مصطفی اعتمادی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۴ش |
| زادگاه | روستای خاجه تبریز |
| تاریخ وفات | 1394ش |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س) |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
ولادت
مصطفی اعتمادی در سال ۱۳۰۴ش در روستای خواجه در نزدیکی تبریز در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش میرزا علی خواجه‌ای از علما و مدرسان آن سامان بود.[۱]
تحصیل
مصطفی اعتمادی خواندن و نوشتن را نزد پدرش آموخت. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در زادگاهش نزد پدر آموخت.[۲] او آنگاه برای ادامه تحصیل به تبریز رفت و در مدرسه علمیه حسن پاشا مطول را نزد محمود انصاری و سیدابراهیم میلانی خواند.[۳] لمعه را هم نزد سیدابراهیم تبریزی، سیدگانیچی و میرزا فتاح شهیدی فراگرفت.[۴] در درس رسایل هم از شاگردان میرزا محمود دوزدوزانی بود و مکاسب را هم نزد میرزافتاح شهیدی آموخت.[۵] وی در سال ۱۳۲۵ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس کفایه‌الاصول آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی شرکت کرد.[۶] رسایل را هم نزد میرزا محمود دوزدوزانی فراگرفت و در درس مکاسب از شاگردان میرزا فتاح شهیدی بود.[۷] اعتمادی آنگاه از درس خارج فقه آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری و خارج اصول آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی[۸] و درس خارج امام‌خمینی در مسجد سلماسی[۹] و آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد بهره برد؛[۱۰] بنابراین می‌توان گفت که تا ۱۳۴۰ش که درس امام‌خمینی از مسجد سلماسی به مسجد اعظم منتقل شد، در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس ایشان حضور می‌یافت.
او همچنین مورد توجه آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری بود و با او ارتباط نزدیکی داشت و از طرف وی به مأموریت‌های تبلیغی اعزام می‌شد که از آن جمله می‌توان به اعزام به شهر سقز در استان کردستان و احداث مسجدی در آن شهر اشاره کرد.[۱۱] اعتمادی در فروردین ۱۳۴۳ از سوی مراجع تقلید (آیات امام‌خمینی، شریعتمداری و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی) و همراه با جعفر سبحانی به‌عنوان سرپرست طلاب زنجانی و آذربایجانی حوزه علمیه قم تعیین شد.[۱۲]
تدریس و تبلیغ
مصطفی اعتمادی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس دروس سطح در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و ۵۱ سال به تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت. او از جمله مدرسان درس رسایل بود و در ۳۶ سال[۱۳] به گفته خودش آن کتاب را چهارده دوره ـ هر دوره در سه سال ـ تدریس کرده است.[۱۴] علاوه بر آن، ۱۵ سال کتاب کفایه‌الاصول را در ۵ دوره تدریس کرده است.[۱۵]
هم‌زمان به تبلیغ دین نیز اهتمام ویژه‌ای داشت و در دوران زعامت آیت‌الله بروجردی، بالغ بر بیست سال در ماه محرم به مازندران می‌رفت و به تبلیغ دین در روستای چاله‌چایی بابل می‌پرداخت. همچنین بیست سال نیز در ماه‌های رمضان برای تبلیغ دین به روستای ابراهیم‌آباد بوئین‌زهرا می‌رفت.[۱۶]
حمایت از نهضت امام‌خمینی
با آغاز نهضت امام‌خمینی به حمایت از ایشان پرداخت و در دیدار با امام‌خمینی، خواستار کسب تکلیف درباره تحصن روحانیان در تهران شد.[۱۷] پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، از غیبت امام‌خمینی در حوزه علمیه قم به‌مثابه غیبت «نصف حوزه علمیه» تعبیر کرد.[۱۸]
اعتمادی در سال‌های ۱۳۴۲-۱۳۴۴ با امضای اعلامیه‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی یا در حمایت از امام‌خمینی، به فعالیت‌های سیاسی علیه حکومت پهلوی می‌پرداخت.[۱۹] وی که از مدرسان برجسته دروس سطح در حوزه علمیه قم بود، در شهریور ۱۳۴۶، از طرف آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی به عضویت هیئت شش‌نفره نام‌نویسی و اسکان طلاب در مدارس فیضیه و دارالشفای قم درآمد.[۲۰] او در سال ۱۳۵۷ و پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه نیز همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم با ارسال نامه به ژیسکاردستن رئیس‌جمهور آن کشور، از امام‌خمینی به‌عنوان قائد ۳۵ میلیون ملت مسلمان ایران نام بردند و نسبت به هرگونه اهانتی به امام‌خمینی هشدار دادند.[۲۱] به سبب این فعالیت‌ها، رفتار او همچون اغلب روحانیان مبارز زیر نظر قرار داشت. ساواک در ۳۰ مهر ۱۳۵۷ فهرستی از روحانیان طرفدار امام‌خمینی تهیه کرد و نام مصطفی اعتمادی را هم در آن فهرست و به‌عنوان یکی از طرفداران امام‌خمینی قرار داد.[۲۲] او در ۱۲ دی آن سال به مناسبت سال نو میلادی، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در پیامی به رئیس‌جمهور وقت فرانسه ـ ژیسکاردستن ـ ضمن تبریک سال میلادی جدید به او، از امام‌خمینی به‌عنوان «رهبر عالی‌قدر جهان اسلام و قائد اعظم و پرچم‌دار نهضت ایرانی ضداستعمار» نام برد و خواستار حمایت دولت و ملت فرانسه از اهداف ایشان که «نجات ملت‌ها از قید بندگی و اشارت است» شد.[۲۳]
آثار
مصطفی اعتمادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های علمی در حوزه علمیه قم ادامه داد.
