کمیته امداد امام‌خمینی
کمیته امداد امام‌خمینی، نهاد شکل‌گرفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای کمک به محرومان.
مسئولیت جامعه اسلامی در برابر وضعیت معیشتی نیازمندان خویش از آموزه‌های مهم اسلام است. از این آموزه در قرآن و گفتار و سیره اولیای دین(ع) در قالب انفاق،[۱] صدقه،[۲] خدمت به مؤمن[۳] و عناوین حمایتی دیگر[۴] یاد شده است. از نخستین کارهای سازمان‌یافته برای تحقق عینی این آموزه‌های دینی در حمایت از محرومان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تأسیس کمیته امداد امام‌خمینی بود.[۵]
پیشینه
موضوع کمک به محرومان در دوران مبارزه به سال‌های ۱۳۴۲–۱۳۴۳ بازمی‌گردد.[۶] در مبارزه با رژیم پهلوی خانواده‌هایی بی‌سرپرست شدند یا توانایی خود را برای اداره زندگی از دست دادند. امام‌خمینی[۷] و یاران ایشان با نظارت برخی عالمان مبارز مانند سیدمحمد حسینی بهشتی و مرتضی مطهری به صورت متمرکز به خانواده‌های شهدا و صدمه‌دیدگان کمک می‌کردند و به موازات آن به دیگرافراد نیازمند تهران نیز به‌طور محدود رسیدگی می‌شد.[۸] امام‌خمینی در سال ۱۳۵۰ اجازه داد تا یک سوم سهم امام(ع) در این راه صرف شود.[۹] ایشان در سال ۱۳۵۷ در نامه‌ای به وکیل و برادر خود سیدمرتضی پسندیده و داماد خود شهاب‌الدین اشراقی سفارش کرد به امور تبعیدی‌ها، زندانی‌ها و بازماندگان شهدای انقلاب رسیدگی شود.[۱۰] خانواده شهدا و مجروحین ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ نیز مورد حمایت قرار گرفتند.[۱۱] در همین زمینه به هنگام سیل و زلزله، ازجمله زلزله طبس، یاران امام‌خمینی نقش سازنده‌ای در خدمت و معیشت و اسکان زلزله‌زدگان در سال ۱۳۵۷ داشتند[۱۲]
- (ببینید: زلزله طبس)
با اوج‌گیری انقلاب شمار شهدا، مجروحین و زندانیان افزایش می‌یافت و کارگران و کارمندان بسیاری در ماه‌های منتهی به پیروزی در زمان اعتصاب نیازمند کمک بودند. برخی از دست‌اندرکاران انقلاب در جلسات پنهانی، مقدمات تشکیل نهادی برای خدمت‌رسانی را فراهم ساختند و پیش‌نویسی نیز تهیه شد.[۱۳] در ۱۸ آبان ۱۳۵۷ نیز امام‌خمینی به علمای شهرستان‌ها توصیه کرد هیئت‌هایی تشکیل دهند تا به نیازهای نیازمندان در همه شهرها رسیدگی کنند؛[۱۴] چنان‌که پس از پیروزی انقلاب و در حالی‌که کمیته امداد امام‌خمینی شکل گرفته بود، در پیامی خطاب به ملت ایران خواهان تشکیل «صندوق ملی ترمیم خسارات دوران انقلاب» شد و شماره حسابی را در بانک ملی برای این صندوق که به هدف جبران زیان‌های همه کسانی که در دوران انقلاب دچار زیان مالی شده بودند، گشود و از مردم خواست تا به آن کمک کنند.[۱۵]
تأسیس
