اند:
«اینجانب قبلًا حاشیه‌ای بر کتاب وسیلة النجاة مرحوم آیت‌اللَّه سید ابوالحسن اصفهانی(قدس سره) نوشته بودم؛ ولی زمانی که از شهر «قم» به خاطر رویدادهای غم‌انگیزی که برای اسلام و مسلمین پیش آمد- که شاید تاریخ آن‌ها را ضبط کند- در اواخر ماه جمادی الثانی ۱۳۸۴ق به «بورسا» از شهرهای ترکیه تبعید شدم و تحت نظر و مراقبت، فارغ‌البال بودم، تصمیم گرفتم به منظور سهولت استفاده، آن حاشیه را در متن کتاب مذکور مندرج نمایم. و اگر خدای تعالی توفیق دهد مسائل دیگری را هم که زیاد مورد ابتلا است به آن بیفزایم.».[۱۱]
ارتباط سببی امام‌خمینی و سیدابوالحسن اصفهانی
با ازدواج نوه پسری امام‌خمینی با نوه نویه (نبیرۀ) آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی، یک پیوند سببی بین این دو خاندان به وجود آمد. از جمله دامادهای سیدابوالحسن اصفهانی، سیدحسن متقی بود. ایشان دختری داشتند به نام صدیقه‌بیگم متقی که به همسریِ سیدمیرزاحسن بجنوردی درآمد. حاصل این ازدواج چندین فرزند بود که آخری آن سیدمحمد موسوی بجنوردی است. سیدمحمد از شاگردان امام‌خمینی در نجف بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران بازگشت.[۱۲] بعدها سیدحسن خمینی، فرزند سیداحمد، با دختر سیدمحمد بجنوردی ازدواج کرد.
پانویس
- ↑ میبدی، وجیزه در زندگانی آیت‌الله اصفهانی، ۱۳۶۸، ص۱۲-۱۳.
- ↑ موسوی اصفهانی، حیات جاودانی، ۱۳۸۵، ص ۲۹؛ امین، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۹، ص ۲۱۲ـ۲۱۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م؛ رجبی، علمای مجاهد، ۱۳۸۲، ص ۵۷.
- ↑ منظورالاجداد، مرجعیت در عرصه‌ی اجتماع و سیاست، ۱۳۷۹، ص ۱۰۸.
- ↑ رجبی، علمای مجاهد، ۱۳۸۲، ص۵۷ـ۵۸.
- ↑ مشعوف، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، تاریخ بازیابی: ۸ آذرماه ۱۳۹۲.
- ↑ مجله نور علم، دوره‌ی سوم، ش ۴، ص ۱۱۰.
- ↑ ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج ۳، ص ۲۰۹.
- ↑ ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج۱، ص ۲۶۶.
- ↑ ستوده، پابه‌پای آفتاب، ۱۳۸۰، ج ۳، ص ۳۱۶.
- ↑ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۷.
- ↑ موسوی بجنوردی، مسی به رنگ شفق، ۱۳۸۵، ص ۱۲.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیله (ترجمه فارسی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۰.
- امین، سیدحسن، «اصفهانی، آقا سید ابوالحسن»، در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۹.
- امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- ستوده، امیررضا، پابه پای آفتاب؛ خاطرات...، تهران، پنجره، ۱۳۸۰.
- رجبی، محمدحسن، علمای مجاهد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، اول ۱۳۸۲
- مجله نور علم، دوره‌ی سوم، ش ۴.
- مشعوف، اکبر، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تاریخ بازیابی: ۸ آذرماه ۱۳۹۲.
- منظورالاجداد، سیدمحمد حسین، مرجعیت در عرصه¬ اجتماع و سیاست، تهران، شیرازه، ۱۳۷۹.
- موسوی اصفهانی، سیدجعفر، حیات جاودانی؛ زندگی آیت الله سیدابوالحسن موسوی اصفهانی، مشهد، رستگار، ۱۳۸۵.
- موسوی بجنوردی، سیدکاظم، مسی به رنگ شفق، سرگذشت و خاطرات سیدکاظم موسوی بجنوردی، به اهتمام علی اکبر رنجبر کرمانی، تهران، نی، ۱۳۸۱.
- میبدی، ناصر، وجیزه در زندگانی آیت‌الله اصفهانی، مشهد، ۱۳۶۸.
نویسنده: محمد رجائی نژاد