سیدمحمد شاهچراغی، روحانی مبارز و از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نسب | حضرت شاهچراغ(ع) |
| تاریخ تولد | ۲۰ خرداد ۱۳۱۳ش |
| زادگاه | حسن‌آباد دامغان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علی‌اکبر مشکینی، محمدتقی ستوده، جعفر سبحانی، محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدمصطفی خمینی، سیدحسین بروجردی، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، مرتضی حائری یزدی، سیدمحمد محقق داماد و... |
| محل تحصیل | دامغان و قم |
| سایر | تدریس در حوزه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی، امام جمعه سمنان و نماینده مجلس خبرگان رهبری |
| اجتماعی | تأسیس مدرسه علمیه عصمتیه در مهدی‌شهر، نماینده ولی‌فقیه در استان سمنان |
تولد و نسب
سیدمحمد شاهچراغی در بیستم خرداد ۱۳۱۳ش در حسن‌آباد دامغان[۱] و در خانواده‌ای از سادات موسوی و منتسب به حضرت شاهچراغ(ع) به دنیا آمد.[۲]
تحصیل
دوران ابتدایی را در روستای فرات (نزدیکی زادگاهش) گذراند. آنگاه با هدف تحصیل دروس حوزوی راهی دامغان شد و مقدمات را در آنجا و نزد آقایان عالمی دامغانی، غلامحسین خیری، محمدرضا خدائی و برادرش سیدطاهر شاهچراغی خواند.[۳] او سپس در سال ۱۳۳۴ش راهی قم شد.[۴] و دروس سطح را در حوزه علمیه آن شهر پیش آقایان میرزا علی‌اکبر مشکینی، محمدتقی ستوده اراکی، شیخ جعفر سبحانی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی[۵] و سیدمصطفی خمینی آموخت.[۶] آنگاه در درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و خارج اصول شیخ مرتضی حائری یزدی[۷] و خارج فقه و اصول سیدمحمد محقق داماد شرکت کرد.[۸] وی در زندگینامه‌ای که برای درج در سایت بیت‌الهدی نگاشته، از حضور ۶-۷ ساله در درس امام‌خمینی سخن گفته و حضور در درس‌های امام‌خمینی تا تبعید ایشان به ترکیه ادامه داشته است.[۹] با استناد به این گزارش می‌توان گفت که از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۳ش در درس‌های امام‌خمینی شرکت می‌کرده است.
فعالیت تبلیغی
سیدمحمد شاهچراغی پس از تکمیل تحصیلات، به شهر نائین رفت و یک سال به اقامه نماز در مسجد محمدیه آن شهر پرداخت.[۱۰] آنگاه به دستور آیت‌الله گلپایگانی رهسپار سمنان شد و اقامه نماز را در مسجد عابدینیه آن شهر بر عهده گرفت.[۱۱] او در کنار اقامه نماز، به تدریس در مدرسه علمیه صادقیه آن شهر نیز پرداخت.[۱۲]
فعالیت مبارزاتی
شاهچراغی در سمنان در کنار برخی از روحانیان مبارز، به تبیین اهداف نهضت اسلامی می‌پرداخت و با حکومت پهلوی مبارزه می‌کرد. بر اساس گزارش‌های ساواک، او ازجمله روحانیانی بود که در مراسم و مجالسی که توسط مقامات دولتی در سمنان برگزار می‌شد شرکت نمی‌کرد. ازجمله در سال ۱۳۵۱ش در نیایش ۱۵ بهمن حضور نیافت. ساواک در گزارشی، از او به‌عنوان یکی از مریدان سرسخت امام‌خمینی نام برد که از ایشان تقلید می‌کند.[۱۳] به همین سبب در اردیبهشت ۱۳۵۲ش به ساواک احضار گردید.[۱۴] او مسجد عابدینیه را به یکی از کانون‌های مهم و فعال مبارزات اسلامی در سمنان تبدیل کرد.[۱۵]و فعالیت‌های سیاسی در آن مسجد باعث شد در سال ۱۳۵۳ ش از طرف ساواک ممنوع‌المنبر شود.[۱۶] او همچنین جلساتی را با عنوان عصمتیه برای آشنا کردن بانوان با مسائل دینی در سمنان برگزار می‌کرد.[۱۷] ساواک در همان سال از دیدار دو تن از روحانیان به نامهای شاهچراغی و تقوی از صادق خلخالی، روحانی تبعیدی در رودبار خبر داد،.[۱۸] اما درباره هویت آنان مطلبی در آن گزارش وجود ندارد و صرفاً می‌توان احتمال داد که آنان سیدمحمد شاهچراغی و سیدمحمد تقوی، از روحانیان سمنان بوده‌اند. در ۱۱ آذر ۱۳۵۶ و در چهلمین روز درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی، مجلس ختمی به همان مناسبت در سمنان برگزار شد و سیدمحمد شاهچراغی ازجمله روحانیانی بود که در آن مجلس شرکت داشت.