پس از پیروزی انقلاب در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۵۷، به فرمان امام‌خمینی، «کمیته امداد» تأسیس گردید. ایشان در فرمان خود مهدی کروبی را مأمور کرد به همراه حبیب‌الله عسکراولادی و حبیب‌الله شفیق در تهران و شهرستان‌ها، کمیته‌های امداد تشکیل دهد و برای واریز وجوه تعیین‌شده حسابی با همین نام باز کند.[۱۶] پس از تأسیس این نهاد، مسئولان آن و مردم از این نهاد به «کمیته امداد امام‌خمینی» یاد کرده‌اند.[۱۷] امام‌خمینی معتقد بود رژیم پهلوی با سوء مدیریت و ظلم و فسادایران را ویران ساخته و بخش بزرگی از مردم نیازمند امداداند[۱۸] و انقلاب اسلامی نیز مدیون تلاش محرومان است و باید همه بدون منت در رفع فقر و فلاکت و ایجاد عدالت در کشور بکوشند و به خواست خدا و به امداد ملت و همت دولت ریشه فقر و محرومیت از کشور کنده شود.[۱۹]
پس از سال‌ها فعالیت، این نهاد برای سازماندهی بهتر، اساسنامه‌ای تنظیم کرد و در ۲/۴/۱۳۶۶ به تأیید امام‌خمینی رسید.[۲۰] به موجب آن، کمیته امداد امام‌خمینی مؤسّسه‌ای عام‌المنفعه، دائمی و غیرانتفاعی است که از طریق شورای مرکزی که در حقیقت نمایندگان ولی فقیه‌اند، اداره می‌گردد. شورای مرکزی رئیس و نایب‌رئیس را انتخاب می‌کند. به موجب ماده چهارده آن، به پیشنهاد امامان جمعه شهرها یکی از اعضای این نهاد از میان روحانیان معتبر انتخاب خواهد شد. سرپرست آن نیز از میان اعضای شورا برگزیده می‌شود.[۲۱] کمیته امداد بیش از افراد رسمی و قراردادی از همکاری افراد داوطلب برخوردار است.[۲۲]
منابع مالی
منبع مالی این نهاد کمک‌های مردمی، کمک‌های مستقیم مقام رهبری، اعتبارات دولت و درآمدهای حاصل از امور اقتصادی نهاد است.[۲۳] امام‌خمینی اجازه داد کمیته امداد بخشی از دارایی‌های بنیاد مستضعفان[۲۴] و نیز اموال مجهول‌المالک و بی‌وارث[۲۵] را برای کمک به مردم استفاده کند و همواره به توانمندان سفارش می‌کرد به کمیته امداد کمک کنند؛[۲۶] چنان‌که یک‌پنجم از هزینه‌های کمیته از صندوق‌های صدقات عمومی تأمین می‌شده است.[۲۷]
اهداف و وظایف
هدف از تأسیس کمیته امداد امام‌خمینی فقرزدایی و ایجاد عدالت و کم‌کردن فاصله اقتصادی در میان مردم بوده است.[۲۸] این نهاد طبق ماده اول اساسنامه خود بر اساس مبانی فقهی و ارزشی اسلام تشکیل شده تا در راه امداد درماندگان و آسیب‌دیدگان و خودکفایی محرومان تلاش کند. بر اساس ماده دوم تا هشتم از فصل دوم اساسنامه، این وظایف را برعهده دارد: شناسایی انواع محرومیت، نارسایی مادی و معنوی، کمک به محرومان از طریق اعطای کمک‌های بلاعوض و وام و ایجاد کار مناسب؛ اقدام در رفع درد و رنج خانواده‌های محروم از طریق معالجه و کمک‌های آموزشی و درمانی و مالی؛ برطرف‌کردن کمبودهای افراد نیازمند با اعطای وام جهیزیه، ازدواج، تحصیل، معالجه و کمک به تعمیر یا احداث مسکن و سایر موارد ضروری؛ آمادگی نسبی برای جبران نارسایی‌های باقی‌مانده از تصادفات، اتفاقات و رویدادهای طبیعی و تجاوزات و تعدیات دشمنان داخلی و خارجی؛ تکمیل فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و تبلیغاتی در مناطقی که دستگاه مسئولی نیست یا امکان کافی ندارد، مانند کمک به دانش‌آموزان مؤسسه‌های فرهنگی، انجمن اسلامی، کتابخانه‌ها، مساجد و محافل دینی؛ تهیه و تنظیم برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و تربیتی در جهت تقویت روحیه امدادگری و آموزش مهارت‌های لازم به افراد زیر پوشش، تشویق مردم به کمک به محرومان و کوشش در جهت جذب هدایای مردمی؛ فراهم‌آوردن امکانات و تسهیلات برای خودکفایی محرومان.[۲۹]
