حسن حبیبی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسن حبیبی'''، حقوقدان، عضو [[شورای انقلاب]]، نگارنده پیش‌نویس قانون اساسی و عضو هیئت بازنگری آن و از کارگزاران [[نظام جمهوری اسلامی ایران]].

حبیبی هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه تهران، به پژوهش دربارهٔ ادبیات کودکان پرداخت و رساله آداب المتعلمین، منسوب به [[خواجه‌نصیرالدین طوسی]] و منیة المرید فی آداب المفید و المستفید، تألیف [[شهید ثانی]] را به فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۳۹ با نشستن علی امینی بر مسند نخست‌وزیری و درپیش‌گرفتن سیاست مُدارا با جوامع دانشگاهی، حبیبی که عضو [[جبهه ملی]] بود، با جمعی از دانشجویان همفکر خود در جبهه ملی، به دیدار امینی رفت. حاصل این دیدار، دستور امینی برای تشکیل سازمان رهبری جوانان بود.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۱–۱۴۲.</ref> همچنین وی مدتی کوتاه در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی زیر نظر احسان نراقی، به کار پژوهش پرداخت<ref>داوری اردکانی، ضایعه‌ای برای اهل فرهنگ، ۱.</ref> و همین مرکز او را بورسیه تحصیل در خارج از کشور کرد<ref>توسلی، غلامعباس، مصاحبه، ۸۳.</ref> و او به همراه [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] در سال ۱۳۴۳ برای تحصیل در مقطع دکتری در رشته‌های حقوق و جامعه‌شناسی، به دانشگاه سوربن پاریس رفت. وی در [[فرانسه]] با شفیقه رهیده آشنا شد و با او [[ازدواج]] کرد و حاصل آن یک دختر است.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۳؛ رهیده، حریم امام، ۷.</ref> وی در روزهای حضور در فرانسه که تا [[پیروزی انقلاب اسلامی]] در ایران ادامه داشت، چند کتاب از اندیشمندان فرانسوی را در موضوع جامعه‌شناسی، به فارسی ترجمه کرد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۴۴.</ref>

آشنایی حبیبی با اندیشه و مبارزات [[امام‌خمینی]] از طریق ارتباط او با یاران مبارز ایشان مانند [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] در آلمان و فعالیت در [[انجمن اسلامی دانشجویان خارج از کشور]] شکل گرفت که با امام‌خمینی مرتبط بودند<ref>طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، ۱/۹۷ و ۱۲۷.</ref> و پس از [[هجرت امام‌خمینی به فرانسه]] در مهرماه ۱۳۵۷ به همکاری جدی و ارتباط خانوادگی تبدیل شد.<ref>یزدی، شصت سال، ۳/۶۱ و ۶۷.</ref>

در مهر ۱۳۵۷ و به دنبال فشارهای [[رژیم بعث|رژیم عراق]] بر امام‌خمینی و نیز جلوگیری دولت کویت از ورود ایشان به این کشور، [[سیداحمد خمینی]] از طریق تلفن، حسن حبیبی را از تصمیم امام‌خمینی برای هجرت به پاریس آگاه کرد.<ref>دعایی، ناگفته‌های سیدمحمود دعایی ۳۶.</ref> وی همچنین تذکر داد برای اینکه مأموران دولت فرانسه مانع ورود امام‌خمینی نشوند، به همراه شماری از مبارزان و یک وکیل در فرودگاه اورلی حاضر باشند.<ref>یزدی، آخرین تلاش‌ها، ۷۹؛ یزدی، شصت سال، ۳/۶۹ و ۴۴۲.</ref> حبیبی به همراه چند نفر از مبارزان به فرودگاه اورلی پاریس برای استقبال از ایشان رفتند. امام‌خمینی ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه روز پانزدهم مهر ۱۳۵۷ وارد خاک فرانسه شد. پس از آن حبیبی از طرف ایشان، مسئول پاسخگویی به پرسش‌های خبرنگاران شد و علاوه بر آن با محافل دانشجویی پاریس ارتباط برقرار کرد و در آن محافل، شرکت فعال داشت<ref>یزدی، شصت سال، ۶۸–۶۹.</ref>؛ همچنین وی مأموریت محاسبه امور مالی دفتر امام‌خمینی در نوفل لوشاتو را بر عهده گرفت و دقت ایشان را در این امور قابل تحسین شمرده است.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۹.</ref>