آثار علمی او عبارت است از: شرح معالم‌الاصول حسن‌بن‌زیدالدین شهید ثانی؛ شرح الرسائل مرتضی بن محمدامین انصاری، در سه جلد؛ موضح القوانین (شرح قوانین الاصول میرزا ابوالقاسم قمی)؛ شرح کفایه‌الاصول آخوند خراسانی؛ تعلیقه بر فرائد الاصول شیخ مرتضی انصاری؛ شرح مکاسب شیخ مرتضی انصاری؛ شتات الفرائد در حاشیه معالم؛ هدایت الی اسرار الکفایه.[۲۴]
مصطفی اعتمادی در ۲۰ اسفند ۱۳۹۴ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط جعفر سبحانی، در حجره ۳۵ صحن مطهر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۲۵]
پانویس
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۸، ص۱۰۶.
- ↑ «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد»، ص۹.
- ↑ دوستی، ص۲۵۳.
- ↑ «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد»، ص۹.
- ↑ دوستی، ص۲۵۳.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۸، ص۱۰۶.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۲.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۲.
- ↑ «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد»، ص۹؛ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۲.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۲.
- ↑ «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد»، ص۹.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۳۵.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۵.
- ↑ «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد»، ص۹.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۵.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۵؛ «حوزه علمیه قم در سوگ استادی پیشکسوت و خادم: حضرت آیت‌الله اعتمادی به جوار معبود شتافت»، ص۴.
- ↑ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۴۵؛ «حوزه علمیه قم در سوگ استادی پیشکسوت و خادم: حضرت آیت‌الله اعتمادی به جوار معبود شتافت»، ص۴.
- ↑ «لیله الضرب: اولین چماق‌داری علیه طرفداران امام»، ص۱۱۸.
- ↑ روحانی، بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۱، ص۶۴۲؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۰۹ـ۱۱۰٬۱۲۸-۱۳۰؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۱۴۱-۱۴۲، ۱۳۲ـ۱۳۵، ۱۶۴، ۱۷۲؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۹۳.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ص۴۷۸.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۷۹.
- ↑ آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ص۲۹۵-۲۹۸.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۵۲۵.
- ↑ دوستی، ص۲۵۱.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله اعتمادی»، ص۱۳۷؛ احمدی زنجانی، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ص۵۱.
منابع
- آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «آیت‌الله اعتمادی: استاد باید برای ارتباط با شاگردانش وقت کافی بگذارد» (۱۳۹۲)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۸۴، ۲۸ شهریور.
- احمدی زنجانی، محمد (۱۳۷۷)، «شیخ مصطفی اعتمادی مدرس صبور»، ستارگان حرم، ج۳۱، قم، زائر.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۵)، «درگذشتگان: آیت‌الله اعتمادی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۲۷، شماره ۱۵۷، بهار.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۰)، پایگاه‌های اسلامی، مدرسه فیضیه، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «حوزه علمیه قم در سوگ استادی پیشکسوت و خادم: حضرت آیت‌الله اعتمادی به جوار معبود شتافت» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۵۵، ۲۶ اسفند.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۱، بی‌جا، دارالفکر ـ دار العلم.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۷۰)، گنجینه دانشمندان، ج۸، قم، پیروز.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲ و۳، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- «لیله الضرب: اولین چماق‌داری علیه طرفداران امام» (۱۳۷۱-۱۳۷۲)، فصلنامه یاد، شماره ۲۹ و ۳۰، زمستان و بهار.