اهتمام ویژه امام‌خمینی
امام‌خمینی کار کمیته امداد را کاری بسیار شریف و خداپسند و مورد عنایت خداوند می‌دانست[۳۰] و در موارد متعدد از مسئولان و کارکنان آن قدردانی و برای آنان دعا می‌کرد.[۳۱] ایشان پیدایش کمیته امداد را از نوآوری‌های انقلاب و از برکات اسلام و تعهد ملت به اسلام شمرد[۳۲] و در طول سال‌های پس از انقلاب از جهت معنوی و مادی از آن پشتیبانی کرد[۳۳] و در مواردی خاص به‌ویژه در سال‌های نخست با اعزام نماینده به مناطق محروم کمیته امداد را به رفع نیازمندی‌ها و مشکلات مردم موظف می‌کرد.[۳۴]
از سوی دیگر، امام‌خمینی به مسئولان و کارکنان کمیته هشدار می‌داد ضوابط اسلامی را رعایت[۳۵] و تنها برای خدا کار کنند[۳۶] و شأن و منزلت مستمندان را همواره در نظر داشته باشند و از تحقیر و منت‌نهادن بر آنان پرهیز کنند.[۳۷] ایشان از مسئولان کمیته امداد می‌خواست از مردمی‌بودن این نهاد پاسداری کنند.[۳۸] ایشان در همین راستا در ۱۴ آبان ۱۳۶۳، در دیدار با مسئولان کمیته امداد، یادآور شد این نهاد باید مستقل رفتار کند و به دور از تشریفات اداری به مستضعفان خدمت کند[۳۹] و در کنار سایر مسئولان کشوری باید فعالیت‌های خود را به مردم گزارش دهند.[۴۰]
کارنامه
کمیته امداد مبارک‌ترین نهاد است[۴۱] و درخشان‌ترین کارنامه را در حمایت و بهروزی و عزت نفس محرومان داشته است[۴۲] و در جهت تأمین معیشت، مسکن و خودکفایی اقشار مستضعف کارهای بزرگی کرده و مورد توجه و قدردانی امام‌خمینی قرار گرفته است.[۴۳]
در بررسی عملکرد ده‌ساله نخست ازجمله می‌توان اشاره کرد که تعداد ۴۷۶۰۵ روستا در سال ۶۸ زیر پوشش کمیته بوده است و ۲۵۵۱۵۳ خانوار و ۸۹۹۷۷۱ مددجوی عادی از خدمات حمایتی کمیته بهره گرفته‌اند.[۴۴] از آغاز انقلاب افراد مستضعف زیر پوشش بیمه درمانی کمیته قرار گرفتند و با ایجاد داروخانه و درمانگاه در نقاط محروم، دسترسی مستضعفان به خدمات درمانی را آسان‌تر کرد.[۴۵] تا سال ۱۳۶۸ بیش از ۳۰ هزار مسکن تحویل آنان شده است.[۴۶] در سال ۱۳۶۸ شمار ۳۰۰ هزار دانش‌آموز زیر پوشش بوده که سه هزار نفر آنان به دانشگاه راه یافته‌اند.[۴۷] کمیته امداد در جبران خسارت‌دیدگان ناشی از سیل، زلزله، طوفان و بمب‌گذاری‌های ضدانقلاب به مردم یاری رسانده است.[۴۸] ازجمله در سال ۱۳۶۰ در طوفان استان هرمزگان به ساخت و تعمیر منازل کمک کرد و افراد آسیب‌دیده را زیر پوشش قرار داد.[۴۹] کمک به جهیزیه دختران،[۵۰] درمان مددجویان، پرداخت وام‌های اضطراری، ایجاد خوابگاه‌های شبانه‌روزی برای دانشجویان شهرستانی از دیگر خدمات کمیته امداد است.[۵۱] این نهاد همواره خودکفایی و استقلال مالی محرومان را در نظر داشته است[۵۲] و با پرداخت وام خوداشتغالی و ایجاد کارگاه‌های گوناگون به خودکفایی هزاران خانوار کمک کرده است.[۵۳]