[۱۹] او در دهم فروردین ۱۳۵۷ (برابر با چهلمین روز حمله مأموران حکومت پهلوی به تظاهرات مردم تبریز)، «سخنانی تحریک‌آمیز به نفع [امام] خمینی» ایراد کرد. به همین علت، ساواک خواستار دستگیری او و برخی دیگر از روحانیان سمنان شد.[۲۰] به نظر می‌رسد این دستور اجرایی نشد، چراکه در اردیبهشت ۱۳۵۷، وقتی مأموران حکومت پهلوی به خانه‌های مراجع تقلید در قم یورش بردند، شاهچراغی همراه با جمعی دیگر از روحانیان سمنان در نامهای به آیت‌الله گلپایگانی، هتک حرمت مرجعیت و توهین به مقام مرجعیت را محکوم کردند.[۲۱] آنان تلگراف مشابهی را برای آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری نیز ارسال نمودند.[۲۲] و سپس همراه با جمعی از روحانیان سمنان، در اعتراض به آن واقعه، به مدت سه روز از اقامه نماز جماعت خودداری کردند. ساواک در گزارشی در این باره، خواستار تبعید سیدمحمد شاهچراغی از سمنان شد.[۲۳] او همراه با برخی از روحانیان سمنان، روز ۲۷ خرداد ۱۳۵۷ (مصادف با ماه رجب) را روز عزای عمومی اعلام کردند و از اقامه نماز جماعت در آن روز خودداری نمودند.[۲۴] وی در پی تحریم جشن نیمه شعبان توسط امام‌خمینی، در اجرای آن حکم در سمنان نقش زیادی داشت. ساواک در گزارشی، سیدمحمد شاهچراغی را یکی از روحانیان افراطی و فرصت‌طلب نام برد که به تحریک و مسموم کردن اذهان مردم می‌پردازد.[۲۵]
او و تعدادی از روحانیان در شهریور ۱۳۵۷ و پس از اعلام حکومت نظامی در تهران، به تبعیت از روحانیان تهران، اعلام کردند که به مدت سه روز از اقامه نماز جماعت خودداری خواهند کرد.[۲۶] در مهر آن سال نیز پس از اطلاع از محاصره خانه امام‌خمینی در نجف اشرف، همراه با دیگر روحانیان سمنان در مسجد جامع آن شهر اجتماع کردند و تنفر و تأثر خود را از اقدام حکومت بعث عراق ابراز کردند. او در آن اجتماع، در سخنانی از امام‌خمینی تجلیل کرد. آنان همچنین اعلامیه‌ای را در تقبیح اقدام عراق صادر کردند. آن اعلامیه در اجتماع فوق قرائت شد و مورد تأیید مردم قرار گرفت.[۲۷] ساواک در ۲۹ مهر آن سال فهرستی از طرفداران «سرسخت» امام‌خمینی تهیه کرد که نام شاهچراغی هم در آن فهرست دیده می‌شود.[۲۸]
او در مهر ۱۳۵۷ ش و پس از عزیمت امام‌خمینی به فرانسه، همراه با جمعی از روحانیان مبارز سمنان با صدور اعلامیه‌ای خطاب به امام‌خمینی، حمایت خود را از مبارزات ایشان اعلام داشتند.[۲۹] وی در ششم آذر ۱۳۵۷ در اجتماع مردم سمنان در مسجد جامع آن شهر سخنرانی کرد و با اشاره به حوادث مشهد و حمله به مردم آن شهر، شخص محمدرضاشاه را مورد انتقاد قرار داد.[۳۰] وقتی طرفداران حکومت پهلوی بازار دامغان را مورد حمله قرار دادند، همراه با محمدتقی نصیری و یکی دیگر از روحانیان اعزامی از قم، به آن شهر رفت و به بررسی میزان خسارت پرداخت. آنان تصمیم گرفتند با استفاده از وجوهات شرعی، خسارات افراد را که اغلب از طرفداران امام‌خمینی بودند پرداخت کنند.[۳۱] او در ۱۴ آذر ۱۳۵۷ و در پی دستگیری محمدعلی عالمی، از روحانیان مبارز سمنان، در کمیته تأمین استان حضور یافت و خواستار آزادی عالمی شد.[۳۲] در ۲۶ دی آن سال نیز در اجتماع فرهنگیان سخنرانی کرد و از مبارزات آنان تجلیل نمود.[۳۳] پس از تظاهرات باشکوه تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ش، همراه با جمعی از علمای مبارز سراسر کشور در اعلامیه‌ای با استناد به تظاهرات فوق، محمدرضاشاه را مخلوع دانستند و بر عدم مشروعیت حکومت پهلوی تأکید کردند و از دولت‌های خارجی خواستند از هر گونه همکاری با حکومت پهلوی خودداری کنند.[۳۴]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
سیدمحمد شاهچراغی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به امامت جمعه مهدی‌شهر در استان سمنان منصوب شد. آنگاه به سمت حاکم شرع در آن شهر منصوب گردید و مدتی هم مدیریت کمیته امداد امام‌خمینی را در آن شهر بر عهده داشت. سپس به سمت مدیر بنیاد شهید مهدی‌شهر منصوب شد. او در ۱۲ دی ۱۳۸۰ش به سمت نماینده ولی‌فقیه در استان سمنان و امام جمعه آن شهر منصوب شد.[۳۵] وی در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم استان سمنان به نمایندگی برگزیده شد.[۳۶] در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری هم بار دیگر به نمایندگی از مردم استان سمنان، راهی آن مجلس شد. تأسیس مدرسه علمیه عصمتیه در مهدی‌شهر از فعالیت‌های اجتماعی اوست.[۳۷]
