سیدمحمدعلی مرتضوی لنگرودی
سیدمحمدعلی مرتضوی لنگرودی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
او در سال ۱۳۱۴ش[۱] در خانواده‌ای روحانی در قم دیده به جهان گشود. پدرش سیدمرتضی حسینی لنگرودی از مراجع تقلید وقت و از مدرسان حوزه‌های علمیه تهران و قم بود. سیدمحمدعلی در حالی که سیزده‌ماهه بود، همراه خانواده‌اش به عراق رفت و دوران کودکی را در نجف اشرف گذراند و خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را نزد پدرش آموخت. در سال ۱۳۲۱ش همراه خانواده به کشور بازگشت و در تهران مقیم شد و بخشی از مقدمات را در مدارس دینی تهران چون مدرسه ابوالفتح خان، مروی و برهان و نزد شیخ علی‌اکبر برهان، شیخ موسی زنجانی و شیخ حسین کنی خواند. دروس سطح را هم پیش پدرش و نیز سیداحمد شهرستانی فراگرفت و در سال ۱۳۳۲ش همراه خانواده راهی قم شد.[۲]
مرتضوی در حوزه علمیه قم کفایه‌الاصول را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و میرزا محمد مجاهدی تبریزی خواند و سپس به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدت شش سال در درس خارج فقه و اصول پدرش شرکت کرد. هم‌زمان به مدت سه سال در درس خارج فقه سیدحسین طباطبایی بروجردی حضور داشت.[۳] او پس از رحلت بروجردی، منحصراً در درس خارج فقه و اصول پدرش شرکت کرد و با درگذشت ایشان (تیر ۱۳۴۲)، در درس خارج فقه سیدمحمدرضا گلپایگانی و درس خارج فقه و اصول میرزا هاشم آملی شرکت کرد و مدت ۱۲ سال از محضر آن دو بهره‌مند شد.
مرتضوی در زندگینامه خودنوشت، از حضور غیرمستمر در درس خارج فقه و اصول شیخ مرتضی حائری یزدی، امام‌خمینی، سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمد محقق داماد و سیداحمد شبیری زنجانی سخن گفته است،[۴] بنابراین می‌توان گفت که در فروردین ۱۳۴۳ (پس از آزادی و بازگشت امام‌خمینی به قم) تا تبعید ایشان به خارج از کشور (آبان همان سال)، در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس ایشان و احتمالاً درس مسائل مستحدثه ایشان شرکت می‌کرده و حضور او در درس امام‌خمینی کوتاه بوده است. او دروس فلسفه و تفسیر قرآن را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی فراگرفت. مدتی هم به نجف اشرف رفت و در درس خارج فقه و اصول سیدابوالقاسم خویی و سیدمحسن طباطبایی حکیم حاضر شد. حضور او در نجف اشرف هم‌زمان با تدریس درس خارج فقه امام‌خمینی بود و در آن درس هم حضور یافت،[۵] ولی درباره سال و مدت حضور او در آن درس نیز گزارشی در دست نیست.
سیدمحمدعلی مرتضوی که از سیداحمد شهرستانی، سیداحمد شبیری زنجانی، میرزا هاشم آملی اجازاتی در امور شرعیه دریافت کرده بود.[۶] سال‌ها به تدریس دروسی چون مکاسب، رسایل و کفایه‌الاصول در حوزه علمیه قم اشتغال داشت.[۷] همچنین در مسجد عشقعلی از مساجد قدیمی شهر قم، نماز جماعت اقامه می‌کرد و مدت سی سال امام جماعت آن مسجد بود. او در آن مسجد جلسات تدریس اخلاق و قرآن نیز تشکیل می‌داد.[۸] سپس با تأسیس مدرسه علمیه مرتضویه در قم، همراه با برادرانش، به تدریس در آن مدرسه نیز می‌پرداخت و اداره آنجا را بر عهده داشت.[۹]
تألیفات او عبارت است از: ۱- رساله‌ای در عدالت. ۲- تاریخ را بررسی کنیم (مناظره بدون تعصب در امامت). ۳- شرح فارسی بر تجرید الاعتقاد علامه حلی. ۴- تقریرات درس خارج فقه (خمس و طهارت و مختصری از بحث قضا) آیت‌الله بروجردی. ۵- تقریرات اصول و فقه برخی دیگر از استادان. ۵- شرح بر مکاسب شیخ انصاری. ۶- کشکول (مجموعه‌ای از روایات). ۷- ترجمه الطرائف ابن طاووس. ۸- تکه‌های تاریخی. علاوه بر آن اشعاری هم از او بر جای مانده است.[۱۰]
درگذشت
او در ۷ مهر ۱۳۷۴ در قم از دنیا رفت و پیکرش در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۷۷۳.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۱۸۱-۱۸۷.
- ↑ شریف‌رازی، ج۹، ص۳۲۵؛ ادهم‌نژاد، ص۱۹۰.
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۷۷۴.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۱۹۰.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۲۰۱-۲۰۲.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۱۹۱.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۲۰۵.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۲۰۵.
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۷۷۵؛ ادهم‌نژاد، ص۲۰۶-۲۰۷.
- ↑ ادهم‌نژاد، ص۲۰۷-۲۰۸؛ جواهرکلام، ج۳، ص۱۷۷۵؛ احمدیان، ص۲۹۱ .
منابع
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم، زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان کبیر (گلزار شیخان)، قم، دلیل ما.
- ادهم‌نژاد، محمدتقی (۱۳۸۶)، «سیدمحمدعلی مرتضوی لنگرودی دانشور شکیبا»، ستارگان حرم، ج۲۰، قم، آستانه مقدسه قم: انتشارات زائر.
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۳، قم، انصاریان.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، اسلامیه
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۷۰)، گنجینه دانشمندان، ج۹، تهران، مؤلف.