حمایت از دفاع مقدس
کمیته امداد امام‌خمینی از نهادهای فعال در دفاع مقدس بود و در واقع یکی از پایه‌ای اساسی پشتیبانی از جنگ به‌شمار می‌رفت.[۵۴] تا سال ۱۳۶۰ که بنیاد جنگ‌زدگان تشکیل شد[۵۵] بیش از ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر از مهاجران جنگی را زیر پوشش داشت.[۵۶] پس از تشکیل بنیاد جنگ‌زدگان نیز ریاست سازمان‌های کمیته امداد، عضو شورای عالی جنگ‌زدگان بودند.[۵۷] کمیته امداد در جمع‌آوری و ارسال کمک‌های مردمی به جبهه‌ها نیز فعال بود. در سال ۱۳۶۰، حدود ۷ هزار کامیون و در آغاز سال ۱۳۶۱ بیش از ۶ هزار کامیون خواربار و پوشاک و کمک‌های مردمی را به جبهه‌ها فرستاد و روزانه ۲۵ هزار تا ۷۰ هزار رزمنده را تغذیه می‌کرد.[۵۸] در طول جنگ تحمیلی از طریق چهار پایگاه اصلی ایستگاه صلواتی و ۲۲ پایگاه فرعی در خطوط اول جبهه به رزمندگان اسلام خدمات ارائه می‌داد و با اعزام کارمندان خود به جبهه ده‌ها شهید و مجروح و آزاده تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.[۵۹] در گزارشی تقدیم ۱۱۸ شهید و ده‌ها مجروح و آزاده از خدمات این نهاد شمرده شده است.[۶۰]
حمایت از محرومان خارج از کشور
در نگاه امام‌خمینی، مسلمانان امت واحده‌اند و در صورت توان باید به همه محرومان جهان اسلام مدد رساند.[۶۱] ایشان در سال ۱۳۵۵ و ۱۳۵۷ به مردم و روحانیان سفارش کرد، به مصیبت‌زدگان جنگ‌های ویرانگر داخلی لبنان کمک کنند و از سهم امام دراین‌باره هزینه کنند.[۶۲] پس از انقلاب اسلامی کمیته امداد به دستور امام‌خمینی به یاری مسلمانان لبنان شتافت[۶۳] و از اواخر سال ۱۳۶۶، در لبنان با شانزده واحد مشغول فعّالیّت شد.[۶۴] حضور در لبنان به دستور امام‌خمینی مقدمه‌ای شد که پس از رحلت ایشان، فعالیت‌های برون‌مرزی این نهاد، بنا به ضرورت، در افغانستان، جمهوری آذربایجان، تاجیکستان، سوریه، عراق، فلسطین، بوسنی و… توسعه یابد.[۶۵]
طرح شهید رجایی
در دولت محمدعلی رجایی طرح کمک مالی و تعیین حقوق ماهیانه برای ازکارافتادگان و پیرمردان بالای شصت سال به تصویب رسید.[۶۶] این مسئولیت در سال ۱۳۶۰ به عهده سازمان بهزیستی گذاشته شد؛[۶۷] اما در سال ۱۳۶۴ اجرای این طرح به کمیته امداد واگذار شد.[۶۸] پیش از آن نیز کمیته امداد با سازمان بهزیستی در جهت اجرای طرح همکاری فعال داشته است؛ در همه بخش‌ها و روستاهایی که زیر پوشش کمیته امداد بودند، تشخیص واجد شرایط بودن به کمیته امداد واگذار شده بود.[۶۹] در سال ۱۳۶۸ تعداد ۴۸۴۳۲۹ نفر در بیش از ۴۵ هزار روستا زیر پوشش این طرح بودند.[۷۰] بودجه این طرح از طریق دولت پرداخت شده است.[۷۱] امام‌خمینی نیز به نمایندگان خود برای رسیدگی به اموال مجهول‌المالک و ارث بلاوارث اجازه داده بود که به اجرای این طرح در حد توان کمک کنند.[۷۲]
پانویس
- ↑ بقره، ۱۹۵.
