حسن ابوترابی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسن ابوترابی یزدی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۰ش |
| زادگاه | یزد |
| تاریخ وفات | ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ |
| محل دفن | امام‌زاده جعفر یزد |
| شهر وفات | یزد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد صدوقی، علی‌اکبر مشکینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدموسی صدر، سیدرضا بهاءالدینی، محمد فکور یزدی، علامه طباطبایی، امام‌خمینی |
| محل تحصیل | یزد، قم |
| تألیفات | اسرار حسن و سوء عاقبت: بررسی علل و عوامل حسن و سوء عاقبت |
| سایر | فعالیت‌های سیاسی و مذهبی در دوره‌های مختلف |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | فعالیت‌های دینی و فرهنگی در یزد |
حسن ابوترابی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
حسن ابوترابی فرزند ملا ابوتراب در ۱۳۱۰ ش در یزد دیده به جهان گشود. او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌های یزد آموخت.[۱] آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و شرح لمعه و رسایل را نزد محمد صدوقی یزدی در مدرسه خان یزد خواند.[۲] سپس بخشی از دروس سطح را در یزد و از محضر فرساد اردکانی، سیدعلیرضا مدرسی و سیدعلی‌محمد کازرونی آموخت. هم‌زمان از درس اخلاق شیخ غلامرضا فقیه خراسانی (یزدی) بهره‌مند شد.
سپس به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر، دروس سطح را نزد میرزا علی‌اکبر مشکینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و سیدموسی صدر تکمیل کرد. در اخلاق از درس سیدرضا بهاءالدینی و محمد فکور یزدی بهره‌مند شد و در درس تفسیر قرآن از شاگردان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود. پس از آن به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدمحمد محقق داماد و حاج شیخ مرتضی حائری بهره برد.[۳] درباره حضور او در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با توجه به اینکه در ۱۳۴۳ش در حوزه علمیه قم در حال تحصیل بود.[۴] می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین ۱۳۴۰ و پیش از تبعید امام‌خمینی، در آن درس شرکت می‌کرد.
فعالیت‌های قبل از پیروزی انقلاب
ابوترابی در دوره تحصیل در قم که هم‌زمان با آغاز نهضت امام‌خمینی بود، به حمایت از ایشان و مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور (۱۳ آبان ۱۳۴۳)، در اسفند آن سال همراه با روحانیان و طلاب یزدی حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت، به تبعید امام‌خمینی و دستگیری مخالفان حکومت پهلوی اعتراض کرد و با استناد به قانون اساسی و اصل مصونیت مراجع عظام تقلید، آن اقدام را غیرقانونی دانست و خواستار بازگرداندن امام‌خمینی به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شد.[۵]
او پس از انتقال امام‌خمینی از ترکیه به عراق و استقرار ایشان در نجف اشرف، با ارسال نامه‌ای دیگر به امام‌خمینی (همراه با جمعی از علما و فضلای یزدی حوزه علمیه قم)، از ایشان با عنوان «حضرت الشهم الماجد البارع المجاهد زعیم شیعه و حامی شریعه و قدوه الاعلام و ملاذ الانام آیت‌الله‌العظمی الحاج‌آقا روح‌الله الموسوی الخمینی دام الله ظله الوارف» نام برد و «محرومیت ملت شریف ایران» از «افاضات آن مرجع عظیم‌الشأن را بلایی دردناک و فراموش‌ناشدنی» دانست و ضمن اظهار مسرت از حضور ایشان در نجف اشرف، «رفع گرفتاری آن قائد اعظم» و بازگشت به کشور را خواستار شد.[۶]
حسن ابوترابی در سال‌های نهضت امام‌خمینی، با ایراد سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی در شهرهایی چون قم، داراب و اردکان به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد و به همین سبب بارها توسط ساواک دستگیر و زندانی شد.[۷]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
ابوترابی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با دعوت محمد صدوقی یزدی به یزد بازگشت[۸] و در سال‌های نخست انقلاب اسلامی در کنار ایشان به فعالیت‌های سیاسی ـ تبلیغی ادامه داد.[۹] سپس به امامت جمعه شهرستان بهاباد منصوب شد.[۱۰] در دوره امامت جمعه سیدروح‌الله خاتمی اردکانی در یزد (سال‌های ۱۳۶۰-۱۳۶۷)، به دعوت ایشان بار دیگر به یزد بازگشت و مدیریت حوزه علمیه یزد را بر عهده گرفت و به تدریس فقه، تفسیر و اخلاق در آن حوزه علمیه پرداخت. هم‌زمان در مسجد ریگ یزد نماز جماعت را اقامه می‌کرد.[۱۱]
یکی از مهم‌ترین اقدامات ابوترابی در یزد، پاسخ به سؤالات مذهبی و احکام دینی بود و در همین زمینه، در رادیو یزد به بیان احکام و پاسخ به پرسش‌های دینی می‌پرداخت که حدود سی سال ادامه داشت.
کتاب اسرار حسن و سوء عاقبت: بررسی علل و عوامل حسن و سوء عاقبت به همراه داستان‌هایی از آغاز آفرینش تاکنون از تألیفات اوست.
درگذشت
ابوترابی در نهایت پس از مدتی بیماری، در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ در یزد درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط حسین نوری همدانی در امام‌زاده جعفر یزد به خاک سپرده شد.[۱۲]
پانویس
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۶؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۱.
- ↑ «شهید صدوقی و سلوک...»، ص۵۹.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۱-۳۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۶-۱۵۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۸۳-۱۸۴؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۵، ص۱۶۴-۱۶۵.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۱، ص۳۲.
- ↑ «شهید صدوقی و سلوک...»، ص۶۱.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: میرزا حسن ابوترابی»، ص۱۳۰.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۴)، «درگذشتگان: میرزا حسن ابوترابی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست و ششم، شماره ۱۵۲، خرداد و تیر.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «شهید صدوقی و سلوک اجتماعی در گفت‌وشنود شاهد یاران با آیت‌الله میرزا حسن ابوترابی زارچی: در شجاعت کم‌نظیر بود» (۱۳۸۷)، نشریه شاهد یاران، یادمان شهید محراب آیت‌الله محمد صدوقی، شماره ۳۴، شهریور.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۷۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، تهران، برگ رضوان.
- مدرسی، سیدمحمدکاظم (۱۳۸۲)، مفاخر یزد، به کوشش سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۱، یزد، بنیاد ریحانه‌الرسول یزد.