۵۷۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==شرایط و احکام نماز جمعه== | ==شرایط و احکام نماز جمعه== | ||
فقها برای وجوب و صحت نماز جمعه شرایطی را ذکر کرده‌اند؛ مانند اسلام که شرط صحت است و [[بلوغ]]، [[عقل]]، وقت، عدد، دو خطبه و غیره که هم شرط صحت‌اند و هم شرط وجوب. همچنین آزادبودن | فقها برای وجوب و صحت نماز جمعه شرایطی را ذکر کرده‌اند؛ مانند اسلام که شرط صحت است و [[بلوغ]]، [[عقل]]، وقت، عدد، دو خطبه و غیره که هم شرط صحت‌اند و هم شرط وجوب. همچنین آزادبودن(برده‌نبودن)، حاضربودن(مسافرنبودن)، عاجزنبودن و زمین‌گیرنبودن از شرایط وجوب‌اند<ref> کرکی، جامع المقاصد، ۲/۴۱۶.</ref>. امام‌خمینی نیز همچون دیگر فقها<ref>طوسی، الخلاف، ۱/۶۱۵ و ۶۲۶؛ کرکی، جامع المقاصد، ۲/۴۱۶؛ عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة، ۸/۱۷۲.</ref> برای انعقاد و صحّت نماز جمعه، شرایطی را بیان کرده است که مورد اتفاق فقهاست؛ مانند رعایت فاصله شرعی میان دو نماز جمعه که سه میل(۵۵۴۴ متر) است، اقامه جماعت، خواندن دو خطبه و وجود حداقلی از نمازگزاران<ref> امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۹.</ref>. | ||
[[امام‌خمینی]] در تعیین حداقل تعداد نمازگزاران، همراه با امام‌جمعه، مانند بیشتر فقها<ref> مفید، المقنعه، ۱۶۴؛ حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۱/۸۴؛ سلار، المراسم العلویة، ۷۷؛ ابن‌ادریس، السرائر الحاوی، ۱/۳۰۳.</ref> پنج نفر را کافی دانسته است<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.</ref>، ولی برخی فقها عدد هفت نفر را شرط وجوب نماز جمعه و حضور پنج نفر را موجب صحت آن دانسته‌اند<ref> طوسی، المبسوط، ۱/۱۴۳؛ ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۹۰؛ سیستانی، رساله، ۱۶۱.</ref>. منشأ اختلاف آرا، اختلاف مضامین [[روایات]] است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۷/۳۰۴ ـ ۳۰۷.</ref>. فقها راه حل‌های مختلفی را برای رفع تعارض میان آنها ارائه کرده‌اند<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۱/۱۹۸.</ref>. امام‌خمینی حضور پنج نفر را شرط وجوب دانسته و کمتر از آن را صحیح ندانسته و مستند قول مخالف را ضعیف شمرده است<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.</ref>. همچنین نماز جمعه بر کسی [[واجب]] است که مکلف، مرد، آزاد، حاضر و سالم باشد؛ بنابراین بر افراد غیر بالغ، زنان، بردگان، مسافران، سالخوردگان، بیماران و نابینایان خواندن نماز جمعه در عصر حضور لازم نیست؛ هرچند اگر بخوانند، صحیح است<ref> امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۲۳.</ref>. | [[امام‌خمینی]] در تعیین حداقل تعداد نمازگزاران، همراه با امام‌جمعه، مانند بیشتر فقها<ref> مفید، المقنعه، ۱۶۴؛ حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۱/۸۴؛ سلار، المراسم العلویة، ۷۷؛ ابن‌ادریس، السرائر الحاوی، ۱/۳۰۳.</ref> پنج نفر را کافی دانسته است<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.</ref>، ولی برخی فقها عدد هفت نفر را شرط وجوب نماز جمعه و حضور پنج نفر را موجب صحت آن دانسته‌اند<ref> طوسی، المبسوط، ۱/۱۴۳؛ ابن‌زهره، غنیة النزوع، ۹۰؛ سیستانی، رساله، ۱۶۱.</ref>. منشأ اختلاف آرا، اختلاف مضامین [[روایات]] است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، ۷/۳۰۴ ـ ۳۰۷.</ref>. فقها راه حل‌های مختلفی را برای رفع تعارض میان آنها ارائه کرده‌اند<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۱/۱۹۸.</ref>. امام‌خمینی حضور پنج نفر را شرط وجوب دانسته و کمتر از آن را صحیح ندانسته و مستند قول مخالف را ضعیف شمرده است<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۱۸.</ref>. همچنین نماز جمعه بر کسی [[واجب]] است که مکلف، مرد، آزاد، حاضر و سالم باشد؛ بنابراین بر افراد غیر بالغ، زنان، بردگان، مسافران، سالخوردگان، بیماران و نابینایان خواندن نماز جمعه در عصر حضور لازم نیست؛ هرچند اگر بخوانند، صحیح است<ref> امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۲۳.</ref>. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
==وقت نماز جمعه== | ==وقت نماز جمعه== | ||
فقها در تعیین وقت خواندن خطبه‌ها اختلاف نظر دارند<ref>طوسی، النهایه، ۱۰۵.</ref>. امام‌خمینی مانند برخی از فقها، خواندن خطبه‌ها را پیش از زوال | فقها در تعیین وقت خواندن خطبه‌ها اختلاف نظر دارند<ref>طوسی، النهایه، ۱۰۵.</ref>. امام‌خمینی مانند برخی از فقها، خواندن خطبه‌ها را پیش از زوال(ظهر شرعی) جایز شمرده است؛ هرچند احتیاط مستحب دانسته پس از زوال خوانده شود<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۲۱؛ بنی‌هاشمی، قاموس الکتاب المقدس، ۱/۸۴۹.</ref>. برخی دیگر تأخیر خطبه‌ها را تا پس از زوال واجب دانسته‌اند. آخرین فرصت برپایی نماز جمعه نیز تا رسیدن سایه [[شاخص]] به اندازه دو قدمِ متعارف است<ref> حلی، علامه، نهایة الاحکام، ۲/۳۵؛ خویی، توضیح المسائل، ۱۲۹؛ سیستانی، رساله، ۱۶۱.</ref>. امام‌خمینی تصریح می‌کند در صورت فوت وقت، نماز ظهر واجب می‌شود و نماز جمعه [[قضا]] ندارد<ref> امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۲۴ ـ ۲۲۵.</ref>. | ||
==شرایط امام‌جمعه== | ==شرایط امام‌جمعه== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