- ↑ توبه، ۶۰؛ حرّ عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۹/۳۶۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۲/۱۶۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۶۴؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، ۷۱/۲۸۵.
- ↑ مقدم، مصاحبه، مجله سروش، ۳۱؛ دفتر آمار، گزارش آماری کمیته امداد امام‌خمینی، ۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۶۰ و ۲۷۹.
- ↑ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۳/۲۲۶.
- ↑ مقدم، مصاحبه، مجله سروش، ۳۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۹۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۳۰ و ۴/۲۸۰.
- ↑ زاهدی‌اصل، مقدمه‌ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، ۲۱۸؛ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۶۰.
- ↑ کیهان، روزنامه، ۱۱.
- ↑ روابط عمومی، نگاهی به فعالیت‌های کمیته امداد امام‌خمینی، ۱۶۴؛ زاهدی‌اصل، مقدمه‌ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، ۲۱۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۴۰۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۲۶۱–۲۶۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۶۷.
- ↑ مقدم، مصاحبه، مجله سروش، ۳۱؛ دفتر آمار، گزارش آماری کمیته امداد امام‌خمینی، ۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/ ۹۲، ۲۴۹ و ۷/۴۱۳، ۵۰۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲۸۹.
- ↑ زاهدی‌اصل، مقدمه‌ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، ۲۲۱.
- ↑ رزمگیر، نهادها و ارگانهایی که با حکم امام‌خمینی تأسیس شده‌اند، ۱۱۴.
- ↑ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۶۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۶–۴۲۷.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۶.
- ↑ خامنه‌ای، چهار سال، ۲۳۷.
- ↑ زاهدی‌اصل، مقدمه‌ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، ۲۱۹–۲۲۰؛ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۴–۵۲۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۳۹۸؛ ۱۱/۲۳۱ و ۲۰/۵۰۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۴۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۸۷ و ۵۵۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۲۳۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۵۰۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۱۰۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۷۲.
- ↑ خامنه‌ای، بیانات ۱۳۶۸، ۲۸۳.
- ↑ نادرپور، پنجاه تصویر از امام و ایران، ۱۶۸.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۶–۲۹۷.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۴.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۳.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۷.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۷.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۴؛ مقدم، مصاحبه، مجله سروش، ۳۲.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۴.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۷.
- ↑ ترقی، مصاحبه، روزنامه رسالت، ۷.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۵.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۳ و ۵۳.
- ↑ نیری، نیم قرن خدمت، ۱۲۳.
- ↑ غفری، بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی، ۲۲.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۳؛ نیری، نیم قرن خدمت، ۱۲۳–۱۲۴.
- ↑ نیری، نیم قرن خدمت، ۲۲.
- ↑ پیام انقلاب، مجله، ۲۳.
- ↑ مرادی، کمیته امداد امام‌خمینی، ۲۶۲؛ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۸.
- ↑ روابط عمومی، نگاهی به فعالیت‌های کمیته امداد امام‌خمینی، ۱۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۹۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۹۲–۱۹۳ و ۳۵۸.