پانویس
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۷.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۲.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۲.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۸.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۳.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۸.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۵، ص۱۲۵.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۳.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله شاهچراغی»، سایت بیت‌الهدی.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشورف ج۱، ص۴۸۳.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۵، ص۱۲۶-۱۲۵؛ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۴۷.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۷۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۳.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۳؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵، ص۴۳۷.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۸۳-۸۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۶، ص۱۹۷.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۶، ص۸۶.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۶، ص۱۰۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۶، ص۱۰۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۶، ص۱۰۵؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۵، ص۴۳۷.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۰۳.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۱۱.
- ↑ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج۷، ص۲۵۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۱۳.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۱۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۲۵-۱۲۶.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۳۹۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۳۷.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۳۸.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۴۶.
- ↑ آیت‌الله حاج شیخ...، ص۱۴۸-۱۴۹.
- ↑ قاسم‌پور، انقلاب اسلامی در ارومیه، ج۲، ص۴۱۹-۴۲۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۳.
- ↑ «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان...»، ص۸.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۴۸۳.
منابع
- آیت‌الله محمدتقی نصیری به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج۵، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۹)، ج۷، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «زندگینامه آیت‌الله شاهچراغی»، سایت بیت‌الهدی، مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۵، قم، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
- قاسم‌پور، داود (۱۳۸۹)، انقلاب اسلامی در ارومیه، ج۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج۱، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.
- «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان: ستاد انتخابات کشور، نتایج قطعی شمارش آرای چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری را اعلام کرد»، (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۴)، کتاب ۳۶: آیت‌الله محمدصادق خلخالی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.