امام‌جمعه دارای شرایطی است. امام‌خمینی شرایط امام‌جمعه را همان شرایط [[امام جماعت]] می‌داند که عبارت‌اند از: | امام‌جمعه دارای شرایطی است. امام‌خمینی شرایط امام‌جمعه را همان شرایط [[امام جماعت]] می‌داند که عبارت‌اند از: | ||
عقل، [[ایمان]]، حلال‌زاده‌بودن و [[عدالت]]؛ چنان‌که [[بلوغ]] و مردبودن | عقل، [[ایمان]]، حلال‌زاده‌بودن و [[عدالت]]؛ چنان‌که [[بلوغ]] و مردبودن(ذکورت) نیز شرط است و امامت کودکان و زنان در نماز جمعه صحیح نیست؛ گرچه کسی امامت آنها را در نماز جماعت بی‌اشکال بداند<ref> امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۲۲۶.</ref>. فقیهان پیشین نیز به این شرایط تصریح کرده‌اند<ref>حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۱/۷۶؛ شهید اول، نیل الأوطار، ۱/۱۸۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۱/۲۹۶ ـ ۲۹۹.</ref>. | ||
==نصب امام‌جمعه== | ==نصب امام‌جمعه== | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
*بطرس، عبدالملک، قاموس الکتاب المقدس، بیروت، المشعل، چاپ ششم، ۱۹۸۱م؛ بنی‌هاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | *بطرس، عبدالملک، قاموس الکتاب المقدس، بیروت، المشعل، چاپ ششم، ۱۹۸۱م؛ بنی‌هاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق. | ||
*جعفریان، رسول، دوازده رساله فقهی درباره نماز جمعه، قم، انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | *جعفریان، رسول، دوازده رساله فقهی درباره نماز جمعه، قم، انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | ||
* | *جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
*حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | *حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
*حلی، علامه، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۸ق. | *حلی، علامه، حسن‌بن‌یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۸ق. | ||
* | *حلی، علامه، حسن‌بن‌یوسف، مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. | ||
* | *حلی، علامه، حسن‌بن‌یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
* | *حلی، علامه، حسن‌بن‌یوسف، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
*حلی، محقق، جعفربن‌حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | *حلی، محقق، جعفربن‌حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
* | *حلی، محقق، جعفربن‌حسن، المعتبر فی شرح المختصر، تحقیق محمدعلی حیدری و دیگران، قم، مؤسسه سیدالشهداء(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | ||
*خسروی، موسی، اهمیت نماز جماعت و جمعه از دیدگاه قرآن و معصومین(ع)، تهران، ستاد اقامه نماز، چاپ اول، ۱۳۷۵ش. خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام‌الخویی، المستند، الصلاة، ج۱۱، تقریر مرتضی بروجردی، قم، مؤسسه احیاء آثار الإمام‌الخویی، چاپ چهارم، ۱۴۳۰ق. | *خسروی، موسی، اهمیت نماز جماعت و جمعه از دیدگاه قرآن و معصومین(ع)، تهران، ستاد اقامه نماز، چاپ اول، ۱۳۷۵ش. خویی، سیدابوالقاسم، موسوعة الامام‌الخویی، المستند، الصلاة، ج۱۱، تقریر مرتضی بروجردی، قم، مؤسسه احیاء آثار الإمام‌الخویی، چاپ چهارم، ۱۴۳۰ق. | ||
* | *سیدابوالقاسم، موسوعة الامام‌الخویی، توضیح المسائل، قم، لطفی، چاپ بیست و نهم، ۱۴۱۲ق. | ||
*زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تحقیق مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | *زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تحقیق مصطفی حسین احمد، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق. | ||
*سلار، حمزةبن‌عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویة فی الفقه الامامی، تصحیح محمود دبستانی، قم، حرمین، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | *سلار، حمزةبن‌عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویة فی الفقه الامامی، تصحیح محمود دبستانی، قم، حرمین، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
*طبرسی، فضل‌بن‌حسن، تفسیر جوامع الجامع، تصحیح ابوالقاسم گرجی، تهران، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | *طبرسی، فضل‌بن‌حسن، تفسیر جوامع الجامع، تصحیح ابوالقاسم گرجی، تهران، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
*طوسی، محمدبن‌حسن، الخلاف، تحقیق سیدعلی خراسانی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | *طوسی، محمدبن‌حسن، الخلاف، تحقیق سیدعلی خراسانی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | ||
* | *طوسی، محمدبن‌حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق سیدمحمدتقی کشفی، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | ||
* | *طوسی، محمدبن‌حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق. | ||
*عاملی، سیدمحمد‌بن‌علی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، بیروت، آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | *عاملی، سیدمحمد‌بن‌علی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، بیروت، آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | ||
*عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، تحقیق محمدباقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | *عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، تحقیق محمدباقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||