- ↑ مرکز برنامه‌ریزی، سالنامه آماری کمیته امداد امام‌خمینی، ۴۱۵.
- ↑ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۷.
- ↑ مرکز برنامه‌ریزی، سالنامه آماری کمیته امداد امام‌خمینی، ۴۰۹–۴۴۲.
- ↑ رجایی، سیره شهید رجایی، ۶۰۱؛ راعی گلوجه، طرح شهید رجایی، ۲۶۳.
- ↑ راعی گلوجه، طرح شهید رجایی، ۲۶۳؛ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۶.
- ↑ برّی دیزجی و دیگران، روزها و رویدادها، ۳/۵۲۶.
- ↑ اداره کل، مجموعه تصویب‌نامه‌ها، ۱/۵۶۱–۳۶۷.
- ↑ دبیرخانه، رویدادها، ۲/۲۹۴.
- ↑ راعی گلوجه، طرح شهید رجایی، ۲۶۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۶۵.
منابع
- قرآن کریم،
- اداره کل تنقیح و تدوین قوانین و مقررات کشور، مجموعه تصویب‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، اساسنامه‌های مصوب دولت جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۶۰، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۰ش،
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش،
- برّی دیزجی، علی و دیگران، روزها و رویدادها، تهران، زهد، چاپ اول، ۱۳۷۷ش،
- پیام انقلاب، مجله، خلاصه‌ای از عملکرد کمیته امداد امام‌خمینی، شماره ۷۸، ۱۳۶۱ش،
- ترقی، حمیدرضا، مصاحبه، روزنامه رسالت، ۱۴/۱۱/۱۳۸۵ش،
- حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق،
- خامنه‌ای، سیدعلی، چهار سال با مردم، دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، تهران، حزب جمهوری اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۴ش،
- خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات ۱۳۶۸، نرم‌افزار حدیث ولایت،
- دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه، رویدادها، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۰ش،
- دفتر آمار و فناوری کمیته امداد امام‌خمینی، گزارش آماری کمیته امداد امام‌خمینی، سال ۱۳۸۲، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش،
- راعی گلوجه، سجاد، طرح شهید رجایی، چاپ‌شده در فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش،
- رجایی، محمدعلی، سیره شهید رجایی، تدوین غلامعلی رجایی، تهران، شاهد، چاپ اول، ۱۳۸۱ش،
- رزمگیر، سیدمحمد، نهادها و ارگانهایی که با حکم امام‌خمینی تأسیس شده‌اند، مجله حضور، ویژه‌نامه هشتمین سالگرد امام‌خمینی، ۱۳۷۶ش،
- روابط عمومی کمیته امداد امام‌خمینی، نگاهی به فعالیت‌های کمیته امداد امام‌خمینی، مجله یاد ایام، شماره ۳، ۱۳۷۵ش،
- زاهدی‌اصل، محمد، مقدمه‌ای بر خدمات اجتماعی در اسلام، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش،
- غفری، محمد، بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی، چاپ‌شده در فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش،
- کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق،
- کیهان، روزنامه، ۲۹/۶/۱۳۸۹ش،
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق،
- مرادی، فاطمه، کمیته امداد امام‌خمینی، چاپ‌شده در فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش،
- مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات، سالنامه آماری کمیته امداد امام‌خمینی، سال ۱۳۸۴، ۱۳۸۵ش،
- مقدم، مصاحبه، مجله سروش، شماره ۲۲۷، ۱۳۶۱ش،
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش،
- نادرپور، محمدرضا، پنجاه تصویر از امام و ایران، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۷۹ش،
- نیری، سیدرضا، نیم قرن خدمت، خاطرات سیدرضا نیری، تدوین حجت‌الله طاهری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
پیوند به بیرون
- حسین احمدی‌منش، کمیته امداد امام‌خمینی، دانشنامه امام‌خمینی، ج۸، ص۵۲۴–۵۲۹