پس از استقرار امام‌خمینی در [[نوفل لوشاتو]] حبیبی از جانب ایشان، مأموریت یافت پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی را تهیه و تنظیم کند. او با استفاده از قوانین اساسی فرانسه و بلژیک و اضافه‌کردن برخی از اصول و مفاهیم اسلامی با کمک سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی {{ببینید|متن=ببینید| سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی}}، این کار را انجام داد و امام‌خمینی این پیش‌نویس را همراه خود به ایران آورد<ref>طباطبایی، فاطمه، اقلیم خاطرات، ۵۱۳؛ خوش‌زاده، مجلس شورای اسلامی، ۳۱.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران}}. در روزهای [[اقامت امام‌خمینی در نوفل لوشاتو]]، رهیده، همسر حبیبی، از فلورانس به پاریس آمد و همراه و همدم [[خدیجه ثقفی]] همسر امام‌خمینی شد.<ref>رهیده، بانوی انقلاب، ۳۲۱–۳۲۲.</ref>

حبیبی در [[نظام جمهوری اسلامی]] خدمات و مسئولیت‌های بسیاری داشته است؛ ازجمله در بهمن ۱۳۵۷ سیدمحمود طالقانی {{ببینید|متن=ببینید| سیدمحمود طالقانی}} وی را مشاور خود کرد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰.</ref> حبیبی از اعضای شورای انقلاب بود<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۱۵۳؛ خوش‌زاده، مجلس شورای اسلامی، ۲۹.</ref> و [[مهدی بازرگان]] پس از ترمیم [[دولت موقت]] (۷/۷/۱۳۵۸) او را کفیل وزارت فرهنگ و آموزش عالی کرد<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی، ۳۵۸.</ref> و در ۱۶/۸/۱۳۵۸ پس از استعفای دولت موقت به پیشنهاد شورای انقلاب، به حکم امام‌خمینی به سمت وزارت فرهنگ و آموزش عالی منصوب شد (۱۰/۵۰۵). در نخستین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۵۸ پس از کناره‌گیری جلال‌الدین فارسی از انتخابات {{ببینید|متن=ببینید| جلال‌الدین فارسی}}، حبیبی نامزد [[حزب جمهوری اسلامی]] و [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] معرفی شد که با توجه به مشکل یادشده و فرصت کم نتوانست آرای فراوانی کسب کند<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰؛ حاج‌سیدجوادی، روایت انتخابات، ۵۳.</ref>؛ همچنین وی عضو [[شورای انقلاب اسلامی]] در سال ۱۳۵۸ بود و هم‌زمان در انتخابات دوره اول [[مجلس شورای اسلامی]]، نماینده مردم تهران شد.<ref>ساجدی، مرد دین و دانش، ۱۵۰.</ref> امام‌خمینی در ۲۳/۳/۱۳۵۹ او را به همراه افرادی دیگر به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی منصوب کرد (۱۲/۴۳۱) {{ببینید|متن=ببینید| شورای عالی انقلاب فرهنگی}}. حبیبی در دولت [[میرحسین موسوی]] از ۲۴/۵/۱۳۶۳ تا ۲۹/۵/۱۳۶۸ مسئولیت وزارت دادگستری را بر عهده داشت.<ref>اداره کل، ۴۸۵.</ref> وی در سال ۱۳۶۸ در شمار بیست نفر برگزیده امام‌خمینی برای عضویت در [[هیئت بازنگری قانون اساسی]] قرار گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۶۳–۳۶۴.</ref>

حبیبی امام‌خمینی را انسانی کاملاً پایبند به وظیفه دینی شمرده که مبارزه با [[رژیم پهلوی]] را نوعی [[تکلیف الهی]] می‌دانست و در عمل به این تکلیف، بدون توجه به اینکه کسی از مردم ایران با او همراه می‌شود یا نه، قاطع و استوار بود.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۸؛ برداشت‌هایی از، ۴/۱۶.</ref> وی زندگی ساده و بی‌آلایش امام‌خمینی در نوفل لوشاتو را ستوده و از توصیه ایشان بر ساده‌زیستی همراهان حکایت کرده است<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۹.</ref>؛ همچنین آرامش امام‌خمینی در هنگام بازگشت به ایران در آن وضع مبهم و خطرناک را ناشی از طمأنینه روحی و غرق‌بودن ایشان در عظمت الهی برشمرده است.<ref>حبیبی، پابه‌پای آفتاب، ۴/۱۷.</ref> امام‌خمینی نیز از حبیبی به نیکی یاد و از خدمات و محبت وی هنگام ورود ایشان به پاریس ستایش کرده است.<ref>‏امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۹۷.</ref>

حسن حبیبی پس از رحلت امام‌خمینی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۰ عضو حقوقدان [[شورای نگهبان]]،<ref>آدمی ابرقویی و عطوف، شورای نگهبان تاریخچه و جایگاه، ۲۰۵.</ref> از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۱ عضو [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] (مجمع تشخیص مصلحت) بود و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۰ در دولت‌های [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و [[سیدمحمد خاتمی]]، پست‌های معاونت اول رئیس‌جمهوری را بر عهده داشت.